Harmonikublaðið - 01.09.2008, Síða 18

Kraftur tónfjaðranna
Kveðja - geisladiskur
Kveöja
17 lög eftir
Jóhannes G. Jóhannesson
Tatu Kantomaa
leikur á harmoniku
Tatu Kantomaa leikur á harmóníku lög
eftir Jóhannes G. Jóhannesson
Útgefandi: EG TÓNAR Akureyri
Nýlega kom út geisladiskur með 17 lögum,
sem hafa varðveist eftir hinn kunna
harmónfkuleikara Jóhannes G. Jóhannesson,
leikin af finnska snillingnum Tatu Kantomaa.
Ýmsir hafa leikið lög Jóhannesar á hljóm-
plötum eða í útvarpsdagskrám. Má þar t.d.
nefna Gretti Björnsson, Guðjón Matthíasson
og hljómsveitir Ásgeirs Sverrissonar og Jón-
atans Ólafssonar.
Á hinum skamma en glæsta söngferli hljóð-
ritaði Erla Þorstseinsdóttir þrjú laga hans á
sjötta áratug liðinnar aldar ásamt hljómsveit
Jörns Grauengárds og urðu lögin Á góðri
stund og Stungið af á ailra vörum á svip-
stundu, en minna heyrðist hið hugljúfa lag
Kveðja, sem er nafn geisladisksins og var
Jóhannesi einkar kært.
Jóhannes Gunnar Jóhannesson, fæddist í
Götu á Tjörnesi (hjáleigu frá Héðinshöfða)
29. sept. 1901. Fjölskyldan fluttist til Pat-
reksfjarðar og þar sleit hann barnsskónum
og eignaðist sína fyrstu harnóníku. Eftir að
hann fluttist suður 1919, vann Jóhannes í
fyrstu í ullarverksmiðjunni á Álafossi og lék
þar á dragspilið á samkomum starfsfólks-
ins. Þar var öflugt félagslíf og sviptust pilsin
í dunandi dansi. Þegar forstjóranum og
íþróttakappanum Sigurjóni Péturssyni þótti
við hæfi að lengja fjörið á snyrtilegan hátt
er haft eftir honun: „Næsti hálftími verður
þrjú korter!“
Jóhannes lærði bifvélavirkjun og stundaði
þá iðn f mörg ár, en tók síðan til við har-
móníkuviðgerðir. Hann lékum áratugaskeið
f ýmsum danshljómsveitum og samdi all-
nokkuð af tónlist og sum laganna hlutu
verðlaun í danslagakeppnum.
Fyrstu íslensku hljómplöturnarmeð léttum
lögum voru hljóðritaðar í Landssímahúsinu
við Austurvöll 1933. Þar lék fiðluleikarinn
Poul Bernburg og sonur hans Poulyngri á
trommur, sem hljóp ískarðið fyrir fastráðinn
trommara vegna þess að sá hafði „lent á
því“ að sögn Polla. Einnig norskur harm-
óníkuleikari Tellefsen að nafni (ekki Tollef-
sen) og Jóhannes G. Jóhannesson í blóma
lífsins liðlega þrítugur. Lögin voru: Pietro’s
return, mars eftir Pietro Deiro og a) Nú blika
við sólarlag b) Svífur að haustið. Samtímis
hljóðritaði Jóhann Jósefsson (20. 12. 1911
- 16. 02. 2004) frá Ormarslóni tvö laga
sinna: Regndropann ogVið íshafið.
Jóhannes hætti alveg að spila opin-
berlega 1939-1947 og vann ein-
ungis að harmóníkuviðgerðum,
en hóf svo að leika að nýju.
Margir munu minnast þeirra
félaga Jóhannesarogfæreyings-
ins Guðmundar Hansen í JH
kvintettinum þegar þeir léku
gömlu dansana í Þórskaffi við
Hlemm og síðar er það fluttist í
Brautarholt 20.
Svavar Gests gaf út og ritstýrði
Jazzblaðinu 1948-1953 f fyrstu
ásamt Halli Símonarsyni, en
síðan einn. í blaðinu birtust
gjarnan auglýsingar frá viðgerð-
arstofu Jóhannesar, sem hann
starfrækti á Mánagötu, en um
tíma 1948 á Háteigsvegi og í lok
ársins aftur á Mánagötu. Á sjötta áratug
liðinnaraldarrakhann stofunavið Laugaveg
og stillti þá harmóníkum út í glugga, sem
voru til sölu vandlega yfirfamar af fagmann-
inum. Margir stöldruðu við og virtu fyrir sér
hljóðfærin, en á tímum innflutningshafta
ogskömmtunarvarekki um auðugan garð
að grisja í nýjum hljóðfærum. Jóhannesvar
afarflinkuríhöndum ogekki f kotvísað þar
sem skinn ogtónfjaðrirvoru annarsvegar,
sem og leikni hans á hljómborðinu og við-
mótið ávallt hlýtt og elskulegt og var einn
vinsælasti harmóníkuleikari landsins f hálfa
öld. Seinustu æviárin var Jóhannes vist-
maður á Dvalarheimili aldraðra f Borgarnesi
og æfði þar m.a. dúett með Gfsla Bryngeirs-
syni. Hann lést 17. aprít 1988.
Finnska harmóníkusnillinginn Tatu Kant-
omaa þarfvart að kynna íslendingum. Hann
fæddistfRovaniemi fnorðurhluta Finnlands
1974 og sjö ára hóf hann nám í harmónfku-
leik hjá föður sínum. Árið eftir gerðist hann
nemandi meistara Veikko Ahvenainen og
innan tíðarfórhann að leika ásamt kennara
sínum. Ellefu ára hélt Tatu fyrstu einleiks-
tónleika sína og gaf út einleiksplötu og fór
sama ár í tónleikaferð til Bandaríkjanna
ásamt Ahvenainen. Árið eftir fóru þeir svo
í þriggja vikna tónleikareisu til Japans, Rúss-
lands og Austur-Þýskalands. Fimmtán ára
sigraði hann íkeppni harmóníkumeistara
tileinkaða minningu eins mesta snillings
Finnlands, Viljo Vesterinen (26. 03.1907 -
18. 05.1961).
Upphaflega kom Tatu til íslands á fimmta
landsmót Sambands ísl. harmóníkuunn-
enda ásamt hinum 16 ára Daniel Isaksson,
sem haldið var á Egilsstöðum 1.-3. júlí 1993.
Eyþór H. Stefánsson, yfirlæknir á
Sahlgrenska sjúkrahúsinu í Gautaborg í
Svíþjóð hafði milligöngu um það.
Eyþór sem leikur á harmóníku og er dágóður
lagahöfundur hefur haft hönd í bagga um
útvegun heiðursgesta á flest landsmót — nú
síðast f Keflavfk 3.-5. júlf sl. þarsem feðg-
arnir Jan og Alf Hágedal frá Svíþjóð voru
gestaspilarar. Eyþórá miklar þakkir skildar
fyrir að kynna mörlandanum listamenn í
fremstu röð. — ÞegarTatu hafði lokið leik
á Röddum vorsins eftir Johann Strauss í
útsetningu Ivan Jatskevits, kom hinn ungi
Daniel Isaksson dolfallinn fram á sviðið f
Valaskjálf og sagði: „Hvað getur maður gert
eftir svona snilld!"
Tatu fluttist til íslands 1996 og hefur mest-
anpart dvalið hér á landi, utan þriggja ára
í Þýskalandi. Hann hefur átt einn stærstan
þátt í að efla harmóníkuna í tónlistarnámi
hérlendis og auka skilning manna á fjöl-
breyttum möguleikum hljóðfærisins ogtók
m.a. þátt í að semja opinbera námskrá
menntamálaráðuneytisins fyrir harmónfku,
sem nú er orðin grein í Listaháskólanum,