Vesturland - 28.08.2014, Blaðsíða 2

2 28. ÁGÚST 2014
Sími 544 4222 • girding@girding.is
BÓMUHLIÐ
• Tilvalin lausn fyrir stjórn vega og bílastæða
hjá fyrirtækjum, sumarhúsaeigendum o.fl.
• Hannað fyrir allt að 12 m opnun
Sjá nánar á
girding.is
• Símaopnun
• Aðgangskort
• Fjarstýring
• Talnalás
Einnig fáanleg
með sólarrafhlöðu
Réttardagar í
Borgarbyggð 2014
Fjárréttir í Borgarbyggð eru fjölmargar
eins og reyndar hefur verið um árabil,
jafnvel um aldir. Þær eru í ár þessar;
Nesmelsrétt í Hvítársíðu,
laugardaginn 6. september.
Fljótstungurétt í Hvítársíðu,
sunnudaginn 14. september.
Kaldárbakkarétt í
Kolbeinsstaðahreppi
sunnudaginn 6. september.
Oddsstaðarétt í Lundarreykjadal,
miðvikudaginn 10. september.
Brekkurétt í Norðurárdal,
sunnudaginn 14. september.
Rauðsgilsrétt í Hálsasveit,
sunnudaginn 21. september.
Svignaskarðsrétt,
mánudaginn 15. september.
Þverárrétt í Þverárhlíð,
mánudaginn 15. september.
Hítardalsrétt í Hítardal,
mánudaginn 15. september.
Grímsstaðarétt á Mýrum,
þriðjudaginn 16. september.
Mýrdalsrétt í Hnappadal,
þriðjudaginn 23. september.
Fjárréttir draga ætíð að sér fjölda
fólks, ekki bara bændur og búalið,
heldur einnig brottflutta sveitunga
og aðra sem vilja sýna sig og sjá aðra.
Töðugjöld og slægjur
Töðugjöld og slægjur voru áður hafðar við lok sláttar, slægjurnar þegar engjaslátt var
lokið, oftast nálægt miðjum septem-
ber, en töðugjöldin um mánuði fyrr
þegar hey er alhirt af túnum. Í bæði
skiptin var gerður dagamunur með því
að húsbændur veittu vinnufólki vel í
mat og drykk. Slægjurnar eru þekktar
frá fornu fari enda voru engi lengst af
miklu mikilvægari en tún en þá var
slátrað kind til veislunnar. Slægjurnar
héldust fram á síðustu öld, en nokkuð
misjafnt eftir landshlutum en lengst
suðaustanlands og á Vestfjörðum. Upp-
skeruhátíðir á borð við þær sem voru
í kornræktarlöndum voru með helstu
tyllidögum ársins en hafa að vonum
ekki skipað mikinn sess í skemmtana-
lífi Íslendinga.
Úr Önundarfirði er til sérstæð
lýsing á slægjum og meðferð þeirra
frá 19. öld. Þar segir: „Að haustinu
fékk hvert hjú kind,kvenfólk lamb en
karlmenn veturgamla kind. Þetta var
kallað s„slægjur“Úr því var vanalega
gerð villibráð. Hún var þannig til búin
að kjötið var soðið þar til hægt var að
smokka beinunum úr því. Svo lagt sjóð-
andi niður í dall eða fötu, með lögum
feitt og magurt, og hellt feitinni sem
rann af kjötinu milli laganna. Síðan
pressað eins og hægt var, hellt svo yfir
lagi af mörfloti. Þetta geymdist ágæt-
lega í köldum húsum fram eftir öllum
vetri“Annar Vestfirðingur, fæddur
1901, nefist slægjulamb í tengslum
við veðurspár eftir innyflum sauð-
fjár. Sá leikur var stundaður víða að
spá fyrir vetri í kindagarnir og átti að
miða við fyrstu kind sem slátrað var
heima. Rakið var frá endagörn sem
merkti upphaf vetrar og aðgætt hvar
auðir blettir væru í görnunum. Á sama
bili vetrar mátti búast við harðindum
en þíðvirði þar sem garnir voru fullar.
Vestfirðingar kannast við að rauð ský á
myrkum himni um veturnætur boðuðu
eitthvað illt. Þau sáust m.a. veturinn
1938 – 1939, fyrir seinni heimstyrj-
öldina.
Ágústínusarmessa
Í dag, 28. ágúst, er messa Ágústínusar
kirkjuföður sem var uppi liðlega
400 árum eftir fæðingu Krists, bisk-
ups í Hippó á norðurströnd Afríku.
Ágústínus var mælskukennnari og
heimspekingur af Berbaættum, snerist
til kristni m.a. fyrir tilverknað Ambróí-
usar biskups. Stofnaði ágústínusarreglu
prestlærðra og fleiri klausturreglna. Á
Íslandi voru ágústínar m.a. í Þykkvabæ
í Álftaveri, Helgafelli, Viðey, Möðru-
völlum og Skriðu. Ágústínus átti þátt
í að móta kristna miðaldarhugsun og
er enn í miklum metum meðal guð-
fræðinga og heimspekinga.
Hey reitt heim af engjum. Það var
gert allt fram yfir miðja síðustu öld.
„Heyskapur er aldrei búinn“
- segir Haraldur Benediktsson þingmaður og bóndi á Vestra-Reyni
„Ég hef þá reglu að segja heyskap aldrei vera búinn, það er mín sér-viska,“ segir Haraldur Benedikts-
son þingmaður Sjálfstæðisflokksins
og bóndi á Vestra-Reyni. Því lengi er
hægt að halda áfram og slá há- slá til
þrifa og framvegis. En í hefðbundnum
skilningi þá lauk okkar heyskap – það
er fyrri slætti, fyrir all nokkru, líklega 7.
júlí sl. Nú undanfarna daga hefur hins
vegar verið heyjað fyrir aðra í hesta og
slegnir litlir túnblettir til þrifa“Áhyggjur
af heyskap
Haraldur segir að ástæða tsé til að
að hafa áhyggjur af heyskap í hans
nágrenni. „Þó kúabændur hafi flestir
lokið við að taka saman bróðurpart
sinna heyja, þá er heyskapur mjög illa
staddur víða – og gríðarlega mikill hey-
skapur eftir. Ég keyrði um Leirársveit og
Svínadal fyrir nokkru og sá víða mjög
slæmt ástand. Þetta er orðið eitt versta
óþurrkasumar seinni ára. Til viðbótað
því eru tún víða ófær vegna bleytu. Sum
er ekki hægt að slá – nema eftir nokkra
daga úrkomuhlé – önnur er ekki hægt
að týna saman rúllubagga, vegna bleytu.
Sagt er að reglan sé tvö óþurrka-
sumur í röð – þetta sumar er sannarlega
verra en síðasta sumar. En við getum
fagnað því að heyskapartækni er önnur
en td, 1984 – fyrir 30 árum – en ef við
værum enn að reyna að þurrka í hlöður
væru sannarlega vandræði og mætti
segja hörmungarástand. En nokkrir
þurrkdagar núna á næstunni geta gjör-
breytt stöðunni. Ef við fáum síðan gott
síðsumarsveður – þá gleymist þetta.
Nema í vetur verða hey víða ansi léleg,“
segir Haraldur Benediktsson.
Haraldur Benediktsson.
Fjárréttir í Dalabyggð
á þessu hausti
Ljárskógarétt í Laxárdal
laugardaginn 13. september
Tungurétt á Fellsströnd
laugardaginn 13. september
Kirkjufellsrétt í Haukadal
laugardaginn 13. september
Fellsendarétt í Miðdölum
sunnudaginn 14. september
Flekkudalsrétt á Fellsströnd
laugardaginn 20. september
Vörðufellsrétt á Skógarströnd
laugardaginn 20. september
Skarðsrétt á Skarðsströnd
sunnudaginn 21. september
Skerðingsstaðarétt í Hvammssveit
sunnudaginn 21. september
Brekkurétt í Saurbæ
sunnudaginn 21. september
Gillastaðarétt í Laxárdal
sunnudaginn 21. september
Hólmarétt í Hörðudal
sunnudaginn 21. september
Ósrétt á Skógarströnd
föstudaginn 3. október
Ábúendur á landnámsjörðinni
Hvammi á Fellsströnd sækja vafa-
laust fjárréttir, og það fleiri en eina.
Um árið 890 nam Auður djúpúðga
Ketilsdóttir Dalalönd frá Dögurðará
í utanverðri Hvammsveit til Skraumu-
hlaupsár í Hörðudal. Bústað sinn reisti
hún í Hvammi og þar bjuggu ætt-
ingjar hennar um langan tíma. Auður
djúpúðga var kristin kona.
Hörmulegt slys skammt undan
landi á Akranesi fyrir liðlega öld
Fyrir 109 árum, þann 14. septem-ber árið 1905, varð mikið sjóslys skammt frá landi á Akranesi er
sexmannafarið Hafmeyjan fórst en þar
drukknuðu 11 manns á heimleið úr
Reykjavík, allt ungt fólk á tvítugs og þrí-
tugsaldri. Fórust þar m.a. fimm systk-
ini, börn Helga bónda Guðmundssonar
á Kringlu, ennfremur þrír bræður, synir
Björn bónda Jóhannssonar í Innsta-
Vogi sem voru á heimleið eftir sumar-
vertíð á Kútter Sigurfara sem nú er við
Byggðasafnið á Görðum á Akranesi.
Ekki er vitað um orsök slyssins, talið
helst að hann hafi verið ofhlaðinn, en
báturinn var kominn mjög nærri landi
á Akranesi er hann fórst, svo vaða mátti
út í skerið er bátinn rak á. Slysið er það
mannskæðasta í sögu Akraness.
Kiwanisklúbburinn Þyrill á Akranesi
hefur látið reisa minnismerki til minn-
ingar um hina ungu Akurnesinga sem
fórust og er það sýnilegt tákn ræktar-
semi og virðingar.
Björgvin Eyþórsson, forseti Kiwanis-
klúbbsins Þyrils, segir að klúbbfélagar
hafi séð um og annast endurgerð gamla
vitans á Breiðinni í tilefni af 50 ára
kaupstaðarafmæli Akraness 1992 og
vildu með gerð minnismerkisins minn-
ast þessa slyss á Hafmeyjunni með við-
eigandi hætti. „Ekki síður fylgdi þessari
hugmynd að bæta aðgengi að vitanum
og næsta umhverfi hans og auka þannig
veg gamla vitans, koma fyrir æskilegum
leiðbeiningum og upplýsingum fyrir al-
menning og ferðafólk um sögu vitanna
beggja, örnefni, náttúrufar og útsýni,
sem er afar sérstætt frá þessum stað.
Starfsemi klúbbsins hefst aftur í
septembermánuði nk. en við ætlum
að taka þátt í fjarsöfnun ásamst fleiri
félögum og klúbbum til að kaupa óm-
skoðunartæki fyrir Heilbrgiðisstofnun
Vesturlands á Akranesi en núverandi
ómskoðunartæki eru verulega komið til
ára sinna. Þessi söfnun er að frumkvæði
Hollvinafélags HVE,“ segir Björgvin
Eyþórsson. Umdæmisþing Kiwanis
verður í Kópavpgi 12. september nk. en
nýlega var heimsforseti Kiwanishreyf-
ingarinnar, Gunter Gasser, hérlendis
vegna 50 ára afmælis íslensku Kiwan-
ishreyfingarinnar.
Minnismerkið um þá sem fórust 14.
september 1905.