Morgunblaðið - 02.08.2014, Side 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 2. ÁGÚST 2014
Við bjóðum öll afmælisbörn
velkomin og gefum þeim fría
n
eftirrétt í tilefni dagsins.
afmaeli?
Attu´
Til hamingju!!!
H
ug
sa
sé
r!
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Gísli Gíslason, hafnarstjóri Faxa-
flóahafna, segir fátt benda til þess að
á Katanesi séu meiri gagnmerkar
fornleifar sem muni varpa nýju ljósi
á söguna.
Fornleifarannsóknir hafa staðið
yfir í landi Kataness í Hvalfirði, við
athafnasvæðið á Grundartanga. Þar
hefur bandaríska fyrirtækið Silicor
Materials áform um að reisa sólar-
kísilverksmiðju. Gísli segir að ekkert
verði byrjað að moka fyrir verk-
smiðjunni fyrr en allt annað verði
frágengið.
Magnús H. Ólafsson, arkitekt á
Akranesi, sem hefur komið að hönn-
un flestra mannvirkja á Grundar-
tanga á undanförnum árum, segir í
viðtali við Skessuhorn að niðurstaða
könnunar á fornleifum á Katanesi
gæti orðið til þess að ekkert yrði
byggt þar. Magnús gerði á sínum
tíma skipulag fyrir byggingu skaut-
verksmiðju á þessum stað. Þá var
vitað um 48 fornleifapunkta í landi
Kataness. „Mér hraus hugur við því
að það gæti þá stoppað áformin,“
segir Magnús m.a. í Skessuhorni.
„Það er verið að skoða þessa forn-
leifapunkta og því verki lýkur í sum-
ar. Helstu punktar, sem eru merktir,
verða allir fyrir utan byggingar Sili-
cor. Þegar Norðurál var byggt voru
fornleifapunktar einnig rannsakaðir
og gengið þannig frá þeim að sandað
var yfir þá og þeir skildir eftir
óhreyfðir. Auðvitað eru þessar rann-
sóknir gerðar til þess að fullvissa sig
um að ekki sé verið að ganga fram af
gáleysi með þessa hluti,“ segir Gísli.
Hann segir Faxaflóahafnir leggja
áherslu á að ekki verði farið af stað
með byggingarframkvæmdir fyrr en
allt sé klárt og allir samningar frá-
gengnir. Fornleifarannsóknir séu
aðeins hluti af því.
„Við munum hafa vaðið fyrir neð-
an okkur. Faxaflóahafnir hafa al-
mennt fjármagnað sínar fram-
kvæmdir fyrir eigið fé og við höfum
gætt okkar á því að fara ekki fram úr
okkur í fjárfestingum. Hægt og bít-
andi höfum við skapað aðstæður eins
og á Grundartanga sem eru álitlegar
fyrir fyrirtæki. Varðandi Silicor þá
eru allmörg handtök eftir áður en
farið verður að moka,“ segir Gísli.
Grundartangi Afmarkaða svæðið er lóðin á Katanesi sem Silicor Materials hefur fengið undir sólarkísilverksmiðju.
Stöðva fornleifar sól-
arkísilverksmiðjuna?
 48 fornleifapunktar eru í landi Kataness  „Höfum vaðið
fyrir neðan okkur,“ segir hafnarstjóri Faxaflóahafna
Andri Steinn Hilmarsson
ash@mbl.is
Fjöldi ferðamanna hefur heimsótt
náttúruundrið Grjótagjá í landi jarð-
arinnar Voga í Mývatnssveit á und-
anförnum áratugum. Grjótagjá er
sprunga á flekaskilum og um hana
rennur heitt grunnvatn frá jarð-
hitasvæðinu við Námafjall. Hefur
Grjótagjá því verið vinsæll bað-
staður, vatnið hreint og hitastigið
hentað vel til böðunar.
Nú hafa landeigendur hins vegar
ákveðið að banna gestum að baða sig
í gjánni.
„Ákvörðun liggur fyrir meðal
landeigenda að baðstaðnum í þess-
um Grjótagjáarsprungusveimi verði
lokað. Það mun hins vegar ekki vera
gert á þann veg að þarna geti menn
aldrei farið um, um aldur og ævi,“
segir Jóhann F. Kristjánsson, einn
landeigenda. Hann segir að til lok-
unar hafi komið svo það gæfist ráð-
rúm til þess að gera svæðið öruggt.
„Það verða teknar upp aðgangs-
takmarkanir á þessa staði með ein-
hverjum hætti. Fordæmi fyrir því
eru auðvitað hellar hérlendis sem
eru með slíkum aðgangsstýringum,“
segir Jóhann og nefnir hann Vatna-
helli á Snæfellsnesi og Loftahelli í
Mývatnssveit í því samhengi.
„Þetta er í fullu samræmi við gild-
andi lög því allir hellar á Íslandi, þar
með talið þessi Grjótagjá eru í sjálfu
sér friðlýstir,“ segir Jóhann.
Hann segir ákvörðun verða tekna
á næstu vikum um hvernig staðið
verði að aðgangstakmörkunum að
svæðinu í framtíðinni.
„Menn hafa enn ekki mótað sér
heildstæða skoðun á því hvernig
það verður gert. Hvort það verði
sótt í einhverskonar styrkjafyrir-
komulag, frjáls framlög eða að
mönnum verði hreinlega skammt-
aður einhver tími gegn einhverju
gjaldi. Það er of snemmt að segja til
um það,“ segir Jóhann. Hann segir
kostnað við að fara í lagfæringar á
svæðinu, til að tryggja öryggi ferða-
manna sem þangað komi, geta verið
frá hundruðum þúsunda upp í tugi
milljóna.
Jóhann bætir við að á svæðinu sé
annar staður sem aldrei hafi verið
ætlaður almenningi til böðunar.
„Það er mjög hættuleg sprunga
sem fólk hefur verið að klifra ofan í
og er þar sex til átta metra fall niður
í grjót,“ segir Jóhann. Hann segir
alla sem að málinu komi vera að
skoða hvernig bregðast eigi við án
þess að skapa neikvæða ímynd. „Það
á ekki að rjúka í að taka heilu svæðin
og setja þau í gjaldheimtu,“ segir Jó-
hann.
Baðstaðurinn í Grjótagjá
lokaður almenningi í bili
 Aðgangstakmarkanir settar á að sögn eins landeiganda
Ljósmynd/Jóhann F. Kristjánsson
Grjótagjá Það hefur löngum þótt vinsælt meðal innlendra sem erlendra
ferðamanna að baða sig í Grjótagjá, vatnið er hreint og hitastigið gott.
Páll Fannar Einarsson
pfe@mbl.is
Lúpína hefur náð fótfestu á Hólma-
nesi, friðlandi milli Eskifjarðar og
Reyðarfjarðar, og breiðist þar hratt
út. Fyrst voru þetta einangraðir
blettir Eskifjarðarmegin við þjóðveg
yfir hálsinn, en síðustu tíu árin hefur
lúpínan breiðst út með vaxandi
hraða frá ári til árs og þekur nú all-
stór svæði innan til og nálægt miðju
Hólmaness að norðanverðu.
„Það er alveg ótrúlegt að fylgjast
með þessari þróun. Eftir að lúpínan
er búin að koma sér fyrir verður eins
og sprenging í útbreiðslunni. Ef
fram heldur sem horfir mun þessi
ágenga tegund leggja undir sig
mestallt svæðið á einum til tveimur
áratugum,“ segir Hjörleifur Gutt-
ormsson náttúrufræðingur.
Í Hólmanesi má finna fjöl-
breytilegt gróðurlendi og mikla teg-
undafjölbreytni. Alls hafa þar verið
skráðar ríflega 150 tegundir há-
plantna en Hjörleifur segir plönt-
urnar í mikilli hættu ef ekki verði
brugðist við útbreiðslu lúpínunnar.
„Þarna á Hólmanesi eru margar
sérstakar og fágætar tegundir sem
gætu einfaldlega horfið ef ekkert
verður að gert. Lúpínan er afar
ágeng tegund og er orðin gífurlegt
vandamál á Austfjörðum. Ég er ekki
að ýkja þegar ég segi að hún er
smám saman að verða ein allra
mesta umhverfisógnin hérlendis,“
segir Hjörleifur.
Eiga langt í land
Árni Steinar Jóhannsson, um-
hverfisstjóri Fjarðabyggðar, kann-
ast vel við ágengni lúpínunnar og
hefur gripið til þess ráðs að láta rífa
plöntuna upp með höndum, ásamt
því að beita sláttutækjum gegn
henni á Hólmanesi.
„Sú vinna er langmest unnin af
sjálfboðaliðum sem hafa hjálpað
okkur við þetta. Við höfum lagt
áherslu á það í okkar sveitarfélagi að
halda öllum ágengum tegundum frá
Hólmanesi en við eigum langt í land
með að ná góðum árangri. Þetta er
vandamál í öllum sveitarfélögum en
vonandi náum við að snúa þessu
við,“ segir Árni.
Á eftir að leggja
undir sig svæðið
 Lúpínan breiðist hratt út á Hólma-
nesi  Reynt að rífa plönturnar upp
Morgunblaðið/Ómar
Breiða Lúpína við Vífilstaðavatn.