Morgunblaðið - 24.11.2012, Blaðsíða 47

UMRÆÐAN 47
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2012
Sími 553 8282 | www.heilsudrekinn.is
Gjafamarkaður
HANDUNNIN LIST FRÁ KÍNA
Postulín
Borðdúkar
Kínaföt
Gólfteppi
Lampar
Blómapottar
Te og tesett
ofl. ofl.
Skeifan 3j |
OPIÐ
ALLA DAGA
FRÁ KL. 11-17
Víðast hvar á lands-
byggðinni fellur verð
á nýbyggðum húsum
mjög fljótt eftir að
þau hafa verið tekin í
notkun og fjölskyld-
urnar tapa. Um það er
ekkert rætt. Ein-
staklingarnir og fjöl-
skyldurnar sem í hlut
eiga fá enga athygli
stjórnmálamanna og
hagsmunasamtök heimilanna varð-
ar ekkert um fjárhag þessara heim-
ila, hvort sem þær eru á Rauf-
arhöfn, Breiðdalsvík eða Flateyri.
Auðvitað eigum við, sem búum í
þessum byggðarlögum, ekki að
sætta okkur við að vera meðhöndl-
uð af ríkisvaldinu sem annars flokks
íbúar sem ekki eru einu sinni virtir
viðlits.
Þær skipta þúsundum, fjölskyld-
urnar í sjávarbyggðunum og sveit-
unum, sem hafa mátt undanfarna
tvo áratugi eða svo þola milljóna og
tugmilljóna króna tap vegna þess
eins að hafa keypt eða byggt sér
húsnæði á „röngum stöðum“ á land-
inu. Okkar tap er ekki minna en
fjölskyldnanna á höfuðborgarsvæð-
inu, það er reyndar miklu meira, og
ef bæta á tapið á einum stað verður
að gera það líka á hinum stöðunum.
Það eiga allir að vera jafnir í þessu
sem öðru.
Tap Vestfirðinga er langmest
allra landsmanna, þar sem þar hef-
ur verð fasteigna orðið lægst. Um
langt árabil hækkaði það minna á
hverju ári en sem nemur hækkun
verðlags. Áhvílandi skuldir hækk-
uðu hins vegar í takt við lánskjara-
vísitölu og síðar
neysluverðsvísitölu og
hækkuðu meira en hús-
næðið, einkum vegna
mikillar verðhækkunar
húsnæðis á höfuðborg-
arsvæðinu. Eigið fé
íbúðareigandans á
Vestfjörðum minnkaði.
Hvers vegna er þetta
ekki „leiðrétt“ og
skuldir lækkaðar?
Byggðastofnun birti
í síðasta mánuði fróð-
lega útreikninga um
verð á sams konar einbýlishúsi á
mismunandi stöðum á landinu.
Meðalverðið í Reykjavík er 34 mkr.
Á Ísafirði er sama hús metið á 19,5
mkr eða aðeins um 58% af verðinu í
Reykjavík. Engu að síður er bygg-
ingarkostnaðurinn mjög svipaður.
Sá sem byggði svona hús á Ísafirði
hefur tapað 14 mkr. Í Bolungavík er
húsið metið á aðeins 10,6 mkr eða
37% af Reykjavíkurverðinu. Matið
er enn lægra á Patreksfirði eða 9,2
mkr og 27%. Ef gert er ráð fyrir að
verð annarra íbúða á Vestfjörðum
sé sama hlutfall af sams konar íbúð
í Reykjavík og reyndist með þetta
staðaleinbýlishús má áætla stærð-
irnar sem um er að ræða.
Heildarfasteignamat íbúðar-
húsnæðis á Vestfjörðum er um 33
milljarðar króna. Að jafnaði má
áætla að fasteignamatið sé aðeins
um þriðjungur þess sem er í
Reykjavík. Þá blasir við að tap
Vestfirðinga er um 66 milljarðar
króna. Í Reykjavík er verðmatið
þrátt fyrir bankahrunið nálægt
byggingarkostnaði og því hafa eng-
in verðmæti tapast. Athuga þarf að
húsnæði á Vestfjörðum er líklega að
jafnaði eldra og leiðrétta þarf fyrir
því, en ég hef ekki upplýsingar til
þess að meta þá stærð og læt það
því ógert.
Til samanburðar þá er mat á
íbúðarhúsnæði á Snæfellsnesi (mið-
að við mat á Grundarfirði og í
Stykkishólmi) í umræddri könnun
Byggðastofnunar tvöfalt hærra en á
Vestfjörðum. Segjum sem svo að
nægjanlegt sé að gera þá kröfu að
verð á íbúðarhúsnæði á Vest-
fjörðum verði sambærilegt og á
Snæfellsnesi þá er tap Vestfirðinga
engu að síður 33 milljarðar króna.
Hvað ætla stjórnmálaflokkarnir
að gera til þess að leiðrétta þetta
langvarandi ranglæti á Vestfjörðum
og í flestum byggðarlögum á lands-
byggðinni? Þetta misvægi á verð-
mæti eigna er fyrst og fremst af-
leiðing af ákvörðunum stjórnvalda
um atvinnumál, svo sem í sjávar-
útvegi, skorti á uppbyggingu í sam-
göngum, miskunnarlausum nið-
urskurði á þjónustu ríkisins og
gegndarlausri samþjöppun og upp-
byggingu á fáeinum stöðum, en
einkum þó á höfuðborgarsvæðinu.
Eignatap landsbyggðarfólks er
mannanna verk byggt á meðvit-
uðum ákvörðunum um að gera
mannamun eftir búsetu. Það sem
stjórnmálaflokkarnir gera fyrir
íbúðareigendur á einum stað verða
þeir að gera líka á öðrum stöðum.
Verðfall eigna og hækkun skulda í
Reykjavík verður ekki bætt nema
verðfall eigna á landsbyggðinni og
hækkun skulda þeirra vegna verði
bætt líka. Annað verður ekki lengur
liðið. Það á ekki að skipta máli hvar
eða hvenær verðhrunið varð, það
sem gerðist 2008 á höfuðborg-
arsvæðinu hafði áður gerst annar
staðar og varð miklu alvarlegra.
Allir eiga að fá sömu meðhöndlun.
Við eigum að vera ein þjóð í land-
inu.
66 milljarða króna óbætt verðhrun
Eftir Kristin H.
Gunnarsson
Kristinn H. Gunnarsson
» Fasteignamat íbúð-
arhúsnæðis á Vest-
fjörðum er um 33 millj-
arðar króna, aðeins
þriðjungur þess sem er í
Reykjavík. Beint tap er
um 66 milljarðar króna.
Höf. er fv. alþingismaður.
- með morgunkaffinu