Morgunblaðið - 05.08.2014, Blaðsíða 23

23
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 5. ÁGÚST 2014
Regnhlífar Rigningin gerir ekki upp á milli manna og því rignir á alla varnarlausa. Þeir sem vilja halda sér þurrum gera ráðstafanir eins og þessar stúlkur gerðu í Reykjavík um helgina.
Styrmir Kári
New York. | Nú þegar
Ísraelsher hefur gert
stórfelldar sprengju-
árásir á Gaza og meira
en 1.400 manns hafa
látið lífið – um þriðj-
ungurinn börn – hefur
heimsbyggðin klofnað
í tvær andstæðar fylk-
ingar. Stuðningsmenn
hernaðar Ísraela skír-
skota til réttar þeirra
til að verja borgarana
gegn árásum hryðjuverkamanna.
Andstæðingar hernaðarins segja
aftur á móti að ekkert réttlæti
fjöldadráp á óbreyttum borgurum
og eyðileggingu nauðsynlegra inn-
viða samfélagsins.
Það ætti ekki að koma á óvart að
Ísraelar skiptast einnig í andstæðar
fylkingar. Á sama tíma og stjórn
Benjamins Netanyahu forsætisráð-
herra hefur beitt hasbara (hebreskt
orð sem notað hefur verið yfir
„ríkiserindrekstur“ Ísraela til að
útskýra málstað þeirra en sumir
kalla „spuna“) og hert afstöðu sína
hafa baráttumenn fyrir friði farið
út á göturnar til að mótmæla. Ísr-
aelar úr öllum stéttum þjóðfélags-
ins og sífellt fleiri gyðingar sem
búa í öðrum löndum hafa mótmælt
hernaðinum, hafnað tíðum brotum
Ísraels á alþjóðalögum og því sem
þeir lýsa sem óréttlátu tveggja laga
kerfi borgararéttinda og laga.
Reyndar hafa komið fram viðhorf
sem voru áður óhugsandi. Nýlega
undirrituðu til að mynda yfir 50
manns í varaliði hersins yfirlýsingu
þar sem þeir sögðust neita að
gegna herþjónustu. Þeir skírskot-
uðu til kúgunar í ýms-
um myndum en
nefndu sérstaklega
tvíþætta lagakerfið,
þar sem Palest-
ínumenn eru beittir
misrétti, og „grimmd-
ina“ sem þeir sögðu
einkenna hernaðinn.
Þeir bætast við stækk-
andi hóp annarra fyrr-
verandi hermanna sem
hafa lýst óréttlæti og
auðmýkingu sem Pal-
estínumenn hafa mátt
sæta á hverjum degi.
Á öðrum vettvangi, ráðstefnu
sem verður haldin í nóvember í
London’s School of Oriental and
African Studies, undir yfirskriftinni
„Landamærin skoruð á hólm: eitt
ríki í Ísrael/Palestínu“, verður
fjallað um hugmyndina um verald-
legt, lýðræðislegt og marg-
breytilegt þjóðfélag í líkingu við
Suður-Afríku eftir afnám aðskiln-
aðarstefnunnar. Þetta er hugmynd
sem ungir framsæknir Ísraelar,
gyðingar utan Ísraels, og Palest-
ínumenn hafa sýnt áhuga og bundið
auknar vonir við. Ef hún telst ekki
enn vera lausn á vandanum felur
hún að minnsta kosti í sér nýja
samræðu – og beint mótvægi við
hin ráðandi hægriöfl í Ísrael og
stuðningsmenn þeirra í öðrum
löndum.
Þetta er mótvægi sem hægri-
sinnaða valdakerfið myndi vilja
hunsa. Eftir eina af blóðugustu
nóttunum í hernaði Ísraels á Gaza –
og það sem margir baráttumenn
fyrir mannréttindum kalla fjölda-
morð – reyndi lögreglan, og bar við
„öryggissjónarmiðum“, að koma í
veg fyrir að um það bil 20.000
manns gætu safnast saman á göt-
um Tel Avív til að mótmæla því
sem skipuleggjendurnir lýsa sem
ólöglegu hernámi og hernaði gegn
Palestínumönnum. Mótmælin fóru
þó fram, án þess að ofbeldi væri
beitt.
Palestínumenn sem efndu til
mótmæla á Vesturbakkanum á
sama tíma voru ekki jafnlánsamir.
Mótmælendurnir þar sögðu að lög-
reglu- og hermenn hefðu hleypt af
byssum; þegar mótmælunum lauk
lágu fimm Palestínumenn í valnum.
Þrátt fyrir hindranirnar sem bar-
áttumenn fyrir friði standa frammi
fyrir í Ísrael – meðal annars hót-
anir og ofbeldi hægrisinnaðra
þjóðernissinna – hefur hreyfing
þeirra haldið velli. Samt sem áður
er oft auðveldara fyrir fólk, sem
hefur fengið þjálfun í því að hata
hvert annað, að tengjast á netinu
frekar en að safnast saman á göt-
unum. Á Facebook hefur síðan
IsraelLovesPalestine, sem hefur
fengið nær 26.000 „læk“, skráð
mótmælagöngur, fundi og aðrar að-
gerðir til stuðnings Palestínu-
mönnum og til að mótmæla órétt-
lætinu sem Ísraelar eru álitnir
beita. Síðan PalestineLovesIsrael –
með yfirskriftinni „Nú er nóg kom-
ið! Stöðvum stríðið“ – hefur fengið
næstum jafnmörg „læk“.
En virk friðarhreyfing, þar sem
Ísraelar og Palestínumenn viður-
kenna sameiginlega hagsmuni og
hefja nýjar samræður til að binda
enda áratugalöng átök, dugir ef til
vill ekki til að stemma stigu við
vaxandi ofstæki, einkum af hálfu
Ísraela. Samkvæmt skoðanakönnun
sem Lýðræðisstofnunin í Ísrael og
Tel Avív-háskóli gerðu í júlí, telja
yfir 95% gyðinga í Ísrael að hern-
aðurinn á Gaza sé réttlætanlegur,
en tæp 4% telja að Ísraelsher hafi
farið offari í árásunum. Reyndar
sögðust nær 50% þátttakendanna
telja að Ísraelar hefðu ekki beitt
nægjanlegu hervaldi.
Í þessu samhengi er nauðsynlegt
að benda á óhugnanlega breytingu
á því hvaða orð sumir Ísraelar og
gyðingar í öðrum löndum nota til að
réttlæta hernaðinn á Gaza og dæm-
in um það eru fjölmörg. Hægrimað-
ur á þingi Ísraels sagði nýlega að
nauðsynlegt væri „þurrka út“ íbúa
Gaza-svæðisins á þeirri forsendu að
enginn þeirra gæti talist saklaus
borgari. Bandaríska gam-
anleikkonan Joan Rivers varði
sprengjuárásir á óbreytta borgara
á Gaza með grófum hætti. Tomer
Siyonov, vinur ísraelsks hermanns
sem féll, sagði nýlega í The Guardi-
an að drepa þyrfti alla Gaza-búa.
Hversu hættuleg er slíkt tal? Ísr-
aelski sagnfræðingurinn Michael
Oren, fyrrverandi sendiherra Ísr-
aels í Bandaríkjunum, segir að „við
dæmigerðar afmennskunar-
aðstæður, t.a.m. í Þýskalandi á
valdatíma nasista og í Rúanda fyrir
hópmorðin þar, var talað um óvin-
inn sem rottur eða kakkalakka, og
það gerði mönnum kleift að fremja
fjöldamorð“. Hann bætir við: „Við
köllum ekki Palestínumenn kakka-
lakka.“
Það er þó ekki valið á uppnefnum
sem getur fengið fólk til að styðja
fjöldamorð á óbreyttum borgurum.
Það sem skiptir máli er hvort orða-
laginu, sem stjórnmálaleiðtogarnir
og fjölmiðlarnir nota, er ætlað að
ýta undir þann ótta að lífi þjóð-
arinnar stafi hættu af „hinum“.
Hútúar myrtu nær milljón tútsa ár-
ið 1994, ekki vegna þess að þeir litu
á tútsa sem „kakkalakka“, heldur
vegna þess að þeir héldu að annars
myndu tútsar drepa hútúa.
Slíkar breytingar á umræðunni
endurspegla og auðvelda réttlæt-
ingu á stórfelldum sprengjuárásum
á íbúðahverfi, sjúkrahús og skóla.
Einhvern tíma verður hernaðurinn
rannsakaður til hlítar og sagan
skrifuð. En áður en það gerist þarf
Ísrael að velja á milli tveggja sið-
ferðilegra leiða. Önnur þeirra, farin
með öllum þeim sem vilja réttlátan
frið, leiðir til betra samfélags; hin
leiðir okkur á mjög dimman stað.
Sál þjóðarinnar er í veði.
Eftir Naomi Wolf »Einhvern tíma verð-
ur hernaðurinn
rannsakaður til hlítar og
sagan skrifuð. En áður
en það gerist þarf Ísrael
að velja á milli tveggja
siðferðilegra leiða. Önn-
ur þeirra, farin með öll-
um þeim sem vilja rétt-
látan frið, leiðir til betra
samfélags; hin leiðir
okkur á mjög dimman
stað.
Naomi Wolf
Höfundur er pólitískur aðgerðasinni
og samfélagsrýnir. Nýjasta bók henn-
ar er Vagina: A New Biography. ©
Project Syndicate, 2008.
Vanheilagt stríð