Morgunblaðið - 18.06.2014, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. JÚNÍ 2014
SVIÐSLJÓS
Páll Fannar Einarsson
pfe@mbl.is
Meira en 50.000 börn í Suður-Súdan
þjást af vannæringu og eiga á hættu
að láta lífið á næstu vikum og mán-
uðum fái þau ekki hjálp án tafar. Stef-
án Ingi Stefánsson, framkvæmda-
stjóri UNICEF á Íslandi, heldur af
stað til Suður-Súdan á laugardaginn,
en hann segir ástandið þar vera graf-
alvarlegt. „Það eru mörg börn sem
standa frammi fyrir hungri og það er
alvarleg vannæring í landinu. Helsta
forgangsatriði okkar er því að
tryggja öllum þessum börnum nær-
ingu svo að þau verði ekki hungrinu
að bráð,“ segir Stefán, en hann segir
vannærð börn í meiri hættu en önnur
börn á að fá sýkingar og sjúkdóma á
borð við malaríu, lungnabólgu og kól-
eru. „Sjúkdómar og farsóttir hafa
verið alvarlegt at-
riði svo að næring
og heilsugæsla er
það sem við höf-
um verið að kljást
við. Við höfum t.d.
reynt að tryggja
aðgang fólks að
hreinu vatni og
bólusett börn,“
segir Stefán.
Blóðug borg-
arastyrjöld hefur staðið yfir í Suður-
Súdan undanfarið hálft ár og hefur
meira en hálf milljón barna neyðst til
að leggja á flótta. Mörg þeirra hafa
misst eða orðið viðskila við fjöl-
skyldur sínar, en 80% barna yngri en
fimm ára búa á verstu átakasvæð-
unum. „Stríðið hefur nú geisað linnu-
laust með smá vopnahléum frá því í
lok síðasta árs.
Þetta er mjög fátækt ríki og það er
ekki mikið til skiptanna. Slík ríki eru
ekki í góðri stöðu til að standa af sér
hörmungar og því er mjög mikilvægt
að koma landinu til hjálpar,“ segir
Stefán.
Um þriðjungur safnast
UNICEF á Íslandi hóf neyðar-
söfnun fyrir börnin í landinu fyrir
tæpum tveimur vikum og hefur nú að
sögn Stefáns safnast um þriðjungur
þeirrar upphæðar sem samtökin á Ís-
landi settu sér markmið um að ná.
„Við erum með mjög skýrar leiðir til
þess að ná árangri og vitum hvað þarf
til að meðhöndla ástandið. Nú þurf-
um við bara að komast á staðinn svo
við getum brugðist við af krafti,“ seg-
ir Stefán, sem mun dveljast í tvo
mánuði í landinu. „Ég veit svo sem
ekki nákvæmlega hvernig dagurinn
verður hjá mér en í grunninn verða
mín verkefni að hjálpa til við samhæf-
ingu hjálparstarfs og aðstoðarinnar í
heild,“ segir Stefán. Þeim sem vilja
styrkja neyðarsöfnunina er bent á að
senda smáskilaboðin UNICEF í
símanúmerið 1900.
Fer til hjálparstarfa í S-Súdan
 Alvarleg vannæring ríkir í landinu
 Börn flýja blóðuga borgarastyrjöld
Ljósmynd/UNICEF
Suður-Súdan Móðir heldur um barn sitt í rústum heimilis þeirra, sem eyði-
lagðist í átökum milli stríðandi fylkinga sem hófust í fyrra.
Stefán Ingi
Stefánsson
Hungursneyð yfirvofandi
» 12 milljónir manna búa í
Suður-Súdan og er helmingur
þeirra börn.
» Að meðaltalti deyja fjögur
börn af hverjum þúsund á dag í
Suður-Súdan vegna ástands-
ins.
» Að óbreyttu mun hungurs-
neyð ríkja í Suður-Súdan, en
hungursneyð hefur einungis
verið lýst yfir þrisvar sinnum í
Afríku á síðustu tíu árum.
– Samkvæmt mínum upplýsingum
tilkynnti Seðlabankinn ykkur 2011 að
gjaldeyrisviðskipti ykkar skilgreind-
ust ekki sem þjónustuviðskipti og
væru því ekki undanþegin reglum um
fjármagnshöft. Síðan hafið þið unnið
af krafti við að afla nýrra viðskipta.
Gaf tilkynning Seðlabankans tilefni til
breyttra viðskiptahátta hjá ykkur?
„Alls ekki. Gjaldeyriseftirlit Seðla-
bankans bendir okkur á það í bréfi að
það sé rökstuddur grunur um gjald-
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Eyjólfur Lárusson, framkvæmda-
stjóri Allianz á Íslandi, segir bæði við-
skiptaráðherra og aðstoðarseðla-
bankastjóra hafa sannfært erlenda
fulltrúa tryggingarisans um það árið
2011 að starfsemi Allianz á Íslandi
stangaðist ekki á við lög um
gjaldeyrismál. Arnór Sighvatsson að-
stoðarseðlabankastjóri segir svör
bankans hins vegar ekki hafa falið í
sér viðurkenningu á viðskiptunum.
Eins og Morgunblaðið greindi frá í
gær hyggst Seðlabankinn gefa út nýj-
ar reglur um gjaldeyrismál til að
stöðva söfnun sparnaðar erlendis
vegna samninga við erlend trygg-
ingafélög. Seðlabankinn mun veita
fjögurra mánaða aðlögunartíma.
Einstaklingum verður gert kleift
að viðhalda samningssambandi við
erlend tryggingafélög, í stað þess að
stöðva greiðslur. Samningar skulu
vera í krónum og sparnaður að eiga
sér stað hér á landi. Þá vísar SÍ á
þjónustuaðila tryggingafélaganna.
Hjá gjaldeyriseftirliti Seðlabank-
ans fengust þær upplýsingar að taki
einstaklingur ákvörðun um að segja
upp erlendum reikningi og taka út
sparnað verði fjármunirnir skila-
skyldir. Það þýðir að millifæra þarf
hina erlendu upphæð á gjaldeyris-
reikning á Íslandi. Veittur er þriggja
vikna frestur til þessa. Varðandi notk-
un gjaldeyrisins er vísað til laga um
gjaldeyrismál. Eiganda reikningsins
ber engin skylda til að umbreyta fjár-
hæðinni í íslenskar krónur.
Hafi unnið náið með SÍ og FME
Í tilefni breytinganna var leitað við-
bragða hjá fyrirtækjunum Sparnaði,
Tryggingamiðlun Íslands og Allianz á
Íslandi, sem öll hafa milligöngu um
slík viðskipti. Svaraði aðeins fulltrúi
þess síðastnefnda, Allianz á Íslandi.
Eyjólfur Lárusson sagði Allianz
hafa farið að tilmælum SÍ og FME.
„Þegar gjaldeyrishöftin voru sett
unnum við með Seðlabankanum og
Fjármálaeftirlitinu að því hvernig við
gætum hagað okkar starfsemi. Við
lögðum fram alla okkar samninga til
skoðunar og þeir gáfu okkur leyfi eft-
ir höftin til þess að vera með þessa
samninga áfram. Við höfum algjör-
lega unnið í einu og öllu eftir leiðbein-
andi tilmælum sem við höfum fengið
vegna okkar viðskipta frá Seðlabank-
anum og Fjármálaeftirlitinu.“
eyrisbrot. Þá voru þeir ekki búnir að
rannsaka neitt eða skoða. Þeir óska
eftir gögnum frá okkur um það
hvernig viðskiptin eru. Þeir fengu öll
gögn í hendur strax, m.a. þeirra eigin
samþykki fyrir starfsemi okkar sem
við fengum eftir að höftin voru sett
2008. Við lögðum fram gögn um allt
sem við gerðum og hvernig við gerð-
um það. Þá lögðum við líka fram
niðurstöðu Fjármálaeftirlitsins sem
hafði skoðað okkar viðskipti, einhvern
tímann á árinu 2009. Það komu hér
fulltrúar frá Allianz í Þýskalandi og
hittu Árna Pál Árnason viðskiptaráð-
herra á þeim tíma og Arnór Sighvats-
son aðstoðarseðlabankastjóra til að
fara yfir málið og spyrja hvort það
gæti verið að um gjaldeyrisbrot væri
að ræða og hvort þeir ættu þá að
hætta starfsemi. Niðurstaðan varð sú
eftir að hafa rætt við æðstu menn að
við ættum ekki að hætta starfsemi.
Þannig að við höfum í einu og öllu
fylgt eftir leiðbeiningum stjórnvalda,
Seðlabanka og Fjármálaeftirlitsins.“
Tóku rannsóknina alvarlega
– Hefði verið eðlilegt að gera við-
skiptavinum ykkar grein fyrir því að
uppi væru þessi sjónarmið um að
þessi viðskipti kynnu að brjóta í bága
við lög um gjaldeyrishöft. Og að það
gæti hugsanlega verið gripið til að-
gerða þar af leiðandi einhvern tímann
á viðskiptatímabilinu?
„Við höfum aldrei farið í
launkofa með að þessi mál hafi
verið í skoðun, enda birtist um
það umfjöllun í fjölmiðlun. Við
tókum það mjög alvarlega. Það
komu hingað fulltrúar Allianz í
Þýskalandi og hittu hérna
æðstu menn. Ef það hefði verið
niðurstaðan að þetta væri ólög-
legt hefði Allianz aldrei haldið
áfram sínum viðskiptum,“ seg-
ir Eyjólfur sem tekur fram að
ákvörðun SÍ hafi engin áhrif á þá við-
skiptavini Allianz á Íslandi sem fá nú
þegar lífeyrisgreiðslur úr sínum
tryggingasamningum.
Hafði ekki verið rannsakað
Spurður um ummæli Eyjólfs segir
Arnór Sighvatsson aðstoðarseðla-
bankastjóri að í svörum Seðlabanka
Íslands á sínum tíma hafi ekki falist
viðurkenning á starfsemi félagsins.
„Það er rétt að fulltrúar Allianz
komu og áttu fundi með mér og fleir-
um. Það er hins vegar ekki rétt að í
því hafi falist viðurkenning á þeirri
starfsemi sem þeir væru að stunda
hér á landi, eða hvort hún félli að lög-
um og reglum um gjaldeyrismál. Það
hafði einfaldlega ekki verið rannsak-
að á þeim tíma. Vandinn felst í því að
þarna er um þjónustusamninga að
ræða sem eru beggja blands, þ.e.a.s.
að hluta til er þetta þjónusta, að hluta
til er þetta sparnaður. Í öllum sam-
skiptum Seðlabankans hefur alltaf
verið mjög skýrt tekið fram að fyrir-
tækin verða að gæta að því sjálf að
ekki sé um sparnað að ræða, með er-
lendri gjaldeyrissöfnun. Ef að því sé
gætt sé ekkert sem komi í veg fyrir að
þau geti starfað hér áfram. Á þeim
tíma var auðvitað ekki hægt að svara
því hvort um erlenda gjaldeyrissöfn-
un væri að ræða í einstökum tilvikum.
Hins vegar var fulltrúum Allianz
boðið að bera undir Seðlabankann
einstaka samninga til að fá úr því
skorið. Þetta eru staðreyndir málsins.
Þá var ekki búið að rannsaka til hlítar
alla þá flóru samninga sem voru í boði
hjá þessum tryggingafélögum.
Fulltrúar Allianz vissu það og höfðu
áhyggjur af því að verið væri að taka
starfsemi þeirra til skoðunar. Þeir
vissu að sú vinna væri á byrjunar-
stigi,“ segir Arnór en með þjónustu-
samningum vísar hann til samninga
um líftryggingar og aðrar tryggingar.
Slíkir samningar fari ekki gegn lög-
um um fjármagnshöft. Arnór segir
öðru máli gegna um söfnun á erlenda
reikninga. Hún sé flokkuð undir fjár-
magnshreyfingar. „Árið 2011 var ekki
ljóst hversu margir samningar er-
lendu tryggingafélaganna myndu
falla undir síðarnefnda flokkinn.“
Samþykkti ekki öll viðskiptin
Morgunblaðið/Ómar
Seðlabanki Íslands Athugun SÍ leiddi í ljós að ýmsar tegundir samninga við erlend tryggingafélög fólu í sér
óheimilan sparnað eða söfnun erlendis. Slíkir samningar eru sagðir varða fjölda innlendra einstaklinga.
 Aðstoðarseðlabankastjóri telur Allianz oftúlka svör SÍ vegna samninga erlendra tryggingafélaga
 Seðlabankinn hafi tekið fram að söfnun sparnaðar erlendis bryti í bága við lög um gjaldeyrismál
Eins og fram kom í Morgunblaðinu
í gær er áætlað að útflæði vegna
greiðslna iðgjalda vegna samninga
einstaklinga við tryggingafélögin
verði um 10 milljarðar í ár.
Til að setja þá upphæð í sam-
hengi áætlar Gunnar Baldvinsson,
formaður Landssamtaka lífeyris-
sjóða, að fjárfesting lífeyrissjóða
verði nærri 130 milljörðum í ár.
Magnús Árni Skúlason, sérfræð-
ingur hjá Reykjavík Economics,
segir vísbendingar um að skaðleg
áhrif fjármagnshafta á íslenskt
efnahagslíf séu að koma fram
núna á fasteignamarkaði. Þannig
séu blikur á lofti um frekari hækk-
un fasteignaverðs, sem geti valdið
því að markaðurinn fari úr jafn-
vægi. Fari hluti þeirra 10 millj-
arða sem erlendu trygginga-
félögin hafa safnað í iðgjöld
á ári í fjárfestingar í hús-
næði geti það því tímabund-
ið haft áhrif á eignaverð
þangað til höftin eru af-
numin, ásamt öðrum þeim
fjármunum sem eru fastir
inni í íslenska efnahags-
kerfinu.
Getur þrýst á eignaverð
ÁHRIF 10 MILLJARÐA VIÐBÓTARFJÁRFESTINGAR
Skannaðu kóðann
til að nálgast upp-
lýsingar um málið.