Morgunblaðið - 21.05.2013, Blaðsíða 24

24 MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 21. MAÍ 2013
✝ AðalsteinaHelga Magn-
úsdóttir fæddist á
Grund í Eyjafirði
20. febrúar 1925.
Hún andaðist á
hjúkrunarheim-
ilinu Lögmannshlíð
7. maí 2013.
Foreldrar henn-
ar voru Magnús
Sigurðsson bóndi
og kaupmaður á
Grund, fæddur í Torfufelli 3.
júlí 1847, d. á Grund 18. júní
1925, og s.k.h. Margrét Sigurð-
ardóttir, f. í Fjósatungu 16.
ágúst 1889, d. á Akureyri 16.
okt 1982. Seinni maður Mar-
grétar var Ragnar Davíðsson, f.
á Kroppi 26. mars 1899, d. 10.
desember 1992. Hálfsystkini
Aðalsteinu af fyrra hjónabandi
Magnúsar voru: Jónína Ragn-
heiður, f. 1877, Aðalsteinn Júl-
íus, f. 1879, Sigurlína Ragn-
heiður, f. 1882, Guðrún
Hólmfríður, f. 1884, Sigurlína
og Aðalsteinn Júlíus yngri, f.
1889, Valgerður, f. 1891 og
Margrét, f. 1893. Aðeins þrjú af
systkinunum náðu fullorðins-
aldri en hin dóu í frumbernsku
eða æsku.
Aðalsteina giftist 5. ágúst
1945 Gísla Björnssyni, f. 18. júlí
Davíðssyni frá Kroppi. Að-
alsteina ólst upp við mikið ást-
ríki og minntist stjúpa síns
ávallt með virðingu og hlýju.
Aðalsteina stundaði nám í
Gagnfræðaskólanum á Ak-
ureyri og síðan í Húsmæðra-
skólanum á Laugalandi en að
því loknu langaði hana að sjá
meira af veröldinni og fór til
Reykjavíkur. Þar vann hún um
skeið í Laugavegs apóteki. Í
Reykjavík kynntist hún eftirlif-
andi eiginmanni sínum. Að-
alsteina og Gísli giftu sig 5.
ágúst 1945 og þá héldu Mar-
grét og Ragnar þeim mynd-
arlega veislu. Fyrstu búskapar-
árin áttu ungu hjónin heima
fyrir sunnan en árið 1950 fluttu
þau heim að Grund og bjuggu
félagsbúi með Margréti og
Ragnari til ársins 1959 að þau
tóku alveg við búskapnum á
Grund. Árið 1981 kom Bjarni
stjúpsonur þeirra inn í búið og
bjó með þeim félagsbúi til árs-
ins 2002 að þau brugðu búi og
fluttu til Akureyrar. Þar
bjuggu þau á Holtateigi 34
meðan kraftar leyfðu en 2012
flutti Aðalsteina á hið nýja
dvalarheimili Lögmannshlíð á
Akureyri. Grundarkirkja sem
Magnús faðir Aðalsteinu lét
byggja 1904-05, var í eigu Að-
alsteinu og Gísla allt til ársins
2012 að þau færðu Sóknarnefnd
Grundarkirkju hana að gjöf.
Útför Aðalsteinu fer fram frá
Grundarkirkju í dag, 21. maí
2013, og hefst athöfnin kl.
13.30.
1923. Fóstursonur
þeirra er Bjarni
Aðalsteinsson, f. 9.
nóv. 1952. Fyrri
kona hans er Hild-
ur Arna Grét-
arsdóttir, f. 15. des.
1959. Börn þeirra:
1) Margrét Ragna,
f. 29. mars 1979.
Maki Simon Koch
Lauritzen, f. 6.
apríl 1977. Þeirra
synir: a) Magni, f. 17. ágúst
2006, b) Björn, f. 6. apríl 2008
og c) Thor, f. 17. júlí 2010. 2)
Sigríður Birna, f. 18. júlí 1983,
barnsfaðir hennar er Viktor
Geir Valmundsson, f. 25. febr-
úar 1985, börn þeirra, a) Elsa
Bjarney, f. 7. febrúar 2007 og
b) Sigurgeir Bessi, f. 30. mars
2010. 3) Helga Aðalbjörg, f. 9.
mars 1986. Sambýlismaður
hennar er Eysteinn Pálmason,
f. 18. apríl 1985. 4) Magnús
Ingvar, f. 20. maí 1988. Núver-
andi sambýliskona Bjarna er
Yan Khabklai, f. 15. apríl 1965.
Eftir lát Magnúsar föður Að-
alsteinu bjó ekkjan ein áfram
með litlu dóttur sína á hálfri
Grund sem var eignarhlutur
þeirra mæðgna allt til ársins
1937 að Margrét giftist aftur
hinum ágætasta manni Ragnari
Við kveðjum nú ástkæra
ömmu okkar, sem gegndi stóru
hlutverki í lífi okkar systkin-
anna. Hennar viljum við minnast
með þessum fáu orðum.
Amma okkar var kona með
mikinn persónuleika og stórt
hjarta. Hún var engum lík. Það
var aldrei hljótt í kringum
ömmu, hún sagði alltaf skoðun
sína, var áræðin og lét fátt koma
í veg fyrir sínar áætlanir. Við
krakkarnir lærðum fljótt að best
var að halda sér í náðinni hjá
ömmu og að sumu var best að
halda leyndu. Við vissum líka að
amma var alltaf til staðar, ef
eitthvað amaði að og við þurftum
á meðaumkun að halda. Hún gat
verið hörð hún amma, en gæsk-
an í augum hennar leyndi sér
ekki og hjá henni áttum við allt-
af griðastað.
Seint munum við gleyma um-
ganginum í eldhúsinu á Grund.
Við barnabörnin sem bjuggum á
neðri hæðinni, vöknuðum oft á
morgnana við fótatakið hennar
ömmu, sem gekk fram og til
baka í eldhúsinu og sýslaði.
Margar voru stundirnar, þar
sem við fengum að hjálpa til við
bakstur og annað. Alltaf fengum
við að smakka afurðirnar og það
þótti okkur ekki sem verst. Sam-
veran með ömmu var þó ekki
alltaf dans á rósum. Hún setti
okkur fyrir, húsleg verkefni og
við sluppum ekki fyrr en verkið
var unnið með sóma. Sjálf lagði
hún hart að sér við vinnu sína og
til þess ætlaðist hún líka af öðr-
um. Sem betur fer var það þess
virði að hjálpa ömmu, því ef við
stóðum okkur vel, laumaði hún
til okkar súkkulaði eða öðru góð-
gæti.
Amma elskaði okkur krakk-
ana meira en lífið sjálft og hún
sparaði ekki kærleiksorðin. „Guð
veri ævinlega með þér, elsku
barnið mitt.“ Svona var hún allt-
af vön að kveðja okkur barna-
börnin, eins og við værum að
kveðjast í síðasta skipti. Hún
knúsaði okkur og kreisti og
kyssti okkur á kinnina. Þess
hugsum við til með söknuði, því
nú er komið að allra síðustu
kveðjustund.
Megi Guð vera með þér, alla
tíð, elsku amma okkar. Við mun-
um ávallt minnast þín. Nú
kemstu aftur heim á Grundina
þína.
Barnabörnin,
Margrét Ragna, Sigríður
Birna, Helga Aðalbjörg og
Magnús Ingvar.
Ég kynntist Aðalsteinu fyrst
þegar ég kom sem kaupakona að
Grund, 15 ára gömul. Það var
mikill skóli fyrir unga stúlku frá
venjulegu kaupstaðarheimili að
kynnast heimilisbragnum á
Grund. Þar var margt í heimili á
sumrin og mikill gestagangur.
Aðalsteina var símstöðvarstjóri
Landssímans á Grund og Gísli
bóndi hreppstjóri. Þar að auki
var svo kirkjan með öllum þeim
störfum sem henni fylgdu. Að-
alsteina var ákveðin kona í fram-
göngu og hafði sterkar skoðanir
á öllum hlutum, það gustaði af
henni. Hún var skipulögð og
stundvís, íhalds- og aðhaldssöm
og skyldurækin. Hún átti vand-
aða hluti og fór vel með þá. Hún
stjórnaði öllu með miklum
myndarbrag og dugnaði. Hjá
henni lærði ég að elda og baka,
pússa silfur og fínar mublur,
dekka borð og brjóta dúka. Hún
kenndi mér að svara almenni-
lega í síma, heilsa og kveðja með
handabandi, bera mig vel og
horfast í augu við fólk. Ekkert
hæ eða bæ, hangs eða flangs.
Hún lét mig prjóna peysur og
stoppa í sokka þegar stund
gafst. Það kunni ég að heiman
og hældi hún mér fyrir það.
Henni þótti ég af ágætu fólki
komin þótt mínir nánustu væru
nú ekki réttum megin í pólitík-
inni. Hún fann þó reyndar
nokkra öndvegis sjálfstæðispilta
í frændgarði mínum og var hún
ánægð með það. Seinna urðum
við svo tengdamæðgur. Aðal-
steina hélt okkur Bjarna og litlu
dóttur okkar veglega brúð-
kaups- og skírnarveislu á Grund.
Þar var hún í essinu sínu, að
halda veislur hún Aðalsteina.
Bjuggum við svo undir sama
þaki í rúm 20 ár. Sambúðin var
vandasöm í upphafi, við vorum
ólíkar að eðlisfari og skoðanir
okkar fóru ekki alltaf saman.
Okkur lærðist þó fljótt að um-
gangast af gagnkvæmri virð-
ingu. Saman héldum við svo
margar skírnar- og fermingar-
veislur barnanna okkar sem hún
elskaði af öllu hjarta. Ég fann
svo sterkt sársauka hennar og
söknuð að hafa ekki sjálf getað
fætt börn. Við fundum því sam-
hljóm í gegnum börnin. Ég hafði
líka mikla ánægju af frásögnum
hennar af fólki og atburðum
langt aftur í ættir. Hún hélt allt-
af sambandi við mig eftir skilnað
okkar Bjarna. Þegar þau Gísli
fluttu til Akureyrar, tók ég að
mér ásamt krökkunum og
Bjarna að aðstoða þau og ann-
ast. Samband okkar var því nær
óslitið frá fyrstu kynnum. Ég er
þakklát fyrir að geta verið hjá
henni við andlátið. Hafðu þökk
fyrir allt og hvíl í friði. Þín
tengdadóttir,
Hildur Arna.
Mér er í barnsminni þegar
nefndur var Magnús á Grund.
Hann hafði byggt kirkju á ætt-
aróðali Briem-ættarinnar á
Grund í Eyjafirði. Í því tali
ömmu minnar og afasystra var
nefnd dóttir hans Aðalsteina
sem hélt uppi virðingu staðarins.
Enn og aftur kom nafn þess-
arar konu upp í hugann þegar
faðir minn skipulagði heimsóknir
konunga og drottninga um land-
ið. Þar var hún gestgjafinn.
Ég hafði aldrei hitt þessa
merku konu þegar ég flutti norð-
ur yfir fjöll haustið 2000.
En af því varð fljótlega og
hún tók mér eins og barni sem
hún hefði alltaf þekkt. Hún hafði
líka þekkt fjölskyldu mannsins
míns frá örófi alda og hún lá
ekki á því að segja sögur.
Kirkjubóndinn Aðalsteina á
Grund var engum lík. Að koma
að Grund sem prestur og æfa
brúðhjón var eins og að koma að
óðalssetri. Hún vissi svo vel
hvernig allt átti að vera og það
var svo dásamlegt. Í hennar
kirkju átti allt að fara fram eins
og það hafði farið fram áður. Á
þessum 13 árum sem við þekkt-
umst áttum við dásamlegar
stundir saman í Oddfellowhúsinu
á Akureyri, en efst í huga mér
er þó orlofsferð sem við fórum
saman til Krítar. Þar sat ég við
sagnabrunn Aðalsteinu og naut
hverrar mínútu. Hún var lista-
kona í því að segja sögur. Að
lokinni ævi þessarar merku konu
vil ég flytja kveðjur og þakkir,
kveðjur og þakkir frá kirkju Ís-
lands, sem naut gestrisni hennar
og velvilja um áratuga skeið.
Fyrir nokkrum misserum af-
henti Aðalsteina söfnuðinum
kirkjuna á Grund. Það var
rausnarlegt af henni og fjöl-
skyldu hennar. Þar sem við
hjónin erum stödd erlendis get-
um við ekki fylgt Aðalsteinu, en
biðjum fjölskyldu hennar allrar
Guðs blessunar.
Guð blessi minningu Aðal-
steinu á Grund.
Solveig Lára Guðmunds-
dóttir, vígslubiskup á Hólum.
Aðalsteina á Grund er látin og
með henni er genginn einn öfl-
ugasti merkisberi þess tíma þeg-
ar bændakonur urðu að kunna
„að breyta mjólk í mat og ull í
fat“. Góð húsmóðir varð að
kunna skil á nýtingu allra bús-
afurða, alveg frá upphafi og þar
til framleiðslan var komin til
fullra nota. Húsmóðirin bar
ábyrgð á að heimilisfólkið fengi
góða næringu, hún þurfti að
fylgjast með því hvernig öllum
leið og oftast var það húsmóðirin
sem gekk um með hitamæli og
sáraumbúðir þegar þess þurfti.
Inni á heimilunum fæddust
börnin, sjúkir og aldraðir fengu
þar sína umönnun þar til úr
rættist eða yfir lauk.
Aðalsteina fæddist inn í þess-
ar aðstæður. Hún kynntist því
ung, hvernig þurfti að vaka yfir
öllu smáu og stóru, jafnt úti sem
inni, svo allt gengi, bæði með
rekstur búsins sem var efna-
hagslegi grunnur fjölskyldunnar
og heimilisins sem var oftast tíu
til tólf manna samfélag fólks á
öllum aldri, auk þvílíks fjölda
gesta að meðal sveitahótel hefði
oft talist fullbókað. Aðalsteina
var orkumikil kona og talin líkj-
ast mjög hinum ævintýralega
duglega og hagsýna föður sín-
um. Mörgum þótti hún stjórn-
söm og það var hún, en óvíst er
hvort ferill Grundar hefði áfram
verið jafn glæstur ef ósérhlífni
hennar og fórnfýsi hefði ekki
notið við. Saga föður hennar,
fyrri konu hans og hálfsystkina
var henni vel kunn. Það var ekki
einvörðungu saga mikilla sigra
og afreka, heldur einnig saga
harðrar baráttu, missis og sorga.
Margrét, móðir Aðalsteinu, var
vitur og góðgjörn sómakona sem
aldrei talaði illa um nokkurn
mann og kom fram við fólk af
sanngirni og réttsýni. Þá eigin-
leika erfði dóttirin ríkulega. Hún
var stundvís og vildi að aðrir
væru það einnig. Hún var vand-
virk og hreinskilin og sagði
stundum við ungu stúlkurnar
sem hún kenndi heimilisfræðin:
„Ef þið nennið ekki að hlusta á
mig þá nenni ég ekki að kenna
ykkur.“ Starfsdagar Aðalsteinu
voru langir og strangir og fór
hún oftast til vinnu um kl. 5.30
og bakaði þá brauð því risna var
mikil. Morgunmatur stóð á borð-
um um kl. 8 og svo þurfti að
setja eitthvað á terturnar og
ganga frá bakstrinum. Þá kallaði
símstöðin sem hún sinnti í ára-
tugi. Þannig gekk dagurinn fram
á kvöld í önn og félagsmálum
flesta tíma ársins. Aðalsteina,
sem var hjartahlý og gjöful, vildi
hafa allt vandað og fallegt í
kringum sig. Kirkja föður henn-
ar, eitt fegursta Guðshús í dreif-
býli á Íslandi, sem þau hjónin og
Bjarni fóstursonur þeirra af-
hentu söfnuðinum fyrir skömmu,
var hennar hjartfólgnasta ver-
aldareign, en um þá gjöf munu
væntanlega aðrir fjalla. Blessuð
sé minning Aðalsteinu Magnús-
dóttur og þökk fyrir áratuga
samfylgd. Ég sendi Gísla,
Bjarna og Yan, Hildi og börn-
unum og fjölskyldum þeirra
kærleikskveðjur.
Ingibjörg Bjarnadóttir.
Sumir segja að það þurfi heilt
þorp til að ala upp barn. Í mínu
tilviki var ekkert þorp en fullt af
góðum nágrönnum, sem mynd-
uðu traustan ramma utan um
hugarheim sveitabarnsins. Þar
átti heimilið á Grund sinn fasta
sess.
Aðalsteina Magnúsdóttir var
ein þessara kvenna, sem voru í
senn litríkar og dugmiklar per-
sónur. Heimili hennar og Gísla
Björnssonar var rómað fyrir
myndarskap og gestrisni. Ekki
varð þeim hjónum barna auðið
en tóku fósturson, Bjarna Að-
alsteinsson.
Tvö sumur var ég vinnukona
hjá Aðalsteinu, fyrst þegar ég
var á þrettánda ári og aftur fjór-
um árum síðar. Þá lærði ég eitt
og annað sem hefur nýst síðar á
lífsleiðinni. Það að vinna heim-
ilisstörf á Grund var á við góðan
húsmæðraskóla, allt í röð og
reglu og snyrtimennska í fyr-
irrúmi. Næg verkefni voru á
stóru heimili þar sem gestrisni
þeirra hjóna Aðalsteinu og Gísla
var við brugðið. Ættingjar og
vinir voru alltaf velkomnir og yf-
ir sumarið var oft mannmargt og
mikið uppvask. Símstöð var á
heimilinu, staðsett við eldhús-
borðið og man ég vel húsfreyju á
þönum milli símans og bakara-
ofns eða eldavélar til að sinna
sem flestu í einu.
Ég man Aðalsteinu vel þar
sem hún útbjó veislur og mat-
arboð af snilld – ég man hana
akandi heyhlössum á gamla
vörubílnum – einnig
samkvæmisklædda með loðskinn
um axlir – ég man hana í rök-
ræðum um landsins gagn og
nauðsynjar og þótti ekki verra ef
viðmælandinn var á öndverðum
meiði, þá rökstuddi hún sína
skoðun af festu. Ég man einnig
þegar vinnukonan mölvaði for-
láta blómavasa sem var brúð-
argjöf þeirra hjóna. Engar
skammir fékk ég, heldur smá
áminningu um að reyna að vera
svolítið „pen“ í umgengni.
Messuferðir enduðu gjarnan í
veislukaffi sem hún bauð af
rausn. Þau eru mörg handtökin
sem hún vann við að hirða og hlú
að hinni einstöku Grundarkirkju,
allt fram á níræðisaldur.
Síðari árin þegar fjölskyldan
var flutt frá Grund fór hún æði
margar ferðir frameftir til að
annast kirkjuna, en Hildur Grét-
arsdóttir, fyrrverandi tengda-
dóttir hennar var alla tíð hjálp-
arhellan við þau störf og mörg
fleiri og var hún henni afar
þakklát. Fyrir ári ákváðu Að-
alsteina og Gísli að gefa söfn-
uðinum Grundarkirkju – gjafir
gerast ekki öllu stærri. Barna-
börnin áttu hug hennar allan, og
er ég heimsótti hana í síðasta
sinn í Lögmannshlíð fyrir þrem-
ur mánuðum sýndi hún mér
myndir af gullmolunum sínum.
Þessi sómakona verður okkur
öllum eftirminnileg, röggsöm og
glaðlynd, stundum stjórnsöm en
oftast var hún fljótari en aðrir að
koma auga á bestu lausnina,
ætíð hreinskilin og höfðingi heim
að sækja. Hún var einn stóri
hlekkurinn í keðju þess góða
fólks í Grundarplássi sem ég
minnist úr æsku, með virðingu
og þökk.
Mínar innilegustu samúðar-
kveðjur til Gísla, sem nýtur
umönnunar góðs fólks á Grenil-
undi, og til Bjarna og fjölskyldu
hans.
Blessuð sé minning Aðal-
steinu á Grund.
Valgerður G. Schiöth.
Sterk og merk kona, Aðal-
steina Magnúsdóttir frá Grund,
er fallin frá. Ég á eftir að sakna
hennar, en hana hef ég þekkt frá
10 ára aldri þegar ég var það
sumar sendur í sveit til Aðal-
steinu og Gísla á Grund í Eyja-
firði. Það var kunningsskapur
milli foreldra minna og þeirra
Aðalsteinu og Gísla og fannst
foreldrum mínum fyrirtak að
senda mig í sveit til að læra að
vinna hjá þessum heiðurshjónum
og til að fá útrás fyrir orkuna.
Aðalsteina og Gísli reyndust
mér afar vel og urðu sumrin á
Grund mörg, og í minningunni
ein samfelld sveitasæla. Mér leið
afar vel á Grund og vildi helst
ekki heim á haustin. Í fóstri hjá
þeim hjónum lærði ég margt og
ekki síst að vinna og skila því af
mér sem til var ætlast. Þeim
báðum var umhugað um að
kenna mér öll sveitastörfin sem
ég þurfti að kunna til að geta
verið til gagns og að auki þurfti
ég að vera með alla borðsiði og
umgengi á hreinu því afar gest-
kvæmt var á Grund og oft marg-
ir í mat. Frú Aðalsteina vildi að
við heimafólk værum ávallt til
fyrirmyndar í þeim efnum sem
öðrum. Það var nú stundum mis-
brestur á að allt væri slétt og
fellt hjá okkur krökkunum og
ræddi Aðalsteina þá málið á sinn
hátt við viðkomandi og vildi hún
að allir lærðu af mistökunum.
Okkur sem varð á í messunni
þótti hún þó ekki ósanngjörn, þó
að oft væri hún ströng, því hún
gerði miklar kröfur til sjálfrar
sín í þessum efnum og var að
öllu leyti til fyrirmyndar.
Aðalsteina var mikil persóna
og fór aldrei á milli mála ef hún
var á staðnum. Hún hafði alltaf
mikið til málanna að leggja, var
vel lesin, þekkti marga, vildi allt
um alla og öll ættartengsl vita,
hafði skoðanir á öllu og lá ekki á
þeim. Aðalsteina var aðsópsmikil
kona og stjórnsöm og vildi ávallt
að tekið væri tillit til hennar
sjónarmiða. Hún var sannkall-
aður kvenskörungur. Það eru
ákveðin forréttindi að hafa
kynnst henni og verið „alinn
upp“ á heimili þeirra Gísla.
Ég, Anna Lilja og Stefán Ein-
ar sendum eftirlifandi eigin-
manni Aðalsteinu, Gísla, Bjarna
og fjölskyldum innilegar samúð-
arkveðjur.
Sigmundur Einar Ófeigsson.
Aðalsteina Helga
Magnúsdóttir
✝
Ástkær móðir okkar,
ANNA STEFANÍA SIGFÚSDÓTTIR,
Litlahvammi 6,
Húsavík,
lést á Heilbrigðisstofnun Þingeyinga
þriðjudaginn 14. maí.
Útför hennar fer fram frá Húsavíkurkirkju
föstudaginn 24. maí kl. 14.00.
Fyrir hönd aðstandenda,
Karl Hálfdánarson og Hjalti Hálfdánarson.
✝
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
GUÐRÚN GUÐMUNDSDÓTTIR,
Eiðismýri 30,
Seltjarnarnesi,
lést á líknardeild Landspítalans sunnudaginn
12. maí.
Útför hennar fer fram frá Seltjarnarneskirkju miðvikudaginn
22. maí kl. 11.00.
Ólafur Örn Klemenzson, Inga Valdimarsdóttir,
Sæunn Klemenzdóttir, Hallur Helgason,
Guðmundur Kristinn Klemenzson,
barnabörn og barnabarnabörn.