Reykvíkingur - 01.03.1952, Side 6

Hjalmar Schacht og Groucho Marx
Annar er gamall nasisti, hinn heimsþekktur gamanleikari. Nasistinn heitir Hjalmar
Horace Greeley Schacht, og hann er sannkallaður bragðarefur. Gamanleikarinn heitir
Groucho Marx, og hann grípur stundum til pennans. Hér er sagt frá Indonesíuför
Herr Hjalmars og þremur bréfum frá Mr. Marx.
asta hjálpin, ef þér vilduð gjöra svo vel að
stela nokkrum krónum af innstæðu ein-
hvers efnamannsins meðal viðskiptavina
yðar og leggja þær inn á bankabókina mína.
Virðingarfyllst,
Groueho Marx.

1 YRIR 20 árum spáði þýzka skopblaðið
Simplicissimus því, að Þýzkaland ætti enn
eftir að lenda í styrjöld. Það
spáði því ennfremur, að
bankamaður að nafni Hjalm-
ar Horace Greeley Schacht
mundi koma þar talsvert við
sögu, og bætti svo við: Og
hvernig sem allt fer, þá er
þetta víst: það mun ekki sjá skrámu á herra
Schacht að leikslokum.
Blaðið hitti naglann á höfuðið. Dr.
Schacht (hann er hagfræðingur) lifir góðu
lífi; hann hefur semsé enn ekki lent í þeim
stórvandræðum, að hann gæti ekki — stund-
um þó með nokkurri fyrirhöfn — snúið sig
út úr þeim. Aðferð hans er einföld og ó-
brotin: hann er alltaf ákafur stuðnings-
maður þess sterkasta. Þegar Vilhjálmur
keisari réð ríkjum í Þýskalandi, var Schacht
„einlægur" þjóðernissinni. Þegar Weimar-
lýðveldið var vinsælast, var Schacht eldheit-
ur lýðveldissinni og yfirbankastjóri ríkis-
bankans. Þegar Hitler óx fiskur um hrygg,
varð Schacht æstur nasisti: „Ég átti tal við
Hitler og sagði honum, að ég stæði með
honum.“
Sölumaður. Schacht stjórnaði fjármálum
Þýskalands frá 1933 til 1939. Það var því
hann, sem sá um efnahagshlið þess fyrir-
tækis, sem að lokum steypti veröldinni út
í nýja heimsstyrjöld. En þegar stríðsvél
Hitlers liðaðist í sundur og Schacht var
dreginn fyrir stríðsglæpadómstólinn í Niirn-
berg, lýsti hann grafalvarlegur yfir: „Ég
hefði persónulega drepið Hitler, ef mér
hefði gefist til þess tækifæri.“ (Þessi yfir-
lýsing gekk svo fram af von Ribbentrop,
sem þó var enginn engill, að hann gat ekki
orða bundist. Hann sagði: „Hann hefur selt
sig mörgum. Og nú er hann að reyna að
selja sig bandamönnum“).
Það mun fyrst og fremst hafa verið Bret-
um að þakka — eða kenna — að stríðs-
glæpadómstóllinn sýknaði Schacht. Og
bankastjórinn fyrrverandi var ekki af baki
dottinn. Hann skrifaði í flýti metsölubók um
æfi sína og æfintýri („Gert upp við Hitler'1)
og tókst þannig, ennþá einu sinni, að auðg-
ast á því, sem aðrir létu lífið fyrir — nauð-
ugir eða nokkurnveginn viljugir.
í fyrra tók herra Schacht sér ferð á
hendur til Indonesíu. Þetta nýsjálfstæða
ríki átti í fjárhagsörðugleikum, og leiðtogar
þess gerðu sér vonir um, að þýski hagfræð-
ingurinn gæti leyst vandann. Schacht von-
aði á hinn bóginn vafalaust, að hann mundi
auðgast á þessum viðskiptum; hann settist
að í Jakarta sem hálaunaður starfsmaður
Indonesíustjórnar og tók til óspiltra mál-
anna.
Tíðindalaust. En töframaðurinn þýski átti
eftir að valda hinum nýju húsbændum
sínum vonbrigðum. Þegar tillögur hans til
stjórnarvaldanna voru birtar fyrir skömmu,
kom í ljós, að Schacht hafði eiginlega ekk-
ert nýstárlegt fram að færa. Svo gersam-
lega stórtíðindalaus var efnahagsskýrsla
gamla hagfræðingsins, að fjármálaráðherr-
ann indonesiski lýsti yfir, að hann væri
Schacht algerlega ósammála um öll höfuð-
atriði nema eitt, þ. e. að Indonesía ætti
mikla framtið fyrir sér.
Nú er Schacht kominn heim til Hamborg-
ar. Hann er harðánægður með Indonesíu-
ferðina. Hann hafði nóg að bíta og brenna
í Jakarta (stjórnarvöldin borguðu meðal
annars allan dvalarkostnað hans, um 330.000
krónur) og hann er talsvert fjáðari en þegar
hann lagði af stað. Fyrir skömmu hélt hann
hátíðlegt 75 ára afmæli sitt og tilkynnti við
það tækifæri, að hann hefði til athugunar
heimboð frá Egyptalandsstjórn, sem vill að
hann geri skýrslu um efnahagsástand lands-
ins. Það þykir og í frásögur færandi, því
það lýsir manninum nokkuð, að er blaða-
maður innti hann eftir Indonesíuskýrslunni,
bauðst Schacht til að sýna honum hana —
fyrir örlitla þóknun. ..Ég þarf að koma fót-
unum undir mig aftur,“ sagði hann ástúð-
lega.
B
•ANDARISKI skopleikarinn Groucho
Marx er sennilega eins vel
kunnur hér og í heima-
landi sínu. Hann semur
hálfbrjáluð bréf til vina
og kunningja, þegar hann
ekki er að leika hálfbrjál-
aða kvennamenn í kvik-
myndum, útvarpi og sjónvarpi. Hér eru
nokkur sýnishorn:
Bankastjóri að nafni Dent skrifaði
honum kurteislegt verslunarbréf og
klykkti út með þessum orðum: „Yin-
samlegast látið mig vita, ef ég get
á einhvern hátt hjálpað yður.“ Marx
svaraði um hæl:
Kæri Mr. Dent.
Sannast að segja væri mér það kærkomn-
Hér fer á eftir „verslunarbréf“ til
eins kunnasta kvikmyndaframleiðand-
ans í Hollywood:
Kæri Nunnally Johnson.
Athygli mín hefur verið vakin á því,
að þér hafið fyrir skömmu sýnt myndina
Kvöld í óperunni á heimili yðar í Bel Air.
Yður er það ef til vill ókunnugt, en Marx-
bræður eiga hlut í þessari kvikmynd, og
okkur ber, samkvæmt samningi, að fá
15% af sýningartekjum hennar. Ef gert er
ráð fyrir — og ég efast raunar ekki um
það — að þér hafið tekið Vz dollar í að-
gangseyri af hverjum gesti, hljóta heildar-
tekjur kvöldsins að hafa orðið að minnsta
kosti 12 dollarar. Réttmætur hluti Marx-
bræðra af þessari upphæð nemur hvorki
meira né minna en 1 dollar og 80 centum.
Ef við ekki fáum þessa peninga innan tíu
daga, munum við gera nauðsynlegar ráð-
stafanir til að sjá svo um, að þér endið
í Steininum.
Virðingarfyllst,
Groucho Marx.
Og að lokum örstutt bréf til leiklist-
arblaðsins Variety, sem skýrt hafði les-
endum sinum frá tekjulindum þeirra
Marxbræðra. Nafnið undir bréfinu er
eitt af mörgum, sem Groucho hefur
notað í kvikmyndum.
Herra ritstjóri.
Þér segið, að Marxbræður geti fengið
20.000 dollara á viku, ef þeir leiki saman
á ný. Þér virðist líta svo á, að peningar séu
það eina í heiminum, sem einhverju máli
skipti. Þetta er laukrétt.
Yðar einlægur,
J. G. Quackenbush höfuðsmaður.
— ★ —
DÁSAMLEGASTA AUGLÝSINGIN, SEM
VIÐ MUNUM EFTIR ÞESSA STUNDINA
(Sýnishornadeild)
Gísli Kristinsson á Hafranesi er kominn
með ljóðabók á markaðinn.
Þið, sem ekki vaðið reyk,
en þiggið faðmlög vífsins,
ættuð nú að fara á kreik
og kaupa „Leikur lífsins."
6
EEIKVÍKINGUR