Morgunblaðið - 22.12.2011, Qupperneq 47

Bókaútgá fan Opna · Sk ipho l t i 50b · 105 Reyk j av í k · s ím i 578 9080 · www.opna . i s
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/
S
ÍA
„Ég kolféll fyrir þessari bók. Hún er dásamlega
vel skrifuð. Það eru ofboðslega fallegar
mannlífsmyndir þarna.“
– Kolbrún Bergþórsdóttir, Kiljan
„Þetta er ótrúlega vel hugsað verk ...leiftrandi
mynd af samfélaginu.“
– Páll Baldvin Baldvinsson, Kiljan
„Verk Hannesar er einstaklega vel heppnað.
Hann skrifar svo fallegan texta að maður
hreinlega kjamsar á honum.“
– Egill Helgason
– Einar Falur Ingólfsson, Morgunblaðinu
„Bækur verða
vart betri en
þessi.“
Hannes er einstakur sögumaður,
þekktur fyrir orðauðgi og stílfimi.
Minningamyndirnar sem hann
bregður upp fyrir lesendur sína eru
skýrar, trúverðugar og fallegar –
helga sér bólstað í minni þess sem les.
Þingvellir – Þjóðgarður og heimsminjar er
alhliða ferðahandbók. Hér er fjallað um sögu
staðarins, þinghald og búskap, mótun landsins
og náttúrufar. Áhersla er lögð á að opna
þjóðgarðinn fyrir gönguglöðum ferðalöngum
með vönduðum leiðarlýsingum, auk þess sem
sérstakt gönguleiðakort fylgir bókinni.
Lesið í líf
þjóðarinnar
Íslenskar fornleifar eru yfirleitt ekki rismiklar
eða áberandi ... og þarf stundum að hafa sig
allan við, hvessa augun og halla undir flatt,
klifra upp á hól til að fá nýtt sjónarhorn á
landið eða jafnvel bíða eftir að kvöldsólin baði
landið með geislum sínum og töfri fram
skugga og drætti úr fortíðinni.
Úr Inngangi Birnu Lárusdóttur
Með þjóðinni
á Þingvöllum
Mest selda ævisagan!
Eymundsson-metsölulistinn
07.12.11 - 13.12.11
 


 




Nyrsti h
luti Þing
vallavat
ns er inn
an þjóðg
arðsins,
þjóðgarð
smörkin
eru bein
lína yfir
vatnið u
m tvo ti
l fjóra k
ílómetra
sunnan
vatnsba
kkans. V
itanlega
er ekki r
aunhæft
að skilja
í tvennt
vatnsma
ssa, kvik
an af líf
i, og um
vatna-
svið Þin
gvallava
tns gilda
sérstök
lög. Um
Þingvall
avatn er
fjallað f
ramar í
þessari
bók. Sá
hluti þjó
ðgarðsin
s sem h
ér er ka
llaður su
ðurhluti
hans er
landið á
milli ve
gar (nr.
361) og
vatns. Ö
rnefni s
uðurhlu
tans eru
hér feit-
letruð en
ekki þau
sem tilh
eyra öðr
um göng
usvæðum
.
Vestast,
á mörku
m þingh
elginnar
, er gjáin
Silfra og vo
gurinn f
ram und
-
an henn
i er Leira. N
ú mara f
jölmarg
ir hólma
r þar sem
áður vor
u engi Þ
ing-
vallastað
ar, en þa
u fóru í
kaf í jar
ðskjálfta
hamföru
num sei
nt á 18.
öld (sjá
bls. 124–
125). Syð
sti og st
ærsti hó
lminn e
r Kúatorfa
. Austan
Leiru er ne
sið
Lambhagi.
Nafnið o
g steinh
laðinn g
arður, se
m liggur
þvert yf
ir nesið
ofan-
vert, gef
a til kyn
na fyrri
not þess
. Hér sem
annars s
taðar va
r landið
notað ti
l
búskapa
r og örn
efni seg
ja sína s
ögu. Síð
asti bón
dinn í þ
jóðgarði
num, ha
g-
leiksmað
urinn Sí
mon í V
atnskoti
, mun ha
fa dyttað
að garði
num og
þar sátu
börn ha
ns yfir l
ambám
á vornót
tum. Nú
eru hins
vegar á Lam
bhaga upp
á-
haldsvei
ðistaðir
margra.
Þeir stan
da löngu
m stund
um og k
asta út á
vatns-
f lötinn
spúnum
, flugum
og möðk
uðum ö
nglum í
þeirri vo
n að silf
urgljá-
andi íbú
ar undir
djúpann
a láti gin
nast til a
ð gleypa
þau herl
egheit.
Vatnsba
kkinn m
eð norð
urströnd
Þingvall
avatns e
r vogsko
rinn og
víða
smánes
og tang
ar og hó
lmar fy
rir strön
dinni. N
æst vatn
inu er h
arðbali,
troðinn,
og land
opið en
ofar birk
ikjarr í
hraunbo
llum og
hólum.
Víða má

 

 


  
 
   
agt er að
eitt augn
ablik á n
ýársnótt
breytist
Öxará í
vín. Ein
nig kem
ur
fyrir að
hún brey
tist í bló
ð. Í þjóð
sagnasa
fni Sigfú
sar Sigfú
ssonar e
r eftir-
farandi
saga:
Fyrr á ö
ldum ba
r svo við
að tveir
prestar v
öktu á Þ
ingvelli
á nýárs-
nótt. Sá
yngri fó
r að rita
nýársræ
ðuna. E
n sá eld
ri vakti
með hon
-
um til a
fþreying
ar. Um m
iðnætti
þyrsti y
ngri kle
rkinn. T
ók hann
flösku o
g hljóp m
eð hana
ofan að
ánni og
fyllti ha
na vatni
úr ánni
og hljóp
heim. E
n þegar
hann æt
laði að s
úpa á he
nni sá h
ann að
vínlitur
var á va
tninu. S
makkað
i hann á
því og f
ann að
það var
besta ví
n. Druk
ku þeir
nú helm
inginn ú
r henni
og settu
hana frá
sér. Efti
r lítinn
tíma æt
luðu þei
r að hre
ssa sig e
nn betu
r. En þá
var
einungis
vatn í f l
öskunni
. Þetta u
ndruðus
t þeir m
jög og tö
luðu um
það fram
og aftur
. Streng
di þá yn
gri klerk
urinn þ
ess heit
að vaka
aðra nýá
rsnótt –
þegar ha
nn hafð
i reynt a
ð vatn tó
mt var lí
ka orðið
í
ánni. Þe
tta enti h
ann og v
akti næs
tu nýárs
nótt og h
inn með
og sátu
á sama
stað. Á
sömu st
undu um
miðnæt
ti fyllti
ungi kle
rkurinn
flöskuna
af vatni
úr ánni
og hljóp
heim me
ð. En er
þeir litu
á vatnið
hafði þa
ð blóðlit
. Einnig
brögðuð
u þeir á
því og sa
nnfærðu
st um að
nú var b
lóð í f lö
skunni.
Settu þe
ir hana
afsíðis e
n hugðu
að henn
i
skömmu
síðar. Va
r þá blóð
ið orðið
að vatni
.
Enga gre
in gátu þ
eir gert s
ér um tá
kn þessi
sem var
la var vo
n. Þetta
sumar v
arð blóð
ugt stríð
á Þingvö
llum og
þótti áin
hafa fyr
irmynd-
að það. E
nda hefi
r það síð
an verið
trú að ái
n yrði að
blóði eit
t eða fá
augnabl
ik áður m
annfall
yrði á al
þingi Ísl
endinga
. (IV. bls
. 300.)
 Sigrúnu Helgadóttur er einkar lagið
að lýsa íslenskum náttúruperlum og
opna fyrir löndum sínum. Virðing
hennar fyrir landinu og gæðum
þess litar allt sem hún skrifar. Sigrún
fékk Fræðiritaverðlaun Hagþenkis
2009 fyrir bók sína um Jökulsár-
gljúfur, sem jafnframt var sú fyrsta í
ritröðinni Friðlýst svæði á Íslandi.
Fornleifafræðingum er fátt óvið-
komandi, hér er fjallað um bæjar-
hóla, réttir, kirkjugarða, smalakofa,
vörður og huldufólk svo fátt eitt sé
nefnt. Stórbrotið yfirlitsrit sem opnar
glænýja sýn á landslag og sögu þar
sem Birna Lárusdóttir
fornleifafræðingur hefur tekið
saman viðamiklar rannsóknir fjölda
fornleifafræðinga.
KJÖRGRIPIR
„Bækur sem þessi gera okkur læsari á
arfleifðina ...“
Einar Falur Ingólfsson, Morgunblaðinu