Morgunblaðið - 21.05.2013, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. MAÍ 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Senn er mán-uður liðinnfrá síðustu
kosningum. Úrslit
þeirra voru svo af-
gerandi að sjaldan hafa skila-
boð kjósendanna komið skýrari
upp úr kjörkössunum.
Vinstristjórnin, hin eina
hreina, eins og það var stund-
um orðað, talaði löngum þannig
að hún hefði verið sett á til að
breyta Íslandi. Nú hefði and-
stæðum öflum verið bolað það-
an með offorsi og kosninga-
úrslitum og aðdragandinn væri
þannig að ekkert tillit þyrfti að
taka til þeirra um mjög langa
hríð.
Ekki fór á milli mála að ríkis-
stjórnin hafði sannfærst um að
með komu hennar í ráðherra-
stólanna tæki við langt valda-
skeið á borð við það sem þekkt
var frá sjöunda áratugnum og
þeim tíunda, þegar kjósendur
veittu Sjálfstæðisflokknum í
samstarfi við Alþýðuflokkinn
annars vegar og Alþýðuflokk
og svo Framsóknarflokk hins
vegar, umboð til stjórnar-
myndunar og forystuhlutverk í
ríkisstjórn. Ýmsir þeir sem
láta stjórnmálablindu trufla sig
skrifa stundum um þessi tvö
skeið næstum eins og valda-
ránsskeið, þar sem einhverjir
vondir flokkar hafi haft völd
alltof lengi án umboðs!
En það er galdurinn við góða
stjórnarhætti og leiðsögn að
þurfa ekki að óttast aðkomu
kjósenda sem geta a.m.k. á
fjögurra ára fresti endurmetið
sinn hug. Þegar Sjálfstæðis-
flokkurinn hafði
farið með stjórnar-
forystu ásamt
tveimur ólíkum
flokkum í eitt kjör-
tímabil hvorum, í átta ár sam-
fellt, jók hann fylgi sitt í kosn-
ingum og fékk yfir 40 prósent.
Það voru þriðju kosningarnar í
röð sem flokkurinn fékk svo
góðar kosningar. Í hinum
fyrstu eftir stjórnarandstöðu
og hinar tvær síðari eftir
stjórnarforystu í 8 ár og voru
úrslitin í hinum síðari flokkn-
um hagfelldust. En vinstri-
stjórnin, hin hreina, var sam-
kvæmt mælingum búin að
missa verulega hluta fylgis síns
eftir aðeins tvö ár og í raun
hafði hún ekki eiginlegan
stjórnarmeirihluta í þinginu
lengur, en sat áfram kjör-
tímabilið á enda.
Til eru sérvitringar sem
reynt hafa að túlka þá and-
lýðræðislegu hegðun sem sér-
stakt afrek! Kjósendur höfðu
aðra skoðun á því. Þess vegna
m.a. urðu úrslitin jafn afdrátt-
arlaus og sýndi sig 27. apríl.
Fræðimaður sem var Ríkis-
útvarpinu til aðstoðar á kosn-
inganótt gat ekki fundið í minni
sínu annað eins afhroð stjórn-
arflokka í kosningum í Evrópu
frá lokum seinni heimsstyrj-
aldarinnar. Ekki er ósennilegt
að það evrópumet flokkanna,
sem ætluðu að ganga í Evrópu-
sambandið, verði það eftir-
minnanlegasta sem út úr ferli
þeirra kom. Er þó úr mörgu
ömurlegu að velja.
Vonandi eru að
verða vatnaskil}Hangandi hetjudáð
Stjórnarmynd-unarviðræðum
er að ljúka og
stjórnarskipti
væntanleg í vik-
unni. Ríkisstjórnin
sem er að kveðja
fer frá með þeirri
skömm sem fylgir sögulegu
tapi og fleiri mistökum og af-
glöpum en ástæða er að sinni
til að rifja upp. Að sama skapi
fylgir nýrri ríkisstjórn mikil
eftirvænting um breytingar
svo að segja á öllum sviðum.
Fjöldi brýnna verkefna bíð-
ur nýrrar ríkisstjórnar og fáar
ríkisstjórnir hafa þurft að
vinda ofan af jafn miklum
óþurftarverkum eftir jafn
skamma stjórnartíð. Ótrúlega
mikil skemmdarverk hafa ver-
ið unnin á því eina kjörtímabili
sem vinstriflokkunum gafst til
að hrinda draumum sínum í
framkvæmd, sem er enn
merkilegra þegar horft er til
þess að mörg önnur skemmd-
arverk tókst að koma í veg
fyrir.
Eitt af því sem
mest liggur á að
lagfæra eru
skemmdirnar á
fiskveiðistjórnar-
kerfinu, en ríkis-
stjórnin sem enn
situr hefur haft
það að sérstöku markmiði að
rífa niður undirstöðuatvinnu-
grein þjóðarinnar, koma henni
á kné og undir ríkisforsjá.
Afleiðingarnar hafa meðal
annars sést í minni fjárfest-
ingu og þeirri staðreynd að
rekstur mikils hluta fyrir-
tækja í greininni hefur verið
settur í uppnám.
Væntingar um nýja ríkis-
stjórn og þar með að látið
verði af fjandskapnum við at-
vinnulífið eru þegar farnar að
skila sér í aukinni bjartsýni
innan sjávarútvegsins. Von-
andi verður fljótt gripið til
áþreifanlegra aðgerða til að
styrkja stoðir greinarinnar á
nýjan leik, eyða óvissunni og
skapa grundvöll fyrir fjárfest-
ingu og vöxt.
Væntingar um
breytta stjórnar-
stefnu eru þegar
farnar að skila sér í
aukinni bjartsýni}
Skömmin og eftirvæntingin
F
yrir aldarfjórðungi eða svo sagði
Jón Baldvin Hannibalsson, sem
þá lifði sína pólitísku velmektar-
daga, að um góðar ríkisstjórnir
gilti að þær væru lítið í fréttum.
Meiningin sem þarna lá að baki var sú að væru
stjórnmálin og áherslur þeirra í einhverju
samræmi við vilja og viðhorf almennings – og
trúnaður ríkti meðal manna – yrði fátt um
fréttir. Líklega fólst sannleikskorn í þessum
orðum þáverandi leiðtoga jafnaðarmanna sem
var þó æði oft í fjölmiðlum sakir frísklegar
framgöngu sinnar í málum, sem mörg hver
mörkuðu skil í sögu lands og þjóðar.
Síðustu daga hefur þjóðin fylgst með stór-
skemmtilegum feluleik sem borist hefur vítt
um sveitir. Leiðtogar Framsóknar- og Sjálf-
stæðisflokks, þeir Sigmundur Davíð Gunn-
laugssonar og Bjarni Benediktsson, hafa flakkað milli
sumarhúsa austur í sveitum, gætt sér á pönnukökum og
vöfflum og skemmt sér við að mynda ríkisstjórn. Þegar
þetta er skrifað undir kvöld á öðrum degi hvítasunnu er
lítið vitað um skipan stjórnar og hvaða málefni eru á odd-
inum. Farið er að djarfa fyrir einhverri óljósri mynd – en
hvað tveir fyrrnefndir stafnbúar stjórnmálanna eru ann-
ars að bauka og brasa er satt að segja í miklum vé-
fréttastíl. Við einfaldlega bíðum frétta, með sama hætti og
gerist í Vatíkani Rómarborgar – þar sem mannfjöldinn
hefur svo oft mænt á Sixtusarkapelluna og skorstein
hennar þar sem hvítur reykur táknar að nýr páfi hafi ver-
ið valinn. Reyndar hefur annað komið upp í
hugann í þessu sambandi: biðin eftir sögum úr
sumarhúsinu hefur stundum minnt á leiðtoga-
fundinn haustið 1986, þegar hurðarhúnninn í
Höfða var heila helgi í beinni sjónvarps-
útsendingu. Einhvern tíma meðan á því stóð
fengum við raunar að sjá mynd af regnboga
yfir húsinu þar sem valdamestu menn heims-
ins voru að skrafi. Var regnboginn fjórliti sett-
ur í beint samhengi við sögu Gamla testa-
mentisins en eftir syndaflóðið kvaðst drottinn
ætla að vera framvegis til friðs – svo mann-
kyninu skolaði ekki aftur út. Með þeirri til-
vísun getum við þá vænst að íslensku þjóðina
taki ekki aftur út, eins og gerðist haustið 2008.
„Aldrei framar mun flóð koma og eyða jörð-
ina,“ segir í Biblíunni.
En aftur komum við að stjórnarmyndun. Í
öllu samstarfi skiptir trúnaður milli manna miklu. Þá er
gott ef vinátta er líka til staðar. Mögnuð fréttamynd sem
Morgunblaðsmaðurinn Kristinn Ingvarsson tók á kosn-
inganótt og sýndi þá Sigmund og Bjarna horfa brosandi í
augu hvor annars, sýndi að milli þeirra er strengur vin-
áttu og trausts. Í viðræðum síðustu daga hafa þeir haldið
spilunum þétt að sér og væntanleg ríkisstjórn er lítið í
fréttum. Og með vísan til fyrrnefndrar yfirlýsingar Jóns
Baldvins endur fyrir löngu er ástæða til bjartsýni; stjórn-
in nýja sem tekur við síðar í vikunni verður eftir öllum sól-
armerkjum að dæma líklega farsæl, lítið í fréttum en
kemur góðu til leiðar. sbs@mbl.is
Sigurður Bogi
Sævarsson
Pistill
Horft á hurðarhúninn
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
BAKSVIÐ
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Staða greina innan Félagsvélstjóra og málmtækni-manna, VM, er ærið mis-jöfn. Síðustu ár hefur fjölg-
un orðið á nemum í vélstjóranámi og
undanþágum hefur snarfækkað á
fiskiskipaflotanum. Á sama tíma hef-
ur hins vegar fækkað í mörgum hóp-
um málmtæknimanna, meðalaldur-
inn hefur hækkað og átaks er þörf til
að efla þessar greinar að nýju.
Í byrjun þessa árs voru 860 manns
í vélstjórnar- og málmiðnaðarnámi,
en tólf skólar á
landinu bjóða nám í
þessum greinum.
Guðmundur segir
að góð aðsókn hafi
verið í Vélskóla Ís-
lands, sem er ein
deild Tækniskól-
ans, skóla atvinnu-
lífsins, þar hafi
jafnvel orðið að
hafna umsóknum. Sömu sögu sé ekki
að segja um málmtækni og því miður
segi fjöldinn þar ekki alla söguna,
því of margir ljúki ekki sveinsprófi.
Kalla á aukinn mannafla
„Það er þekkt vandamál og virðist
orðið viðvarandi að atvinnulífið vant-
ar fólk, sem er menntað í vélvirkjun,
stálsmíði og öðrum greinum í málm-
tækni,“ segir Guðmundur. „Við höf-
um reynt að kynna þessa menntun í
grunn- og framhaldsskólum, en það
hefur litlu skilað. Mín skoðun er sú
að þegar upp er staðið sé þetta
spurning um fleiri krónur og örugg-
ari vinnutíma. Til þess að ræða þessi
mál áttum við í síðustu viku fund
með fulltrúum sex stærstu fyrir-
tækjanna í þessum greinum því það
er sameiginlegt verkefni okkar að
laða fólk að þessum greinum.
Mín skoðun er sú að þessi sam-
ræmda launastefna dugi ekki lengur.
Fyrirtækin í greininni þurfa að fá
svigrúm frá Samtökum atvinnulífs-
ins til þess að hækka launagólfið,
óháð því hvað meðaltöl segja. Menn
þurfa að geta framfleytt sér og sín-
um af dagvinnunni og unga fólkið er
síður tilbúið í mikla skorpuvinnu,
sem tíðkaðist í þessum greinum.“
Guðmundur hefur bent á að þegar
horft sé til áætlana um fram-
kvæmdir og aukin umsvif í stóriðju
og orkuframleiðslu verði skortur á
nýliðun í greinunum enn meira áber-
andi heldur en nú er. Verkefnin hér
á landi kalli á aukinn mannafla en
auk þeirra séu stór verkefni í bígerð
á svæðum hér í kringum okkur og
vísar þar til verkefna tengd olíuleit
og hugsanlega vinnslu við Jan Ma-
yen og einnig á Grænlandi.
Vélstjórar starfa jafnt á sjó og í
landi, en margir vélstjórar starfa t.d.
í orkugeiranum. Guðmundur Ragn-
arsson, formaður VM, segir að á síð-
ustu árum hafi störfum til sjós fækk-
að og sérstaklega hafi störf tapast í
minnkandi bátaflota. Algengt var að
menn ynnu sem vélstjórar án þess að
hafa til þess réttindi og fengu þá
undanþágu til starfans. Ekki eru
mörg ár síðan þessar undanþágur
skiptu hundruðum á hverju ári.
Skerpt á reglum
„Upp úr hruni varð mikil breyting
á, störf til sjós urðu eftirsóknarverð
á ný og réttindamenn sneru aftur á
sjóinn,“ segir Guðmundur. „Fyrir
rúmum þremur árum var reglugerð
breytt og skerpt á reglum um und-
anþágur. Skilyrði þess að menn
gætu fengið undanþágur var að þeir
gerðu grein fyrir hvenær þeir ætl-
uðu að ljúka námi og fylgst var með
framvindu námsins. Menn tóku sig
verulega á og árin 2010-12 áætla ég
að hátt í 60 vélstjórar hafi lokið
sveinsprófi, sem þeir höfðu trassað.
Núna fá nánast engir undanþágur án
þess að skrá sig í nám og megnið af
undanþágum sem þó eru í gangi
núna er til skamms tíma.“
Næg verkefni en fólk
vantar í málmtækni
Málmtækni Nauðsynlegt er að laða fleira fólk til starfa í þessum greinum og
telur formaður VM það best gert með hærri launum og öruggari vinnutíma.
Guðmundur
Ragnarsson
Innan VM voru á síðasta ári
tæplega 3.100 félagsmenn og
athygli vekur að karlar í félag-
inu voru 3.055 og konur aðeins
28. Við störf í landi voru 2.366
og á sjó 717, þar sem um 85%
voru á fiskiskipum.
Meðalaldur félagsmanna í VM
er áhyggjuefni forystumanna
félagsins og segir Guðmundur
Ragnarsson að í sumar greinar
vanti heilu árgangana og nýlið-
un sé alls ekki næg. Yfir 65%
félaga í VM eru 40 ára og eldri
og aðeins um þriðjungur innan
við fertugt. Stór hópur málm-
tæknimanna muni láta af störf-
um á næsta áratug.
Hár aldur
áhyggjuefni
FÁAR KONUR INNAN VM
Aldur félagsmanna í VM
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
<2
0
20
-3031-
40
41-
50
51-
60
61-
70 70
<