Morgunblaðið - 30.03.2012, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ | 21
P
áskar eru elsta hátíð
kristninnar, enda fór al-
þjóð að minnast upprisu
Jesú Krists frá dauðum
löngu áður en jól komu til
sögunnar. Má segja að sérhver
sunnudagur og messuhald þá sé, frá
sjónarhóli kristninnar, endurómur af
gleðisöng páska, segir á Vís-
indavefnum.
Aftur til Hebrea
Saga páska er rakin langt aftur
fyrir daga Krists og gyðingdómsins
sem sjálfstæðra þróaðra trúar-
bragða eða til hinna fornu Hebrea
eða Ísraelsmanna. Hinir fyrrnefndu
voru hirðingjaþjóð. Er hátíðarhald
þeirra talið tengst atvinnu- og þjóð-
háttum líkt og algengt er með forna
þjóðflokka. Talið er að þegar sauð-
burður nálgaðist að vori hafi verið
bannað að slátra – en þegar að hon-
um afstöðnum hafi verið efnt til eins-
konar uppskeruhátíðar – þar sem
páskalambið var á borðum.
Síðasta vika fyrir páska er oft
nefnd kyrravika, en hefur raunar
verið fleiri nöfnum nefnd í tímans
rás. Vika þessi hefst á pálmasunnu-
degi en skv. guðspjalli Mattheusar er
það dagurinn sem Jesú reið á asna
inn í Jerúsalem til að halda páska
gyðinga. Fögnuðu þá margir honum
með því að veifa pálmagreinum og
hylltu hann sem konung og frelsara.
En brátt dró til tíðinda.
Júdas hljóp útundan sér
Á fimmtudegi borðaði Jesús með
lærisveinum sínum í síðasta sinn og
hefur það verið nefnt síðasta kvöld-
máltíðin. Dagurinn er nefndur skír-
dagur vegna þess að Jesús þvoði fæt-
ur lærisveina sina fyrir máltíðina, en
skír í þessu samhengi þýðir hreinn.
Júdas hljóp útundan sér, sveik leið-
toga sinn. Kom honum í hendur
vondra manna sem á föstudeginum
krossfestu Jesús á Golgata, á Hausa-
skeljastað eins og Davíð Stefánsson
kemst að orði í sálminum góða.
Páskahátíð gyðinga var haldin á
laugardeginum, á sabbatinu. Þennan
dag lá öll starfsemi niðri en daginn
eftir, á sunnudeginum, var virkur
dagur. Það var þá, á páskadags-
morgun, sem María Magdalena og
María móðir Jakobs, samkvæmt
Markúsarguðspjallinu, sáu að Jesús
var ekki lengur í gröfinni því að hann
hafði risið upp frá dauðum.
Leita óskasteina
Kristnir menn halda páskadaginn í
gleði og fögnuði. Gleðjast yfir því að
Jesús lifði þrátt fyrir að hafa verið
tekinn af lífi á krossinum og það ger-
ir páskana að hátíð og forsendu
kristinnar trúar. Af því sprettur
meðal annars að guli liturinn er áber-
andi á páskum, enda sagður litur
vonarinnar.
„Ekki er mikið um þjóðtrú tengja
páskum. Þó þykir gott að leita óska-
steins á páskamorgun, og sofa þá
tröll og óargadýr. Til eru íslenskar
frásagnir af sólardansi á páskamorg-
un, allar frá 19. öld. Kann sá átrún-
aður að skýrast af hillingum á köld-
um sólarmorgnum,“ segir Árni
Björnsson í bók sinni Sögu daganna.
Þar kemur fram að páskarnir hafi í
raun aldrei verið vorhátíð eins og
raunin var sunnar í Evrópu. Til þess
hafi þeir verið of snemma á ferðinni.
Sumardagurinn fyrsti sé hin eig-
inlega íslenska vorhátíð.
sbs@mbl.is
Morgunblaðið/Ómar
Föndur Fyrir páska er líf og fjör á leikskólum þegar börnin keppast við að búa til fallegt páskaskraut. Það hefur gjarnan einhverja tengingu við boðskap hátíðarinnar sem í hönd fer.
Hátíð hefða og þúsunda ára sögu
Hátíð langrar sögu. Uppskerugleði Hebrea og þá var
páskalambið á borðum. Júdas sveik og Kristur var
krossfestur á Hausaskeljastað. Gott að leita óska-
steina í hillingum á köldum páskadagsmorgni.