Fréttir - Eyjafréttir - 29.07.1998, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 29. júlí 1998
Fréttir
9
utanhúss og var svo gert. Sú
viðbygging stendur enn austan við
húsið Breiðablik.
Reglurumhvenærmátti
sturtaniður
í þeim húsum, sem byggð voru eftir
stríð, var í nær flestum tilfellum gert
ráð fyrir vatnssalemi. En vandamálið
var sem fyrr, vatnið þótti heldur
dýrmætt til að hella því niður á eftir
ekki merkilegri hlutum en í salemið
fóm. Því voru ýmsar reglur settar á
heimilum um það hvenær mætti sturta
niður og hvenær ekki.
Ungur maður úr Reykjavík trú-
lofaðist stúlku úr Vestmannaeyjum og
kom í sína fýrstu heimsókn til Eyja að
heilsa upp á tengdaforeldrana. Vel
fór á með þeim. Eftir hádegið þurfti
ungi maðurinn að bregða sér á salemi
og eins og hann var vanur frá sínum
heimaslóðum þá sturtaði hann niður á
eftir sér. Þá heyrðist kallað þrumandi
rödduaf tengdaföðumum framan úr
eldhúsi:
„Hver er að sturta?"
„Það er ég,“ svaraði ungi maðurinn.
Þá var enn þmmað framan úr
eldhúsinu:
„Hér er sturtað niður einu sinni á dag
og það er ég sem sé um það.“
í Eyjum datt nátttúrlega engum
heilvita manni í hug að byggja fjöl-
býlishús, slrkt gat ekki gengið
vatnsins vegna. Þess vegna vom hér
eingöngu byggð einbýlishús, í mesta
lagi tvíbýlishús og þá með sinn hvom
bmnninn.
Aðkomufólk átti, eins og skiljanlegt
er, erfitt með að sætta sig við þessa
aðhaldssemi í vatnsnotkun. Það
hlýtur að hafa verið erfitt fyrir fólk
sem leit á vatn sem sjálfsagðan og
eðlilegan hlut að þurfa allt í einu að
fara að spara það við sig.
Einu sínni í viku í bað
Sögð er saga af vertíðarmanni einum
sem bjó heima hjá útgerðarmanni
sínum eins og alsiða var á ámm áður.
Hann lýsti því hvemig vatnsnotkun
Eyjantanna hefði verið háttað.
„Einu sinni í viku var farið í bað.
Það var á laugardögum. Vatn var
látið renna í baðkerið og þess gætt að
það væri ekki allt of mikið. Fyrst fór
ég í baðið þar sem ég var
gestkomandi á heimilinu. Því næst
fór húsbóndinn í baðið, þar næst
bömin tvö á heimilinu og að lokum
fór húsmóðirin í baðið. Ekki þarf að
taka fram að alltaf var sama vatnið í
kerinu. Þegar hún hafði lokið sínu
baði tók hún óhreina þvottinn og lagði
hann í bleyti í baðkarið."
Þótt ef til vill megi efast um
sannleiksgildi þessarar sögu, þá er
hún kannski lýsandi dæmi um þann
vatnsspamað sem hér ríkti.
Það má segja að það hafí verið fyrir
kaldhæðni örlaganna að Vestmanna-
eyingar fengu loks vatnsleiðslu frá
landi. Surtseyjargosið 1963 og það
öskufall sem því fylgdi, varð til þess
að ekki varð lengur við unað, vatnið
var með öllu óneysluhæft. Og eftir
nokkurt þref um það hvar skyldi
kaupa leiðsluna varð úr að hún var
lögð. Sú saga verður ekki rakin hér
enda hefur það verið gert annars
staðar. Síðan bættist önnur leiðsla við
og hafa Vestmannaeyingar ekki þurft
að hafa áhyggjur af vatnsskorti síðan.
Engu að síður er það svo að mörgum
gömlum Eyjamanni líður illa, heyri
hann vatn renna í tilgangsleysi. Þeim
sem þetta ritar er þannig farið. Heyri
hann vatn renna úr krana, beint í vask,
án þess að nota eigi það til einhvers,
þá hleypur hann til og lokar fyrir.
Ríkur er bamsvaninn.
Sigurg. Jónsson
(Þessi grein erm.a. samansett í tilefni
þess að 30 ár eru liðin síðan
Vestmannaeyingar fengu „alvöru-
vatn. “)
iNáungi nokkur sem ég hitti á bar
gaukaði þvr að mér, að hann ætti allan
heiminn, með einum eða öðmm
hætti. Hann væri stjómadi allra hluta
og sæi um framvindu allra mála, sem
miða til framfara og góðs. Þetta var
maður léttur á fæti og snaggaralegur.
Eg spurði hann að því hvort
heimurinn vissi af þessum vemdar-
og framfaraengli sem vakti yfír
honum dag og nótt. Hann sagði svo
ekki vera, enda væri það ekki
nokkmm manni hollt að þekkja guð
sinn of náið, hvað þá að reyna að
líkjast honum.
„Ég hef öll ráð heimsins í hendi
mér,“ sagði þessi ágæti maður og
brosti kankvís og föðurlega til mín.
Ósjálfrátt hvarflaði guð að mér og ég
mátaði skegg við hann í huganum.
„Nei,“ hugsaði ég. „Ekki gengur
það.“ Þess vegna ákvað ég að spyija
hann hreint út hvemig tilfínning það
væri að gnæfa svo mjög yfir með-
bræður sína.
„Það er einstök tilfinning, eins og
að drekka gos í auglýsingu,eða
eiginlega eins og að vera guð
almáttugur sjálfur," sagði hann.
Ur því að hann fór að líkja sér við
guð, altént að líkja tilfinningunni við
það sem hann héldi að væri guð,
spurði ég hann, hvort það væri
nokkmm manni hollt að reyna að
nálgast hann með því að setja sig yfir
aðra menn.
„Það er allt í lagi fýrir þann sem er
viss um sitt guðlega eðli að nálgast
hann, en hættulegt fyrir þann sem
treystir á forskrift presta af guði,
þennan venjulega mann á götunni.
Þú veist þennan sem situr í súpunni á
hverjum degi og fer með bænimar
sínar. Enginn nefnir mig í bænum
sínum, þess vegna stend ég ekki í
neinni ágjöf vegna manna í
bænabiðröðum. Það er auðvitað þess
vegna sem að ég fer huldu höfði.
Hugsaðu þér hvemig ástandið væri
hjá mér ef að allir vissu hver ég í
rauninni er.“
s
Eg reyndi að sjá fyrir mér annríkið
á skrifstofu mannsins, ef hann hefði
þá nokkra. Ég sá alla þá sem minna
mættu sín hangandi íýrir utan hjá
honum, reyna að snerta hann og leita
ásjár hjá honum og komast í gosið.
„En ef enginn veit hver þú ert
hvemig getur þú þá látið hjá líða að
opinberast mönnum, þannig að þú
getir látið góðverkin tala og fólkið
tilbeðið þig:“
Hann brosti sínu góða brosi og
sagði: „Ég læt góðverkin tala. Þama
skáka ég meira að segja guði sjálfum
með hógværð minni. I raun er ég
meiri guð ef út í það er farið vegna
þess að ég vil ekki láta tilbiðja mig,
eins og hann þama uppi,“ og hann
benti með vísifingri upp í loftið um
leið og hann skáskaut augunum á eftir
bendingunni.
„Ertu ekki tilbeðinn hvort sem er í
óeiginlegri merkingu. Eða er guði
himinsins þá ekki þakkað það sem þú
í rauninni reddar?“
„Það er allt í lagi. Mér líkar samt
yfirleitt illa við fólk á hnjánum í
tilbeiðslu. En líkar þeim mun betur
við fólk á hnjánum sem leitar til mín
og hefur ekki hugmynd um hvers
megnugur ég er,“ sagði hann og
spurði hvort ég vildi ekki fá bjór að
skola niður með honum.
/
Eg þakkaði honum og þáði ölið.
Hann kallaði á þjón sem brást við
skjótt og áður en ég vissi af var
þjónninn kominn aftur og ekki einu
sinni ntóður. Ég vissi ekki al-
mennilega hveming ég ætti að halda
áfram samræðum okkar. Hann brosti
hins vegar og sagði skál. Það var eins
og einhver spenna hefði myndast í
andrúmsloftinu og mér fannst eins og
ég væri búinn að gleyma öllu því sem
við höfðum verið að ræða. Ég taldi
það vera vegna þess hve snöggur
þjónninn hefði verið að koma með
ölið. Ég sagði skál og reyndi að
vinna tíma og finna eitthvað í
hugskotunum til þess að halda áfram
samtalinu. Hann brosti mjög innilega
og leit á mig eins og hann biði eftir að
ég segði eitthvað. Svo eins skyndlega
og þjónninn afgreiddi bjórinn skaut
spumingu niður í hugann. Einhvem
veginn fannst mér samt eins og hann
hefði sjálfur skotið henni að mér án
þess að ég gerði mér fulla grein fyrir
því.
„Ertu ekki ósköp einmanna?11
spurði ég í grandaleysi.
„Veistu,“ sagði hann. „Það fylgir
því þjáning að vera guð. En hún
skiptir mig engu máli. Að fólk geti
staðið sæmilega í sínum veraldlega
heimi og dmkkið gosið er mér nóg.
Mín umbun er bros á vörum hins
vinnandi manns, eftir að hann kemur
heim með gosið úr kaupfélaginu.“
,J3n ekki leitar fólk hamingjunnar í
veraldlegum hlutum. Sagði ekki
almættið að maður ætti að leita inn á
við og leita hinna sönnu gilda þar. í
andlegri fullnægju getur hinn þjáðasti
brosað og sætt sig við það litla sem
hann á,“ sagði ég.
IVÍaðurinn lyfti brúnum, hallaði
undir flatt og leit á mig vorkunn-
araugum.
„Ósköp getur þú verið mikið
bam,“ sagði hann. „Ég vil ekki að
fólkið brosi í þjáningu. Ég vil að fólk
brosi í gleði og ánægju. I fullnægju
veraldlegra hluta, það em þeir sem
halda efnahagslífmu gangandi og þeir
einir veita fullnægju. Menn verða
ánægðir inni í sér ef þeir leita út á
við.“
„En af hverju viltu að ég viti hver
þú ert. Óttastu ekki að ég gæti komið
þér í koll og jafnvel komið upp um
þig, pða opinberað?"
„Ég þarf ekkert að óttast það, því
ég get líka steypt mönnum í glötun.
Hent þeim í díkið og gert þig til
dæmis að klökkum og vælugjömum
fýlgjanda þess guðs sem fólk tilbiður
á tyllidögum og heldur alla jafna að
sjái þeim fyrir hamingjunni.“
Ég fékk mér sopa af ölinu og fann
sætt hunangsbragð á tungunni. Þetta
var örugglega besti bjór sem ég hafði
smakkað og fann að þessi maður var
ekki einhamur. Ég hafði orð á því við
hann. Hann hélt áfram að brosa og
um stund hvarflaði að mér að bros
hans væri svo milt að það gæti ekki
verið hans eigið.
„Ég veit hvað þú ert að hugsa,“
sagði hann. „En þú þarft ekkert að
óttast. Ég held að við gætum orðið
ágætis vinir. Ég meina við gætum
unnið vel saman.“
IVÍér varð ósjálfrátt hugsað til
þjónsins, þegar hann sagði þetta um
leið og ég leit yfir til hans og sá
þrælsóttan í augum hans.
„Meinarðu eitthvað svipað og
þjónninn þama. Mér finnst hann ekki
mjög gæáilegur."
„Nei, nei. Ég á við samvinnu sem
byggist á gagnkvæmni og trausti.
Ekki óttablandinni virðingu, sem
hægt er að fá í tonnum, heldur ein-
hverju sem miðar okkur báðum fram
á veginn. Eitthvað til hagsbóta fyrir
okkur báða.“ og bætti við: „Viltu
nammi væni,“ og otaði að mér
sælgætispoka.
„Hvað er það sem ég á að geta veitt
þér. Þú hefur allt, ekki satt?“ sagði
ég. „Illa trúi ég því að ég geti fært
þér nokkuð. Það ert þú sem útdeilir
gosinu, ef ég hef skilið þig rétt.“
„Það er aldrei of mikil hamingja.
Það má alltaf ávaxta hana.“
„Ertu ekki með rýting upp í
erminni,“ spurði ég og efaðist aftur
um þennan góðgjama mann.
„Mundu gagnkvæmt. Ég svík
aldrei neinn. Ég er heiðarlegur og
grandvar maður þó ég geti fyllst
réttlátri reiði."
„Hvað hef ég með allan heiminn
að gera?“ sagði ég. ,,Ég er ekkert viss
um að ég kæri mig um allan
heiminn."
„En það er ég,“ sagði hann.
„Hvemig get ég treyst þér," spurði
ég, því einhvem veginn fannst mér
hann standa betur að vígi og ég
standa berskjaldaður frammi fyrir
einhverju sem ég átti erfitt með að
skilja. Hvers vegna ég. Var ég
kannski af sama caliberi og hann.
Var ég einhver önnur birtingarmynd
þessa manns sem taldi sig vera nær
guði sjálfum en guð sjálfur. Var ég
orðinn fangi einhverrar tálmyndar
eða dottinn inn í einhverja sögu sem
einhver annar var að segja Hann
horfði á mig eins og hann biði eftir
því að ég segði já og allt í einu fannst
mér eins og hann væri kominn á hnén
og liti á mig þeim augum sem ég hélt
að væm aðeins í höfðum þeirra sem
biðja sér miskunnar áður en þeir em
leiddir fyrir aftökusveit.
„Get ég fengið smá umhugs-
unarfrest f nokkra daga,“ spurði ég.
Það var eins og honum létti við
þessa ósk mína og skyndilega sat
hann aftur við borðið með bjórglasið
fyrir framan sig, lyfti því og saup á.
„Ég skil þig, ég skil þig“ sagði
hann. „Þetta er rnjög skyndilegt og
ég er ekkert hissa á því að þú viljir
hugsa málið en ég ítreka það að við
getum unnið vel saman, mjög vel
saman. Það er eitthvað við þig sem
segir mér það, að þegar þú færð þitt
gos þá munir þú kunna að fara vel
með það.“
Hann stóð upp með sama kankvísa
svipinn, kinkaði kolli og hvarf
hljóðlega út um dyrnar. Eftir sat ég
og hugsaði um hamingjuna í
gosflösku, með hunangsbragð á
tungunni og nokkurra daga
umhugsunarfrest einhvers staðar þar
á rnilli. Ég drakk meira af bjórnum
og einhvem vegin fannst mér að ekki
minkaði í glasinu. Ég var ánægður
með það í sjálfu sér, en það var
einhver hikandi ánægja sem bjó þar
að baki. Ég hafði ekki hugmynd um
hvaða afstöðu ég ætti að taka og
hvarflaði að mér að úr því ekki
tæmdist glasið að detta bara íða og
tékka á málinu daginn eftir í
þægilegum og heiðarlegum timbur-
mönnum.
Eitthvað aftraði mér þó frá því. Ég
leit í kringum mig. Það var rólegt á
barnum og kannski ekki að undra ef
allir fengju glös senr entust þeim allt
kvöldið. Þjónninn sem hafði komið
svo snögglega með bjórana var
horfmn líka og aðeins misaldurs-
ákvarðaður kvenmaður stóð innan
við barinn, las í blaði og reykti
sígarettu sem var ekki sverari en
rafsuðuteinn. Við borð úti í
homi sat gamall maður með gleraugu
og talaði við sjálfan sig. Ég velti því
fyrir mér í hvaða biðröð þetta fólk
væri.
„Kannski eru allir í sömu bið-
röðinni,“ hugsaði ég.
„Nei fjandinn sjálfur,“ kom upp í
hugann...og þó kannski í röð hjá
Bakkusi, þá væri málið kannski ekki
svo slæmt. Hann væri líka guð og
útdeildi ákveðinni sælu og daginn
eftir ælu eins og allir guðir hafa gert
alla tíð. Það kostar allt eitthvað, en
hvað var litli kankvísi maðurinn með
uppi í erminni? Það er ekki hægt að
treysta hvítu, því að tilvist þess
byggði á hinu svarta, eins og dagur
fylgdi nóttu eða öfugt. Guð á alltaf
refsingu handa fylgendum srnum.
Hann benti líka réttilega á það að
honum væri í lófa lagið að steypa
mönnum íglötun. Ég var milli
tveggja elda, annar heitur og hinn
kaldur milli sólar og tungls... það var
eins og tveir púkar sætu á sinn hvorri
öxl minni og hvorugur góður.
Benedikt Gestsson