Morgunblaðið - Sunnudagur - 17.03.2013, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17.3. 2013
BÓK VIKUNNAR Lilli klifurmús og hin dýrin í Hálsaskógi
eftir Thorbjörn Egner er á metsölulista. Einmitt bók sem á að
rata til sem flestra barna.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is
Rúmlega 700 blaðsíðna fræðibók umsögu Jerúsalem er kannski ekkibók sem maður myndi ætla að félli
í kramið hjá stórum hópi lesenda. Lýs-
ingin hljómar meir eins og um sé að ræða
fremur þunglamalega fræðimennsku.
Bókin Jerusalem - The Biography eftir
Simon Sebag Montefiore kom út í Bret-
landi árið 2011, komst á metsölulista og
hlaut hreint frábæra dóma. Kiljuútgáf-
unni af bókinni fylgja fimm síður ein-
göngu helgaðar tilvitnunum í dóma. Auk
virtra gagnrýnenda fær bókin hæstu
meðmæli frá Henry Kissinger og Bill
Clinton. Bókin hefur selst vel hér á landi
og bóksalar segja að þeir hafi hvað eftir
annað þurft að panta fleiri eintök frá út-
löndum, svo góð hafi salan verið.
Höfundurinn, sem áður hefur skrifað
verðlaunabækur um Stalín, kann sann-
arlega að segja sögur. Hann byggir sögu
Jerúsalem á sögu einstaklinga. Þarna
kemur alls kyns
fólk við sögu þar á
meðal Davíð kon-
ungur, Kristur, Ar-
abíu Lárens, Hit-
ler og Selma
Lagerlöf svo ein-
hver nöfn séu
nefnd. Ein áhrifa-
mesta frásögnin er
af prinsi sem varð
holdsveikur barn
að aldri, varð samt konungur í Jerúsalem
og þá afskræmdur en sýndi hugrekki í
raunum sínum áður en hann lést 23 ára
gamall.
Frá upphafi til enda er bókin þrungin
spennu og stundum beinlínis reyfara-
kennd. Sannast þar að raunveruleikinn
er stundum ótrúlegri en skáldskapurinn.
Saga Jerúsalem er blóðug og Montefiore
segir okkur frá stríðum, launvígum,
þrekvirkjum og andlegri leit. Hér eru
bæði hetjur og skúrkar. Á 700 síðum er
alltaf eitthvað að gerast og lesandanum
getur ekki leiðst. Honum líður allan tím-
ann eins og hann sé staddur í Jerúsalem.
„Hann fær steinana til að lifna og
syngja,“ sagði einn gagnrýnandi um
hæfileika Montefiore til að skapa lifandi
sögusvið.
Jerusalem er bók sem virðist falla al-
menningi og gagnrýnendum jafn vel í
geð. Fjölmargir kjósa að lesa vel sagða
sagnfræði og þeir fá hana hér. Þetta er
bók sem hrifnustu gagnrýnendur virtra
blaða hafa kallað meistaraverk.
Orðanna hljóðan
STEINAR
LIFNA OG
SYNGJA
Simon Sebag Montefiore
Svartþröstur er ný skáldsaga eftir Haf-liða Vilhelmsson. Nokkuð langur tímier liðinn frá því hann sendi síðast frá
sér skáldsögu en meðal fyrri verka hans má
nefna Leið 12 - Hlemmur - Fell, Beyg og
Gleymdu aldrei að ég elska þig.
Þegar Hafliði er spurður um efni nýju
skáldsögunnar segir hann: „Borges sagði eitt
sinn: Ef ég gæti sagt það með nokkrum orð-
um þá þyrfti ég ekki að skrifa bókina. Bókin
er svarið. Skáldsagan heitir Svartþröstur og
það má kannski segja að Bítlarnir hafi í sam-
nefndu lagi sagt það sama og ég er að segja:
Take your broken wings and learn to fly. Að-
alpersónan er Rúnar Rúnarsson sem lendir í
miklu ástarævintýri með kærustu besta vinar
síns. Þegar hún er farin þá er minn maður
lengi að vorkenna sér þar til kona hirðir hann
upp úr strætinu og hyggst gera mann úr hon-
um.“
Bókin er kynnt sem rómantísk ástarsaga.
„Ég hef sagt í gríni, án þess að geta staðið við
það: Hvað gerist ef Kristmann Guðmundsson
fer í kaffi til Guðrúnar frá Lundi?“ segir Haf-
liði. Spurður hvort hann hafi lesið verk þess-
ara rithöfunda segir hann: „Ég hef ekki stúd-
erað Guðrúnu nógu vel og það tók mig mörg
ár að átta mig á því að ég mætti lesa Krist-
mann, jafnilla og talað var um hann. Það er
margt skemmtilegt hjá Kristmanni, hann er
góður stílisti en sögur hans verða oft enda-
sleppar. Mín saga fjallar um rómantíska ást
og ég nýti mér form gamaldags ástarsagna
þar sem var oft að finna dagbókarbrot og
bréf. Ég var lengi með þetta efni í huga. Ég
hef gert margar atrennur að þessari bók en
aldrei lukkast að klára hana fyrr en nú. Ef
það er þá hægt er að segja að maður klári
bók.“
Af hverju ástarsaga?
„Mér finnst allar sögur vera ástarsögur. Ég
man ekki eftir sögu sem er ekki að hluta til
ástarsaga. Ástin er drifkrafturinn í
skáldskap.“
Er þessi bók öðruvísi en fyrri skáldsögur
þínar?
„Nei, ég held að ég sé alltaf að skrifa sömu
bókina. Það eina sem breytist er ég sjálfur.
Ég er yfirleitt að skrifa um menn á mínum
aldri. Mér finnst ágætt að fylgja sjálfum mér,
þá þarf ég ekki að þykjast þekkja hugarheim
þrítugra kvenna.“
Hafliði sendi frá sér nokkrar skáldsögur,
seinast kom Blóðið rennur til skyldunnar.
Síðan eru liðin ansi mörg ár og nú kemur loks
ný skáldsaga. Spurður um þetta langa hlé
segir hann: „Ég var að ala upp börn og var í
kennaranámi og eftir að ég útskrifaðist árið
2005 hef ég verið að kenna. Kennslan tekur
megnið af orkunni. Í skrifunum hef ég reynt
að gera atlögur á sumrin sem enda alltaf með
því mig þrýtur örendið í ágúst. Ef maður ætl-
ar að skrifa skáldsögu verður maður að fá að
lifa í henni sjálfur, um leið og manni er kippt
út úr henni tekur langan tíma að komast inn í
hana aftur.“
Fannstu fyrir tómarúmi þau ár sem þú
varst ekki að skrifa?
„Nei, ég var feginn að vera laus við þessa
áráttu. Það sem mér finnst verst við að vera
rithöfundur er að þurfa að vera opinber per-
sóna. Ég kæri mig ekki um slíkt. Það að
koma fram í sjónvarpi finnst mér til dæmis
eins og að sitja á sýningu hjá töframanni sem
leitar að sjálfboðaliða. Þá vil ég bara fara.“
Eru fleiri skáldverk á leiðinni?
„Ekki á næstunni. Ég starfa sem ensku-
kennari við Fjölbrautaskólann við Ármúla og
býst við að vera í því starfi í einhver ár í við-
bót. Ég á eftir að skrifa þrjár sögur sem hafa
leitað á mig lengi. Þetta eru stuttar sögur, nó-
vellur, og ein þeirra er draugasaga. En maður
má víst ekki kjafta frá því sem maður ætlar
að gera, þannig að ég segi ekki meira.“
HAFLIÐI VILHELMSSON KÆRIR SIG EKKI UM AÐ VERA OPINBER PERSÓNA
Ástin er drifkrafturinn
Hafliði Vilhelmsson. „Það að koma fram í sjónvarpi finnst mér til dæmis eins og að sitja á sýn-
ingu hjá töframanni sem leitar að sjálfboðaliða. Þá vil ég bara fara.“
Morgunblaðið/Kristinn
HAFLIÐI VILHELMSSON HEFUR
SENT FRÁ SÉR SKÁLDSÖGUNA
SVARTÞRÖST SEM FJALLAR
UM RÓMANTÍSKA ÁST.
Tveir höfundar eru í sérstöku uppáhaldi hjá
mér. Jón Kalman Stefánsson er annar
þeirra og það stafar ekki síst af því að hann
skrifar um gamla alþýðu-
menningu. Ég er nefnilega
sérstök áhugamanneskja um
hagi fólks fyrr á tímum. Hinn
rithöfundurinn er Gyrðir
Elíasson. Ég hef smám sam-
an verið að uppgötva hann
og finnst einfaldlega allt sem
hann sendir frá sér vera frá-
bært. Síðasta bók hans Suðurglugginn var
algjört konfekt.
Ein skáldsaga fannst mér bera af í jóla-
bókaflóðinu og það er bók Auðar Jóns-
dóttur, Ósjálfrátt. Þvílíkur snilldarpenni
sem þessi stelpa er. Hún náði einhverjum tóni
í þessari bók sem hitti algjörlega í mark hjá
mér. Hún hefur ákaflega húmoríska sýn á ann-
ars ömurlegt hversdagslífið. Auður nær að
lýsa sjálfri sér og sínum nánustu án þess að
draga upp ritskoðaða útgáfu.
Ég les gömul ljóð. Hannes Hafstein var
langafi minn og ég get endalaust lesið ljóðin
hans og sömuleiðis ljóð Jónasar Hallgríms-
sonar og Einars Benediktssonar. Uppá-
haldsljóð mitt eftir langafa er Er sólin hníg-
ur, sem er einstaklega fallegt og oft sungið í
jarðarförum. En einnig finnst mér ástarljóðin
hans til Ragnheiðar konu sinnar falleg, en eitt
byrjar svona:
Nei, smáfríð er hún ekki
og engin skýjadís,
en enga eg samt þekki,
sem ég mér heldur kýs.
Á náttborðinu mínu eru veiðibækur. Ég er
áhugamanneskja um veiði og gamlar veiðibæk-
ur eftir Björn Blöndal og Kristján Gísla-
son eru í sérstöku uppáhaldi og reyndar allar
veiðisögur sem ég kemst í og fjalla um veiði.
Ég er líka mikill aðdáandi Jo Nesbø og
glæpasagna hans um Harry Hole. Harry er
magnaður karakter og bækurnar um hann ríg-
halda. Ég hef lesið þær allar og bíð alltaf spennt
eftir næstu bók.
Í UPPÁHALDI
RAGNHEIÐUR THORSTEINSSON FRAMLEIÐANDI
Jón Kalman og Gyrðir Elíasson eru eftirlæt-
ishöfundar Ragnheiðar.
Morgunblaðið/Golli
Hannes Hafstein