Hafnarfjörður - Garðabær - 09.08.2013, Blaðsíða 8

8 9. ágúst 2013
Félag íslenskra bifreiðaeigenda FÍB:
„Við stofnun voru
fyrst og fremst
hestvagnaslóðar”
segir Runólfur Ólafsson framkvæmdastjóri félagsins
Vart verður á móti því mælt að þeir hafi verið framsýnir þeir aðilar, um 100 talsins, sem
komu saman föstudaginn 6. maí 1932
til að stofna Félag íslenskra bifreiða-
eigenda, FÍB. Margir hafa eflaust verið
nokkuð hissa, heimskreppan mikla í
algleymingi og við hér á Íslandi rétt að
sjá fyrir endann á hestvagnatímabil-
inu. En sennilega má færa fyrir því
rök að áðurnefndir þættir hafi eflaust
líka orðið til þess að hvetja menn til
þess að stofna félag eins og FÍB, Fé-
lag íslenskra bifreiðaeigenda, til að
gæta hagsmuna bíleigenda enda menn
sannfærðir um að bíllinn væri kominn
til að vera.
Þegar félagið var stofnað var 1561
bifreið í landinu eða einn bíll á hverja
80 íbúa. Til samanburðar eru bifreiðar
í dag um 200.000 eða 1,6 manneskja
um hvern bíl.
Mörg baráttumálin þættu
sjálfsögð í dag
„Á þeim tíma sem FÍB var stofnað
höfðu bifreiðaeigendafélög verið
stofnuð í flestum löndum heims og
samstaða bifreiðaeigenda að byrja að
skila sér með betri og aukinni þjónustu
og í auknu aðhaldi við ríkisstjórnir
viðkomandi landa. Markmið félagsins
var skýrt skilgreint strax frá upphafi,
þ. e. að sameina bifreiðaeigendur um
hagsmunamál sem tengdust eign og
rekstri bifreiða“ segir Runólfur Ólafs-
son framkvæmdastjóri FÍB.
„Menn átta sig kannski ekki alltaf
á því að hlutverkið í árdaga félagsins
var nokkuð sem okkur þykir sjálfsagt
í dag“ segir Runólfur. „Þá voru bar-
áttumálin m. a. að tryggja ferðafrelsi
á bílum sínum í víðum skilningi þess
orðs. Vegir og slóðar voru þegar best
lét fyrir hestakerrur en ekki bíla og
bílar voru þá ekki almenningseign“
segir Runólfur. Stofnendur félagsins
voru mjög framsýnir, þeir sáu fyrir sér
það frelsi sem bíllinn veitir til hvers
konar athafna; vinnu, ferðalaga og
skemmtunar.
„Svo fyrstu baráttumálin voru
m. a. að lagðir yrðu akfærir vegir
um landið og að sómasamlegt vega-
samband kæmist á milli allra helstu
þéttbýlisstaða og byggða í landinu.
Jafnframt að bíleigendur gætu gengið
að þjónustu við bílinn sem víðast og
að eldsneyti yrði fáanlegt um allt land
svo hægt væri að komast til baka. Þá
var ein krafan að sett yrðu upp um-
ferðarmerki á þeim vegum sem þó
voru komnir. Þetta var landslagið þá“
segir Runólfur
Stofnendur hugsuðu stórt
Runólfur bendir á að það sé athyglis-
vert að í stofnskrá hins nýja félags stóð
– árið 1932 – að félagið vildi stuðla að
því að bifreiðaeigendur ættu þess kost
að ferðast um á bílum sínum erlendis.
Það skyldi gert með því að sækja um
aðild að alþjóðasamtökum bifreiða-
eigenda sem þá höfðu fengið alþjóðlega
heimild til að gefa út svokallað Carné
du Passage. Með því að framvísa því
plaggi við landamæri fékkst undan-
þága frá ákvæðum þess tíma um að
tollafgreiða þyrfti alla erlenda bíla inn
og út úr hverju landi um sig.
Runólfur brosir og segir svo: „Já
menn hugsuðu stórt og það var ekki
alltaf létt verk að vinna en mjakaðist.
Og þegar eitthvað ávannst þá kom bara
eitthvað annað upp, aðrir hlutir, og ný
verkefni tóku við. Hér getum við nefnt
atriði eins og niðurfellingu útvarps-
gjalds af bifreiðaútvörpum, niðurfell-
ingu söluskatts af tryggingum. Á þessu
má sjá að félagið hefur og er í sífelldri
þróun þessi ríflega 80 ár sem það hefur
verið til.“
Erfitt að ferðast um Ísland
Blaðamaður hefur aflað sér sagna frá
eldri Íslendingum um hvernig ferða-
lög gengu fyrir sig hér á árum áður
og margar þær sögur eru ótrúlegar.
Eða eins og einn orðaði það að þegar
hann hóf að aka um vegina á árunum
þegar malarvegir voru allsráðandi brá
mönnum ekkert mikið þó hjólbarðar
eyðilögðust í ferðalaginu eða á þá
kom gat og það tíðkaðist stundum að
menn fengju lánuð varadekk hjá veg-
farendum ef áfangastaðurinn var hinn
sami til að getað skila varadekkinu. Í
þessu tilviki hafði hjólbarði númer 2
sprungið í ferðinni og þá var ekkert
að gera annað en sýna þolinmæði og
treysta á góðvild annara bílstjóra.
Þá var miserfitt fyrir bílana að þola
holurnar og þvottabrettin og það var
ekki alltaf auðvelt að halda bílunum
á vegunum, enda útafakstur algengur.
Þetta voru aðstæður þær sem ferða-
langar á bílum upplifðu á Íslandi á
árum áður. Var þetta virkilega svona
Runólfur?
„Já vegirnir voru stórt hagsmunamál
og eru það enn. Það sem gerðist á sjötta
áratugnum var að systursamtök okkar í
Bretlandi, AA gáfu okkur eina sex Land
Rover jeppa og þá hófst þessi vegaþjón-
usta sem fræg varð“ segir Runólfur.
„Þetta var nú að mestu sjálfboðavinna
sem ungir menn sóttust í, enda fylgdi
þessu einkennisföt og kaskeiti og menn
voru mjög reffilegir til fara á merktum
bílum.“
Vegaþjónusta FÍB var rekin á sjötta
og sjöunda áratug síðustu aldar og
fyrst og fremst um stórar ferðahelgar
landsmanna. Til dæmis var þjónustan
í boði um hvítasunnu og verslunar-
mannahelgi en vegir landsins fylltust af
bílum með fólki sem var á leið í útilegu
á Laugarvatn, í Vaglaskóg, Hallorms-
staðaskóg, Þjórsárdal, Landmanna-
laugar og Þórsmörk og víðar.
Í útvarpinu glumdu tilkynningar frá
FÍB um hvar vegaþjónustubílarnir voru
nú staddir hver um sig. FÍB 1 var á
Laugarvatni á leið að Geysi, FÍB 2 var
í Bjarkarlundi á vesturleið og FÍB 3 á
Akureyri á leið í Vaglaskóg o. s. frv.
Síðar voru keyptir fleiri bílar, m.
a. kranabílar. Í bílana voru settar
talstöðvar og í gegnum þær gátu bíl-
stjórarnir gert vart við sig í gegn um
fjarskiptamiðstöð Landssímans í
Gufunesi.
Dagsdaglega voru aðstoðarbílarnir
tiltækir á fjölförnustu vegunum út frá
Reykjavík og nokkrum öðrum þétt-
býliskjörnum landsins, en um mestu
ferðahelgarnar var sérstakur viðbún-
aður og fjölmennt varalið kallað út sem
að mestu var skipað sjálfboðaliðum.
Skipt um heilu vélarnar
Að sögn Stefáns Ásgrímssonar ritstjóra
tímarits FÍB, þá var með ólíkindum
hve margt menn gátu gert á vegum
úti. „Vegaþjónustumennirnir gerðu
gjarnan við bilaða bíla úti í vegark-
anti. Þeir hengdu upp lafandi púströr
og hljóðkúta, komu bremsum í lag á
bremsulausum bílum, skiptu um dekk
og dæmi höfum við af vegaþjónustu-
manni FÍB í Bjarkarlundi sem hrein-
lega skipti um vél í bíl á tjaldstæðinu.“
segir hann og hlær.
„Vegaþjónustumenn inntu vissa lág-
marksþjónustu af hendi fyrir félags-
menn FÍB en áttu sjálfir að rukka fyrir
allt umfram hana“ segir Stefán og bætir
við að „allt var þetta hægt þá, enda bílar
miklu einfaldari að allri gerð en nú á
tölvuöld. En þessi rekstur var fremur
fámennu félagi afskaplega dýr eins og
nærri má geta. Land Roverarnir voru
þungir í viðhaldi og smátt og smátt
lagðist starfsemin af uns hún hætti al-
veg upp úr 1970.“
Það var ekki fyrr en löngu síðar, eða
á tíunda áratuginum, að FÍB aðstoð var
stofnuð á ný. Þá var tölvuöld í bílum
gengin í garð og lítt hægt að gera við
bíla út í vegakanti eins og í gamla daga.
Til að aðstoðin nú yrði félaginu ekki
jafn þung í skauti og gamla vegaþjón-
ustan var, var ákveðið að takmarka
hana við tiltekin þéttbýlissvæði og til-
tekna fjarlægð frá þeim. Jafnframt yrði
hún takmörkuð við það að koma með
eldsneyti til fólks sem orðið hafði elds-
neytislaust, aðstoða við hjólbarðaskipti
ef dekk hafði sprungið og gefa straum
ef bíll var rafmagnslaus. Þessi aðstoð
skyldi einungis veitt þeim sem væru
skuldlausir félagar í FÍB. Skuldlausir
félagsmenn skyldu einnig hafa aðgang
að ókeypis þjónustu dráttarbíls einu
sinni á ári, og svo er enn.
Aðstoð um allt land
„Ef bíll FÍB félaga hins vegar stöðvast
utan hinna tilteknu þjónustusvæða FÍB,
hefur skrifstofa félagsins milligöngu
um að kalla til hjálp ef félagsmaður
óskar þess“ segir Stefán og nefnir að
FÍB reki neyðarsíma 5-112-112.
FÍB hefur unnið að því að koma upp
nokkuð þéttu neti í flestum þéttbýl-
iskjörnum og nú er þjónustuaðila FÍB
að finna, auk höfuðborgarsvæðisins, í
Reykjanesbæ, Akranesi, Borgarnesi,
Í upphafi stríðs voru ríflega 2.000 bílar skráðir á landinu. tíu árum seinna voru
þeir 10.500” segir Runólfur Ólafsson framkvæmdastjóri FÍB.
Vegirnir voru oft svo holóttir að erfitt var að halda bílgæðingunum á vegunum.