Fréttir - Eyjafréttir - 02.07.1998, Síða 14

14
Fréttir
Fimmtudagur 2. júlí 1998
annan fótinn fram á mitt ár 77 að
vinna. Þama var náttúrulega uppgripa-
vinna fyrir smiði. Kristín og Inga
bjuggu uppi á lofti hjá foreldrum
hennar þangað til við fluttum hingað í
árslok 76 en þá er yngri dóttir okkar
Asdís nýfædd.
Drengskaparheitnægði
Úlafi hankastjóra
Það var sameiginlegt með okkur
flestum sem byggðum þessi hús að
við áttum ekki neitt. Ekki nema
væntanlegar bætur úr Viðlagasjóði.
Við áttum ekkert til að veðsetja,
höfðum ekkert nema þessi lánsloforð
en þurftum náttúrulega að kaupa lóðir
og ýmislegt. Þá er það Olafur
Helgason, bankastjóri í Útvegsbank-
anum, sem lánar okkur öllum gegn
drengskaparloforði um að láta fyrstu
bætur ganga upp í lánin. Eg held að
slíkt sé óþekkt í bankasögunni en veit
ekki betur en að það hafi allir farið á
fyrsta degi og borgað.
Tengslin rofnuóu aldrei
Mörg okkar fluttu strax til Eyja og
seldu jafnvel bara verksamninginn eða
húsgmnninn. Það var svona allur
gangur á þessu, fólk vissi ekki hvoru
megin það ætti að vera. Við ákváðum
vera héma áfram. Við komum þama
eiginlega austast úr bænum og gátum
ekki hugsað okkur að fara vestureftir
þar sem byggðin var reist eftirgos og
þetta bara æxlaðist svona. Eg var
kominn með fasta vinnu á spítalanum
en fór þó með reglulegu millibili
eiginlega allan níunda áratuginn til
sjós á Vestamannaeyjabátum í mánuð
í senn eða svo og hélt þannig mjög
miklu sambandi. Tengslin hafa líka
haldist í gegnum það að ég fer árvisst
út í Suðurey í lundaveiði.“
Hraungjalliðvesturíbæ
heíllaðí ekki
„En Kristín kærði hún sig ekki um að
fara aftur?"
„Nei svona síður.“
„En hefðir þú verið til í það?“
„Já, á þessum ámm. En þessi staður
er meira fyrir karlmenn en kvenfólk.
Þetta er veiðimannasamfélag. Já og
svo á hún auðvitað fjölskyldu héma.
En það var í sjálfu sér enginn
ágreiningur um þetta." I þessu kemur
Kristín af bókasafninu og ég spyr hana
af hverju hún hefði ekki viljað flytja til
baka. „Mér fannst bara alveg út í hött
að fara vestur í bæ og setjast þar að
ofan í einhverju hraungjalli,“ segir hún
um leið og hún bætir í bollana hjá
okkur. „Mér fannst það ekki aðlað-
andi. Svo vomm við búin að festa
okkur þetta. Sjálfsagt hef ég verið
frekari,“ bætir hún við og hlær en
Valur þvertekur fyrir það: „Þetta bara
þróaðist svona. Það var óþægilegt að
vera svona í lausu lofti. Gosnóttin var
hégómi miðað við það sem á eftir
kom. Þetta var óskaplegt rask og
rótleysi. Þegar lóðin var keypt hafði
maður eitthvað til að stefna að,“ segir
hann og Kristín samsinnir því.
Kristín á enga ættingja í Vest-
mannaeyjum en er þó að hluta til
uppmnnin þaðan. Móðir hennar
Unnur Sigurðardóttir er úr Eyjum en
hún er dóttir Sigurðar Sigurðarsonar
múrara. „Ég var þama svo mikið sem
krakki hjá afa og þá vandist maður
þessu öllu. Mér finnst alltaf voða gott
að koma til Eyja og lágmark að fara
þangað einu sinni á ári. Valur heldur
líka áfram að fara þó hann eigi orðið
bara eina föðursystur þama.“
í lunda á hverju ári
Valur fer alltaf síðustu tíu dagana fyrir
Þjóðhátíð í Suðurey í lunda og hefur
að sögn Kristínar ekki misst úr ár
síðan '64. Um hvítasunnuna brá hann
sér þangað út til að byggja við kofa
þeirra félaganna þar. Hann á alltaf
afmæli í Suðurey og hélt m.a.s. upp á
fimmtugsafmælið þar. Að sjálfsögðu
fékk hann þá nýjan fíberháf í
afmælisgjöf frá Kristínu. Hún veit
hvað honum kemur og er að hugsa um
að gefa honum einhvers konar þar til
gerðar buxur eða talíu til að hífa hann
upp í eyna þegar hann verður
sextugur.
, Já, þú ætlar að fara meðan þú getur
skreiðst oní bátinn," segi ég og leikur
forvitni á að vita hvort þetta sé bara
bara karlasport. Jú, Kristín heldur að
þetta sé eitt af fáum sviðum
mannlífsins þar sem konur hafi ekki
haldið innreið sína.
„Eru þetta bara helg vé eða sækja
konur kannski ekki í þetta,“ spyr ég.
„Nei það er auðvitað lúsin sem
konum finnst kannski ekki kræsileg
og svo er þetta ansi erfitt. Ég kem
alltaf einhverjum kflóum léttari úr
þessu,“ segir Valur og bætir við
miklum lýsingum sem innihalda 45
gráðu halla, þverhnípi, háskagöngur,
teina og keðjur í bergi og þar fram
eftir götum.
„Og hvað er svona sjarmerandi við
þetta,“ spyr ég svolítið svekkt (sér-
staklega á þessu með lúsina) því að ég
hafði aðeins verið farin að gæla við þá
hugmynd að prófa nú að bregða mér í
lundaveiði.
„Ég skil þetta vel,“ segir Kristín.
„Það er varla kominn ianúar þegar
hann er búinn að ákveða hvaða dag
hann fer.“
„Það er félagsskapurinn,“ svarar
Valur „og maður náttúrulega elst upp
við þetta. Ég fer fyrst í úteyjar með
mömmu og pabba þegar ég er 6 ára.
Atti 6 ára afmæli í Alsey. Fólkið mitt
var í Álsey og er enn en það æxlaðist
þannig að ég fór í Suðurey, er
Suðureyingur."
„Já, þetta skiptist svona í flokka eins
og Vesturbæingar og Austurbæingar í
Reykjavík í den eða fótboltabullur. Er
kannski rígur milli eyja?“ spyr ég.
Valur þrætir ekki fyrir það en segir
að það sé allt í góðu. Hann segist finna
fyrir því allra síðustu árin að þetta sé
eyjalífið farið að taka í og hann nenni
ekki að hanga yfir þessu ef veiðin sé
dræm. „En það er búið að vera mikið
að gera í kofanum. Ég segi að við
klárum hann aldamótaárið. Fuglinn
sem veiðist er látinn bera uppi kostn-
aðinn af smíðunum."
Saknarvinaogspjallsins
„Hvað minnir lundabragðið á?“ spyr
ég-
„Ekkert,“ segir Valur snöggur upp á
lagið og þykir líklega æði fávíslega
spurt. Að sjálfsögðu minnir ekkert á
lundann og lundinn á ekkert. Ég vendi
mínu kvæði því í kross og spyr hvort
þau sakni einhvers úr Eyjum og hvað
hafí breyst við að flytja upp á land.
„Þetta er allt annað samfélag," segir
Valur eftir nokkra umhugsun. „Það er
bara svo mikið pælt í öðrum hlutum,
eins og t.d hvaða bátur var að koma,
hvað þeir voru að fiska og svo
lundinn, hvað þeir veiddu vel í þessari
eða hinni eynni o.s.frv. Svo saknar
maður auðvitað vinanna. Mig langar
líka stundum til Eyja á vetuma þegar
fiskast og maður heyrir aflafréttir.
Bara að finna slorlykt kannski.“
„Enþú Kristín. Saknarþú einhvers?“
„ÚrEyjum? Austurbæjarins. Svo er
maður náttúrulega bara gestur þegar
maður kemur þangað."
„Hættir maður einhvem tíma að vera
Vestmannaeyingur?“
Valur verður fyrir svömm: „Nei ég
Valur sjómaóur. Áhöfnin á ísleifi VL Valur er annar frá hægri.
segi ennþá að ég sé að fara heim.“
Nú er dyrabjöllunni hringt og það
skýrist af hverju geislar svona af þeim
hjónum. Nágranninn er að færa þeim
blóm og hamingjuóskir í tilefni af því
að þau eignuðust fyrsta bamabamið
fyrir örfáum dögum. Það eru eldri
dóttir þeirra Ingibjörg og maður
hennar Þorsteinn, einnig Vestmanna-
eyingur í húð og hár, sem gerðu þau
að afa og ömmu. „Þvílík hundaheppni
að eignast vestmanneyskan tengda-
son,“ segi ég. „Já, þetta er yndislegur
drengur,“ segir Valur lukkulegur með
sitt. Svo ntikið er víst að nýjasti
fjölskyldumeðlimurinn á varla undan-
komu auðið með að teljast 100%
Vestmannaeyingur þó fædd sé á
meginlandinu.
Ég fer nú að hugsa mér til hreyfings
og segi þeim Kristínu og Val að ég sé
að fara að hitta einhvem Ragnar Haf-
liðason í Hafnarfirði. „Lilla á Hressó,“
svarar Valur að bragði. „Skilaðu til
hans kveðju frá Val í Dal.“ Og að
þeim orðum sögðum kveð ég þetta
mektarfólk og held til Hafnarfjarðar.
„Hvað gengur þeim eiginlega til þama
á Fréttum?" hugsa ég svolítið óömgg
þegar ég geng inn heimreiðina á
snyrtilegu raðhúsi í grónu hverfi í
norðurbæ Hafnarfjarðar. „Að senda
mig, borinn og bamfæddan Reykvík-
inginn, til að fregna af högum brott-
fluttra Vestmannaeyinga og rifja upp
minningar úr gosinu! Ég sem var bara
peð þegar þetta var- eða púki heitir
það víst. Og hvað ætli þetta fólk vilji
svo sem við mig tala bláókunnuga
manneskjuna sent ofan í kaupið veit
ekki haus eða sporð á Vestmanna-
eyjum. Kannski kveðjan frá Val í Dal
til Lilla á Hressó geri gæfumuninn.
Vonandi. Bank bank!“
ígóðumhöndum
Ég hefði getað sparað mér áhyggj-
umar því til dyra kentur maður á
sjötugasta aldursári, svo viðmóts-
þýður að mér finnst eins og ég hafi
alltaf þekkt hann. Þetta er þá Ragnar
Hafliðason en betur þekktur Vest-
mannaeyingum sem Raggi á Hressó
eftir því sem mér er sagt. Það er yfir
honum einhver stóísk ró svo að manni
líður strax vel í návist hans en gegnum
rólegt yfirbragðið grillir í strákslega
glettni. Hann er með „glimt i pjet" eins
og Danskurinn mundi segja og ég á
eftir að komast að því að það er stutt í
hláturinn. Kona Ragnars, Sigríður
Alda Eyjólfsdóttir, er í eldhúsinu og
ég heilsa upp á hana áður en við
göngum út í garðhúsið.
Þegar við höfum tyllt okkur bið ég
Ragnar fyrst að segja mér einhver deili
á sér. Foreldrar hans voru Guðbjörg
Erlendsdóttir og Hafliði Ólafsson. „Ég
hafði lítil afskipti af föður mínum því
að hann fórst á stríðsámnum. Ég sá
hann tvisvar eða þrisvar sinnum þegar
hann kom til Vestmannaeyja en hann
var í millilandasiglingum á Heklunni.
Svo ólst ég upp hjá Guðmundi Einars-
syni í Viðey en mamma var vinnu-
kona hjá honum. Hann var útgerð-
armaður og útvegsbóndi, ágætiskall
og þetta var stór og mikil fjölskylda,
einir 14krakkar."
FíntaðalastuppíEyjum
„Áttu engin systkini?"
„Jú jú. Helling af hálfsystkinum.
Þrjár systur Guðmundsdætur og svo
tvær sem Hafliði átti. Enn á ég tvær
hálfsystur í Eyjum sem ég held
sambandi við. Ég ferþó ekki mjög oft
núna. Það eru að verða komin 3 ár
síðan ég fór síðast en Alda konan mín
fer helst árlega. Ég ætlaði með henni
núna en kemst ekki vegna vinnunnar.
Ætli maður bíði ekki eftir Keiko,“
bætir Ragnar við og hlær skelmislega.
, Já hvemig líst þér á það ævintýri?“
„Þetta er allt í lagi. Það er ekki svo
mikill straumur þama inni í víkinni.
Maður lék sér oft þama á bátum, bæði
heimasmíðuðum kajökum og
árabátum."
„Heimasmíðuðum kajökum?" ét ég
upp eftir honum.
„Já, við smíðuðum þá sjálfir, úr
hessíansstriga sem við máluðum og
gerðum vatnsheldan. Við fómm alveg
út í Bjamarey og Elliðaey.“
„Já er það,“ segi ég full aðdáunar á
uppátektarsömum æskulýð fortíðar-
innar og bæti gáfulega við: „Eru þær
langt undan landi?“
„Ja, að minnsta kosti var maður
klukkutíma að róa þangað,“ segir sá
innfæddi brosleitur. „Sumir fóm nú
kringum eyjuna.“
„Á þessum skektum,“ segi ég
vantrúuð og bæti við „þið hafið nú þá
ekki mikið verið að spyrja mæður
ykkar.“
„Nei það vissi enginn um þetta fyrr
en eftir á. Það var fínt að alast þama
upp.“
RakHressóí19 ár
Ragnar og Alda eiga Qögur böm, þijár
dætur og son sem öll em fædd í
Vestmannaeyjum. Dætur þeirra, Krist-
ín, Líney og Ágústa, em uppaldar í
Eyjum og vom allar um eða yfir
fermingaraldri þegar þau fluttu. Þær
eiga því rætur þar og fara þangað
reglulega. Sonurinn Óskar var aðeins
þriggja ára þegar gosið varð og man
því lítið ffá þeim tíma.
Ragnar rak Hressingarskálann í tæp
nítján ár og þegar gaus höfðu þau
hjónin nýverið gert gagngerar endur-
bætur á staðnum. Það má heyra á
honum að það hefur verið erfitt að
yfirgefa heimastöðvamar örlaganótt-
ina- snúa baki við tveggja áratuga
starfi upp á von og óvon og sigla í
land. „Ég ætlaði bara að senda konuna
en við þurftum að taka tengdamömmu
og hún var orðin máttfarin svo að ég
varð að fara með. Ég ætlaði að snúa
strax aftur en það varð nú ekki úr því.
Það tók mig átta daga að komast út
aftur, ég fékk ekki leyfi til að fara. Svo
var það skipstjórinn á Herjólfi sem
smyglaði mér til Eyja. Hann faldi mig
í skipstjóraklefanum. Þá var búið að
éta upp allt á Hressingarskálanum.
Hjálparsveitimar, slökkviliðið og lög-
reglan vom búin að éta allt. Einhvers
staðar urðu þeir að borða manngreyin
og þetta var nærtækur staður. Þeir
önsuðu því engu í Viðlagasjóði að
bæta það. Það gerir svo sem ekkert
til,“ segir hann og smellir í góm,
„maður hefur þurft að taka öðm eins.“
Halldór bankastjóri
sagðinei
Ragnar ætlaði að byggja upp
Hressingarskálann eftir gos en var