Fréttir - Eyjafréttir - 23.11.2000, Blaðsíða 10

10
Frcttir
Fimmtudagur 23. nóvember 2000
Sigurður Pétursson skipstjóri er ein sögupersó
HimnaríkishóH
Bókin Seiður Grænlands er skróð af Reyni Traustasyni,
ritstjórnarfuIItrúa ó DV. Hún fjallar um líf og starf sex
Islendinga sem búsettireru ó Grænlandi.
A slóðum víkinga í Eystribyggð ó Suður-Grænlandi búa
fóstbræðurnir Helgi Jónasson, verkstjóri og ferðafrömuður
í Narsaq, og Stefón Hrafn Magnússon hreindýrabóndi í
Isortoq. Fjölmargir Islendingar hafa ferðast um þetta
svæði og gist hjó Helga sem rekur gistiheimili þar sem
óður var refabú.
Stefón Hrafn fetaði slóð víkinganna og braut land í
óbyggðum. Hann rekur nú hreindýrabú og nýtir hjörð
fimm þúsund hreindýra. Hann segirsögu sína, alltfró því
hann strauk 15 óra gamall til Grænlands. Þó lýsir hann
dvöl meðal Lappa í Noregi og veru sinni ó selveiðiskipi
þar sem norskur nasistaforingi var skipstjóri.
Kristjana Guðmundsdóttir Motzfeldt er eiginkona
Jonathans Motzfeldt, stjórnmólamanns. Hún býr í Nuuk
þar sem hennar sögusvið er að miklu leyti.
Gunnar Bragi Guðmundsson býr í einnig í Nuuk. Hann er
forstjóri eins stærsta sjóvarútvegsfyrirtækis Grænlands,
Nuka A/S.
Halldóra Grétarsdóttir, hjúkrunarfræðingur, er deildarstjóri
ó Dronning Ingrids Hospitale í Nuuk.
Sigurður Pétursson, fyrrverandi togarskipstjóri, býr við
frumstæð kjör í þorpinu Kuummiit í sveitarfélaginu Amm-
assalik ó austurströnd Grænlands. Hann rær plastbóti
sínum innan um borgarísjaka og veiðir grólúðu ó línu.
Sigurður Pétursson, sem er þekktur
sem ísmaðurinn ógurlegi, segir sögu
sína frá þeim árum að skip hans bar að
landi mest aflaverðmæti íslenskra
togara og fram til dagsins í dag. Hann
gerir upp krossferð sína gegn
kvótakerfinu af einlægni. Hann hefiir
lent í meiri háska innan um hafís en
flestir aðrir menn. Grípurn ofan í
frásögn Sigurðar.
trollið fara. Ég dreif mig í gallann en
þegar upp kom leist mér ekki á
blikuna. Ljóslaust var á dekkinu og
þegar ég leit upp í brúargluggana sá ég
að þar voru hörkuslagsmál. Báts-
maðurinn hafði orðið vitlaus og skip-
stjórinn var eitthvað að laga hann til.
Þessum handalögmálum lauk
skömmu síðar en ekki kom ljós á
dekkið. Eitthvað var bilað og ekki
„Árið 1968 kynntist ég togara-
sjómennsku fyrst þegar ég fór á
Neptúnus með Jóhanni Sveinssyni
skipstjóra. Þetta var lærdómsiíkur tími
en útgerðarmaðurinn var Tryggvi
Ofeigsson sem á þeim árum var
þjóðsagnapersóna eftir farsælan feril
sem skipstjóri og aílakió. Fyrst þegar
ég kom um borð í dallinn í Reykja-
víkurhöfn leist mér ekkert á blikuna.
Þama var æði subbulegt miðað við
það sem ég þekkti af bátunum fyrir
vestan. Þar sem ég var að klöngrast
yfir dekkið hitti ég strák sem spurði
mig hvort ég hefði verið á Neptúnusi
áður. Ég sagði svo ekki vera og ég
væri að fara í minn fyrsta túr. „Þú veist
ekki hvað þú ert að fara út í. Skip-
stjórinn héma er kolvitlaus og rotar
þig ef þú stígur í vitlausa löpp,“ sagði
hann og alvaran skein úr hverjum
andlitsdrætti. Mér leist orðið ekkert á
þetta ævintýri mitt. Þetta var að
kvöldlagi og dimmt þama á dekkinu
þar sem væntanlegur skipsféiagi
varaði mig við því er verða skyldi.
Síðan fór ég upp í brú og hitti þennan
skipstjóra sem hafði slíkt orð á sér.
Jóhann var hár maður og grannur og
sagði fátt. Ég heilsaði honum með
lotningu, minnugur þess að hann gæti
átt það til að rota mig.
Ég var svo skráður á skipið og síðan
vom landfestar leystar og haldið
áleiðis suður fyrir land. Við gerðum
klárt á dekkinu en fómm síðan í koju.
Suður af Vestmannaeyjum varræst og
okkur sagt að fara á dekk til að láta
Eftir nokkru að slægjast í
hólfinu enda fengum við
ævintýralegan afla þar eða allt
að 100 tonnum í einu hali.
Aðferðin við að ná ufsanum
var sú að keyra fram og til
baka eftir hryggnum og
maður sá þegar ufsinn fór
niður á botn í ljósaskiptunum.
Þá þurfti oft bara 10 mínútna
tog til að fá fullt troll. Þetta
hólf er ágætis dæmi um það
hvað allir þessir fræðingar,
sem allt þykjast vita um fisk,
geta afrekað.
A Islandi gengur allt út á
eftirlit og þar fylgist her
manna með þessum
glæpamönnum sem stunda
sjó. Mín skoðun er að með
öllu eftirlitinu og
fræðimönnunum sé oft
fremur verið að búa til störf
fyrir einhveija gæðinga.
hægt að byija veiðamar. Því var snúið
við og haldið aftur til Reykjavíkur.
Bátsmaðurinn varð reyndar ekki
langlífur því nokkxu seinna kastaði
hann sér fyrir borð og fannst ekki þrátt
fyrir mikla leit. Ekki lofaði upphaf
togarasjómennsku minnar góðu og
fyrsti túrinn á togara virtist ekki ætla
SIGGIPÉ, ísmaðurinn ógurlegi, goggar inn grálúðu sem hann veiðir á línu við Grænland þar sem allir
firðir eru fullir af fiski.
að verða til fjár. Skipið var stöðvað á
ytri höfninni og viðgerðarmenn komu
um borð og björguðu málum. Síðan
var haldið út aftur. Það gekk betur
næst þegar ákveðið var að kasta og
trollið fór í sjóinn.
Það sætti nokkurri undrun að ég,
viðvaningurinn, var settur á forhlerann
sem þótti mikil en ótímabær upphefð.
Ég þekkti auðvitað hvorki haus né
sporð á því sem var að gerast á
dekkinu en var þó ákveðinn í að láta
ekki vaða yfir mig. Þegar verið var að
taka trollið var mitt hlutverk að húkka
á pokann sem síðan var hífður inn
fyrir, venjulega með slink. Ég stóð
vitlausum megin þegar átti að hífa í
pokann og þá kallaði einhver: „Ef þú
ætlar lífi að halda, helvítis ffflið þitt, þá
skaltu vera réttum megin við pokann.“
Ég tók ógurlegt viðbragð og stökk
aftur fyrir pokann með talíuna og
húkkaði henni í þaðan. Síðan kallaði
ég til baka: „Steinhaltu kjafti. Held-
urðu að ég hafi aldrei verið á togara
áður?“ Þetta hljómaði víst vel og
togarajaxlamir tóku mig í sátt. Ég
passaði bara upp á að öskra sem mest
á dekkinu og vera sem vígalegastur
undir öllum kringumstæðum...“
Himnaríkishólfið
Sigurður var um árabil skipstjóri á
aflatogaranum Má frá Olafsvík. Hér
lýsir hann ævintýralegum veiðum á
alfriðuðu svæði út af Breiðafirði.
„Tvisvar í sömu veiðiferðinni lent-
um við í að skipta um bæði stimpil og
slíf á haft úti og í vitlausu veðri. Ég var
að veiðum úti af Breiðaftrði og hafði
stolist inn í hólf sem þar er. Austanrok
var þegar við hífðum 25 tonna hal af
ufsa eftir nokkrar mínútur.
Vélin snarstoppaði og við skoðun
kom í ljós að ekki var annað til ráða en
skipta um stimpil og slíf eða láta draga
okkur í land. Garðar vélstjóri tók af
skarið og gengið var af krafti til þess
verks að gera við. Skipið rak hratt
undan veðrinu en það gekk maður
undir manns hönd við það vandaverk
að skipta um stimpilinn. Þetta er mjög
erfitt enda þurfti að hífa til níðþungan
stimpil og slíf í þeim veltingi sem var
á rekinu.
Eftir sólarhring á reki komst vélin í
gang og ég keyrði til baka á móti
veðrinu sem var þá orðið hálfu verra.
Ég get trúað að það hafi verið komin
12 vindstig en ég kastaði samt aftur
inni í hólfinu. Þetta friðaða svæði var
sett án þess að nein rök væru til þess.
Einn maður réð því og ég hef stundum
sagt að það hafi verið vegna þess að
hann hafi haldið að þegar hann
dræpist væri hluti af himnaríkisvist
hans að fá að veiða endalaust í hólfinu
sem hann hafði friðað.
Hvað sem því líður bar ég enga
virðingu fyrir þessari friðun og veiddi
gjaman þama. Hólfið fylgir hrygg sem
þama er og þar má oft fá gífurlega
ufsaveiði. Þegar við köstuðum í
rokinu hljóp enn á snærið og aflinn var
15 tonn eftir nokkrar mínútur. Þá
stoppaði vélin aftur og enn lá fyrir að
það þyrfti að skipta um stimpil og slíf.
Enn rak okkur í átt til Grænlands á
meðan barist var um á hæl og hnakka
í vélarrúminu við að rífa ónýta stimp-
ilinn úr og setja nýjan. Það tók
sólarhring og hálfii erfiðara að eiga við
þetta en í fyrra sinnið þar sem veður-
hamurinn var svo mikill. Stimpillinn
er hundmð kílóa að þyngd og
gamanlaust að hífa slíkt flykki til í
veltingi og djöfulgangi. Enn vomm
við komnir langleiðina til Grænlands
þegar vélin komst í gang. Þá var barið
til baka og inn í hólfið.
Eitt sinn var ég að kasta í himna-
ríkishólfmu í svartaþoku þegar ég sá
skip í radamum og hélt að það væri
annar togari en það stálust allir þama
inn. Þegar ég var að undirbúa að slaka
hlemnum var ég kominn fast að skip-
inu og sá mér til skelfingar að þetta
var varðskip. Ég öskraði á strákana að
hífa þetta aftur inn í hvelli og setti á
fulla ferð. Ég veit ekki hvort þeir sáu
hvað ég var að gera þama en altént
slapp ég með skrekkinn.
Eftir nokkm að slægjast í hólfinu
enda fengum við ævintýralegan afla
þar eða allt að 100 tonnum í einu hali.
Aðferðin við að ná ufsanum var sú að
keyra ífam og til baka eftir hryggnum
og maður sá þegar ufsinn fór niður á
botn í ljósaskiptunum. Þá þurfti oft
bara 10 mínútna tog til að fá fullt troll.
Þetta hólf er ágætis dæmi um það
hvað allir þessir fræðingar, sem allt
þykjast vita um fisk, geta affekað.
Á Islandi gengur allt út á eftirlit og
þar fylgist her manna með þessum
glæpamönnum sem stunda sjó. Mín
skoðun er að með öllu eftirlitinu og
fræðimönnunum sé oft fremur verið
að búa til störf fyrir einhveija gæðinga
en að verið sé að setja upp kerfi sem
skili einhverju..“
Þorski hent
Eftir að Sigurður hætti á togumnum
reri hann á smábátum frá Olafsvík.
Hér lýsir hann samskiptum við veiði-
eftirlitsmann og játar undanbragða-
laust að hafa hent tugum tonna af
þorski í hafið þegar hann stjómaði
frystitogaranum Arinbimi RE.
„Meðan ég reri frá Olafsvík gerðist
það eitt sinn að veiðieftirlitsmaður bað
mig að eiga við sig orð. Þetta var
gamall togaraskipstjóri, Steini Einars,
en lenska er að þeir hópast í þessi störf
þegar sjómennskunni sleppir. Ég var á
leið á sjóinn klukkan 5 um morgun
þegar hann kom akandi og bað mig að
setjast inn í bflinn til sín. Ég gerði það
og hann ók af stað. Síðan leit hann
alvöruþrunginn á mig og spurði:
„Veistu hvað þú ert búinn að fiska á
þetta hom á árinu, Siggi?“ Ég sagðist
ekki hafa hugmynd um það.
„Þú ert kominn með rúm 400 tonn.