Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.08.2014, Blaðsíða 47

Samkeppni í skemmtanaheiminum
Oundjian hefur unnið að því að auka aðdrátt-
arafl hljómsveitarinnar, meðal annars með
sérstakri dagskrá fyrir ungt fólk, síðkvölds-
tónleikum og uppákomum fyrir og eftir
tónleika.
„Ég held að í Evrópu sé enn að finna að-
eins meiri vitund í menntakerfinu og kannski
jafnvel almennt í samfélaginu um stórfeng-
leika þessa listforms, hvað sem við köllum það
– klassíska tónlist – en hún á ekki eftir að efl-
ast, sérstaklega ekki ef við höldum áfram að
klæðast kjólfötum, ganga fram stíf af form-
legheitum, hneigja okkur og snúa okkur síðan
við til að stjórna,“ segir hann. „Fólk er með
mun meiri væntingar þegar það fer út að
skemmta sér nú á dögum. Sú var tíðin að ég
kunni ekki við að líta á sjálfan mig sem
skemmtikraft, en við verðum að gera okkur
grein fyrir því að við eigum í samkeppni. Ef
við ætlum að lifa af þurfum við að standa okk-
ur í skemmtanaheiminum. Almenningur eyðir
ekki ótakmörkuðu fé í að fara á hokkíleik, í
leikhús, á ballett eða í bíó þannig að það er
eins gott að þegar fólk kemur á klassíska tón-
leika líði því þannig að það vilji koma aftur.
Fólki þarf að líða vel í þessu umhverfi. Vissu-
lega sækir enn nokkuð stór áhorfendahópur
sinfóníutónleika, en hann er ekki að stækka,
hann er að minnka. Auk þess minnkar þekk-
ing á tónlist Beethovens, Brahms, Mahlers,
Bruckners og Sibeliusar með hverri kynslóð.
Ég tel því að við, hljómsveitin, verðum að
taka að okkur hlutverk aflvakans sem veitir
þessari tónlist líf með því að flytja hana við
aðstæður, sem laða að ungt fólk.“
Hann segir að þess vegna þurfi stundum að
fara út fyrir form hinna hefðbundnu, form-
föstu tónleika og þess vegna ávarpi hann
iðulega tónleikagesti á tónleikum.
„Mig langar að ganga lengra í að leika mér
að tónleikaforminu, gera það hreinlega
skemmtilegra, án þess þó að slá af kröfum um
gæði, sem þurfa að vera í hæsta flokki,“ segir
hann. „Möguleikarnir eru margir, þetta snýst
um lýsingu, notkun á skjá og mun meiri sam-
skipti, miðlun upplýsinga. Ég sé fyrir mér að
við reynum að fá viðbrögð og endurgjöf frá
áhorfendum. Ég vil ekki fara út í þetta ein-
göngu, en fimm til sex sinnum á ári. Þannig
gætum við náð til annars áhorfendahóps. Síð-
an vil ég vera viss um að alltaf sé á dagskrá
tónlist svo mögnuð að hún hreyfi við áhorf-
endum, hvort sem það eru þrjár mínútur eða
fimm mínútur, segjum adagietto-kaflinn í
fimmtu sinfóníu Mahlers eða Nimrod úr
Enigma-tilbrigðum Elgars.“
Ætli ég sé ekki bara Íslendingur?
Oundjian kom til Íslands 2012 og var þá
gestastjórnandi Sinfóníuhljómsveitar Íslands.
„Það var frábært,“ segir hann. „Þau spila
mjög vel. Hljómsveitin var frábær, Harpa
stórkostleg og hljómburðurinn sömuleiðis, í
heimsklassa.“
Efnisskrá hljómsveitarinnar er fjölbreytt og
er það kannski í takt við borgina. Toronto er
suðupottur fólks af öllum þjóðernum. Oundji-
an fæddist í borginni, en rætur hans liggja
víða og því er kannski ekki að furða að honum
líði vel þar.
„Faðir minn fæddist í Istanbúl,“ segir hann.
„Foreldrar hans voru Armenar og hann var
heppinn að komast burtu ásamt foreldrum
sínum á meðan þjóðarmorðið á Armenum stóð
yfir. Móðir mín var að hálfu leyti frönsk og
hálfu leyti skosk, fædd í Newcastle. Þau hitt-
ust í London í stríðinu.“
Og hvernig lítur hann á sjálfan sig?
„Ég veit það ekki, Kanadamaður, Breti,
hvort tveggja?“ spyr hann á móti. „Ég er af
armenskum, frönskum og skoskum uppruna,
fæddist í Toronto, en ólst upp á Englandi og
er með breskt vegabréf. Mér er sama hvað ég
er, en ef við tökum alla staðina, sem ég hef
komið til og setjum punkt í miðjuna – ætli ég
sé ekki bara Íslendingur?“
Ljósmynd/TSO
Johnathan Crow, konsertmeistari TSO, vill
draga úr formlegheitum til að auka aðsókn.
Ljósmynd/Sian Richards
* Síðan vil ég veraviss um að alltaf séá dagskrá tónlist svo
mögnuð að hún hreyfi
við áhorfendum …
Sinfóníuhljómsveit Toronto lék tónlist frá
Norður-, Mið- og Suður-Ameríku á úti-
tónleikum í lok Luminato-menningarhátíð-
arinnar. Fyrstu gestirnir komu sér fyrir
mörgum tímum áður en þeir hófust.
10.8. 2014 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47
Langt er síðan Sinfóníuhljómsveit Toronto
fór í tónleikaferðalag fyrir utan Norður-
Ameríku og í spjalli við fjóra hljóðfæraleik-
ara hennar kom fram að mikil eftirvænting
ríkti hjá hljómsveitinni.
„Við erum spennt fyrir allri ferðinni,“
segir Johnathan Crow, konsertmeistari
hljómsveitarinnar. „Við viljum kynnast öðr-
um tónleikahúsum og nýjum áheyrendum.
Það er líka gott að hlustendur okkar hér
sjái að hljómsveitin er á heimsmælikvarða
og ferðist um heiminn.“
Hljómsveitin leikur í Vín, Amsterdam,
Wiesbaden, Helsinki og Reykjavík.
„Margir ætla að nýta sér að Reykjavík er
síðust á dagskrá í tónleikaferðinni og vera
áfram á Íslandi í nokkra daga,“ segir Jeffrey
Beecher kontrabassaleikari. „Mörg okkar
ætla að koma fram á menningarnótt og síð-
an langar okkur að skoða landið.“
Crow er spenntur fyrir að hljóðfæraleik-
ararnir láti ljós sitt skína á menningarnótt.
„Á tónleikaferðalögum sér maður venju-
lega flugvöllinn, hótelið og tónleikasalinn og
síðan næsta flugvöll, hótel og tónleikasal.
Maður fær ekki oft tækifæri til að kynnast
menningarlífinu þannig að það er frábært að
koma á menningarnótt og fá smá innsýn í ís-
lenska menningu.“
Andrew McCandless trompetleikari er
gamall í hettunni. Hann lék hjá Sinfóníunni í
Toronto, en leist svo illa á ástandið að hann
réð sig til Sinfóníuhljómsveitarinnar í Dallas.
Þegar Peter Oundjian tók við stjórn Sin-
fóníunnar í Toronto fyrir áratug laðaði hann
McCandless aftur í hljómsveitina.
„Peter var að stjórna í Dallas og hann
spurði mig hvort ég vildi koma aftur. Mér
fannst frábært að vera beðinn um að snúa
aftur, fann mig ekki alveg í Texas.“
McCandless fór frá hljómsveitinni 2001
þegar framtíð hennar var í hvað mestri
óvissu og segir að lýsingarnar á ástandinu
þá séu engar ýkjur.
Camille Watts flautuleikari hefur verið
hjá hljómsveitinni í 25 ár. „Ég var einn
þriggja hljóðfæraleikara, sem í tíu mánuði
settust niður með einum af leiðandi stjórn-
málamönnum borgarinnar til að koma
hljómsveitinni aftur á skrið og vonandi gera
hana betri en áður,“ segir hún.
Watts segir að margt hafi verið látið reka
á reiðanum áður en kom til neyðar-
ástandsins hjá hljómsveitinni í byrjun ald-
arinnar. „Stundum festast menn í viðjum
eigin vana,“ segir hún. „Menn verða að líta í
kringum sig. Tónleikaferðin núna er hluti af
því, við munum hafa margt fram að færa, en
ætlum líka að taka eitthvað með okkur
heim. Mér finnst líka gott að við ætlum til
landa utan alfaraleiðar, Finnlands og Íslands,
sem kannski eru lík Kanada á ákveðin hátt
og njóta virðingar í heiminum fyrir fé-
lagslegt réttlæti og mannúðleg stjórnmál.“
Áhersla hefur verið lögð á að stækka
áheyrendahóp Sinfóníunnar í Toronto.
Crow segir að andrúmsloftið eigi til að
vera allt of alvarlegt á tónleikum. „Ég veit
ekki hvað oft ég hef orðið vitni að því að
einhver klappar eftir fyrsta kafla í sinfóníu
og allir snúa sér við, hvessa augun, hasta á
hann og sá sem klappaði sígur niður í sætið.
Alltaf þegar þetta gerist hugsa ég með mér
að þessi maður eigi aldrei eftir að koma aft-
ur. En raunin er að þegar þessi verk voru
skrifuð klappaði fólk þegar því sýndist. Það
er bara á seinni tímum sem allt varð svo
upphafið að það mátti ekki trufla.“
McCandless telur að það hafi orðið rof á
milli klassískrar tónlistar og almennings,
tónlistin og hljómsveitirnar virki ósnertan-
legar. Eitthvað þurfi að gera til að komast út
úr formlegheitunum, formlegum klæðn-
aðinum og uppstilltu andrúmsloftinu. „Fólk
þarf að geta brugðist við eins og það vill,
hvort sem það er með því að klappa milli
kafla, eða baula á okkur,“ segir hann.
„Við erum öll að reyna að ryðja nýjar
brautir,“ segir Watts. „Við trúum að tónlist
sé alþjóðlegur samskiptamáti.“
„Einhver þarf að finna leið til að brjótast
út úr formlegheitunum,“ segir Beecher. „Ég
vona að það verðum við.“
Öll fjögur vilja miðla list sinni. Þau kenna
og koma fram með ýmsum hætti utan
hljómsveitarinnar. „Ég hef spilað með
mörgum hljómsveitum,“ segir McCandless.
„Ég hef aldrei spilað með jafn einstökum
hópi hljóðfæraleikara og nú, þeir gefa sig
alla í starfið.“
„Við lítum á okkur sem menningarlega
frumkvöðla,“ segir Bleecher.
HLJÓÐFÆRALEIKARAR TSO VILJA BREIÐA ÚT TÓNLIST
Menningarfrumkvöðlar