Fréttablaðið - 29.07.2014, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 29. júlí 2014 | SKOÐUN | 13
Það er áhugavert að hugsa til
þess að ein algengasta kvörtun
þeirra sem leita til læknis er
vegna óþæginda eða verkja í
kviðarholi. Það virðist sem slíkir
verkir séu líklegri meðal kvenna
en karla og helgast það að hluta
til vegna líffræðilegra ástæðna.
Þegar við horfum til almennra
sjúkdóma þá er líka ákveðinn
munur milli kynja á tíðni þeirra.
Flestar konur þekkja kviðverki
af einum eða öðrum toga, oftast
er um að ræða meinlaus óþæg-
indi sem ganga yfir á stuttum
tíma og geta til dæmis tengst
tíðum eða egglosi og innri kven-
líffærum. Þá er einnig vel þekkt
sú staðreynd að verkir geta fylgt
ýmsum kvillum tengdum melt-
ingarfærum en undir þá skil-
greiningu falla magi, smáþarm-
ar og ristill, auk gallblöðru og
briskirtils.
Þegar maður skoðar alla þá
möguleika sem liggja til grund-
vallar kviðverkjum telja þeir
í nokkrum tugum að minnsta
kosti. Sumir eru algengari en
aðrir og í einstaka tilfellum er
um að ræða svokallaða sebra-
hesta sem maður sér kannski
bara einu sinni á lífsleiðinni sem
læknir. Ég man eftir því í námi
að hafa fengið að skoða sjúk-
ling sem var með óhefðbundna
líffærafræði. Til að útskýra það
stuttlega þá gerist það á fóstur-
stigi að líffærin raða sér niður
eða „snúa“ sér. Á endanum
liggja líffæri okkar, bæði karla
og kvenna, því á „réttum“ stað.
Gerist þetta ekki er viðkomandi
sjúklingur verulega frábrugðinn
hinum hefðbundna sem getur
gert greininguna erfiða. Þetta
er vissulega mjög sjaldgæft, en
í slíkum tilvikum getur botn-
langinn verið vinstra megin svo
dæmi sé tekið, lifrin getur verið
vinstra megin, hjartað hægra
megin og svo framvegis. Það er
ágætt að hafa það í huga ef við-
komandi sjúklingur reynist ráð-
gáta eða einkennin ríma ekki.
Skipulögð nálgun
Það er þó svo að það sem er
algengt er algengt og skipu-
lögð nálgun á sögu og einkenni
sjúklings á að færa mann nær
greiningu og þá líka meðferð.
Læknar skipta kviðarholinu í
fjóra hluta, hægri, vinstri og
efri, neðri. Skiptingin er við
naflann og miðlínu sem gerir
manni auðveldara fyrir að átta
sig á hvaða líffæri er um að
ræða. Mikilvægt er að átta sig
vel á því hvort um skyndilega
verki er að ræða sem viðkom-
andi þekkir ekki, eða endurtek-
in óþægindi, en líka að gera sér
grein fyrir því að sumir verkir
leiða í kviðinn án þess að eiga
uppruna sinn þar, dæmi um
slíkt er hjartverkur og lungna-
bólga.
Ein algengasta orsök kvið-
verkja hjá konum á öllum aldri er
blöðrubólga eða sýking í þvag-
vegum sem oftast fer ekki fram
hjá viðkomandi vegna sviða og
óþæginda. Sýkingar hvers konar
eins og upp- og niðurgangs-
pestir og ýmis óværa eru auðvi-
tað líka algeng vandamál og ber
alla jafna brátt að. Þeim fylgir
stundum hiti og almennur slapp-
leiki og í mörgum tilvikum eru
fleiri veikir í nánasta umhverfi
einstaklingsins. Ekki má gleyma
hægðatregðunni sem getur skap-
að mikla verki. Þá líka vandamál
tengd gallblöðru líkt og gallstein-
ar, maga- og ristilbólgur en einn-
ig botnlangabólgan gamla góða.
Sértæk vandamál kvenna líkt
og sýkingar í innri kvenlíffær-
um, legslímuflakk, blöðrur á
eggjastokkum og jafnvel uppá-
snúningur á eggjaleiðara og
utanlegsfóstur geta verið mjög
sársaukafull ástæða kviðverkja.
Ekki má gleyma kynsjúkdómum
líkt og ógreindri og ómeðhöndl-
aðri klamydíu sem getur valdið
verkjum sem geta verið alls
ótengdir kynfærum.
Vanlíðan og streita
Eins og fram kemur að ofan
eru vissulega margar ástæður
mögulegar, en þær geta verið
enn fleiri sem valda kviðverkj-
um, sumar greiningar eru klín-
ískar og koma fram við skoðun
eingöngu, aðrar þarf rannsókn-
ir til aðstoðar við. Hjá sumum
finnst engin greinileg ástæða
og eru margar konur sem hafa
ítrekað leitað læknis eða ann-
arra fagaðila til að fá hjálp við
sínum verkjum en án árang-
urs. Þessu fylgir oftsinnis van-
líðan og streita. Það er búið að
gera ótal rannsóknir og jafnvel
margar aðgerðir eða speglan-
ir sem ekki hafa leitt til niður-
stöðu og lækningar. Samskipti
læknis og sjúklings verða erfið-
ari og greiningar eins og þung-
lyndi og kvíðaröskun með til-
heyrandi lyfjanotkun koma upp
á yfirborðið og traust milli aðila
getur rýrnað. Þó verður að geta
þess að andlegir sjúkdómar geta
mjög vel valdið líkamlegum
verkjum, en fyrst þarf að úti-
loka líkamlegar ástæður.
Konur sem hafa reglubundna
kviðverki sem ekki hefur feng-
ist skýring á ættu að skoðast
sérstaklega. Þá er mikilvægt
að greina á milli tengingar við
áreynslu, að lyfta, hósta eða
hlæja, við hægðalosun og jafn-
vel við kynmök. Ekki má gef-
ast upp að leita og nauðsynlegt
getur verið að fá fleiri álit, því
það er í sjálfu sér ekki eðlilegt
að hafa kviðverki.
Konur og kviðverkir þeirra
HEILSA
Teitur
Guðmundsson
læknir
Konur sem hafa
reglubundna kvið-
verki sem ekki hefur fengist
skýring á ættu að skoðast
sérstaklega. Þá er mikilvægt
að greina á milli tengingar
við áreynslu, að lyfta, hósta
eða hlæja, við hægðalosun
og jafnvel við kynmörk.
Ekki má gefast upp að leita
og nauðsynlegt getur verið
að fá fleiri álit, því það er
í sjálfu sér ekki eðlilegt að
hafa kviðverki.
RúmGott · Smiðjuvegi 2 (við hliðina á Bónus) · Kópavogi · Sími 544 2121
Opið virka daga frá kl. 10-18 og laugardaga kl. 11-16 · www.rumgott.is
VIÐ FRAMLEIÐUM ÞITT RÚM EFTIR ÞÍNUM ÞÖRFUM
Framleiðum dýnur og rúm fyrir hótel og gistiheimili
FAGLEG RÁÐGJÖF OG
FRÍ LEGUGREINING
Komdu í heimsókn, prófaðu legugreininguna, og fáðu
faglega ráðgjöf um val á heilsudýnum, án skuldbindinga!
· SUMARÚTSALA ·
30-50% AFSLÁT
TUR
Ítölsk hágæða sófasett
Rým
ing
ars
ala
65%
afs
látt
ur a
f sý
nin
gar
sófu
m
Það sem vantar
í tekjublöðin
Nú er sá tími ársins
sem Frjáls verslun og
dagblöðin birta tölur
um tekjur einstaklinga á síðasta
ári, byggðar á upplýsingum skatt-
stjóra um álagningu tekjuskatts
einstaklinga. Þetta eru atriði sem
margir hafa áhuga á.
Það er hins vegar rétt að hafa
í huga að tölurnar sem tekju-
blöðin birta eru fyrst og fremst
um atvinnutekjur og lífeyristekjur.
Fjármagnstekjur einstaklinga
vantar alveg inn í myndina. Það
gefur mjög villandi upplýsingar um
heildartekjur fólks– sérstaklega um
tekjur hátekjufólks.
Hátekjufólk er almennt með
stóran hluta heildartekna sinna í
formi fjármagnstekna (arðgreiðslur,
leigutekjur, vaxtatekjur, sölu-
hagnað o.fl.). Á hápunkti bólu-
hagkerfisins, árið 2007, var ríkasta
eina prósent heimila í landinu með
um 86 prósent heildartekna sinna
sem fjármagnstekjur. Til að fara
nærri hefði þurft að margfalda
birtar tekjur hæstu stjórnenda og
eigenda í atvinnulífi um átta til
níu sinnum. Birtar tölur um tekjur
hátekjufólksins í Frjálsri verslun
það árið voru sem sagt bara brot af
því sem hátekjufólk (ríkasta eina
prósent heimila í landinu) hafði
í raun í heildartekjur. Þá var líka
ótalið það af tekjum og eignum
hátekjufólks sem rann í erlend
skattaskjól á þeim tíma, en það var
umtalsvert.
Árið 2012 höfðu fjármagnstekjur
lækkað talsvert en voru samt að
jafnaði hátt í helmingur heildar-
tekna ríkasta eina prósentsins.
http://blog.pressan.is
Stefán Ólafsson
AF NETINU