Fréttir - Eyjafréttir - 23.02.1995, Side 8

8
Fimmtudagurinn 23. febrúar Í995
Konur í stjórn
unarstöðum
Konur í stjórnunarstöðum í þjóðfélaginu eru mun
færri en karlar. Það er alveg sema hvert er litið.
Sérstaklega ó þetta við einkageirann. Það heyrir til
undantekninga að sjó þar konur við stjórnvölinn
eða ó óhrifastöðum. Ef við lítum okkur næst, hér í
Eyjum, eru mjög fóar konur í óbyrgðarmiklum
stjórnunarstöðum. Helst er þær að finna í hinum
opinbera geira en það endurspeglar í raun og veru
óstandið eins og það er í dag.
I nýlegri könnun Félagsvísindastofnunar fyrir
skrifstofu jafnréttismóla ó launum karla og kvenna
í fjórum einkafyrirtækjum og fjórum ríkis-
fyrirtækjum, kom í Ijós að töluverður munur er ó
launum kynjanna, körlum í hag, og vex munurinn
með aukinni menntun. Ekki er munur ó launum
karla og kvenna sem ekkert nóm hafa stundað að
loknum grunnskóla en konur með framhaldsskóla-
menntun eru með 78% af launum karla.
Hvernig stendur ó því að konur eru svo fóar sem
raun ber vitni í óhrifastöðum í þjóðfélaginu og
hvers vegna þessi launamunur ó milli kynjanna?
Hvað stendur konum fyrir þrifum? Hvernig er að
vera kona í stjórnunarstöðu? Er þetta togstreita
milli heimilis og vinnu? Hver eru viðhorf þessara
kvenna sem völdu að feta framabrautina?
FRETTIR ræddu við nokkrar konur í Eyjum í stjórn-
unarstöðum og lögðu fyrir þær m.a. þessar
spurningar. Þorsteinn Gunnarsson
Guóbjörg Karlsdóttir, fulltrúi Tryggingamiöstöðvarinnar:
Konur hafa meiri þolinmæði

**#*?■' t
Guðbjörg Karls-
dóttir er fulltrúi
Tryggingamið-
stöðvarinnar og
sér um allan
daglegan rekst-
ur umboðs-
skrifstofunnar í
Eyjum. Hún hól
störf á skrifstofu '—
Bátaábyrgðar-
félagsins 1978 í hálfu starfi, en þá
var félagið umboðsaðili TM. 1.
nóvember 1990 tók Guðbjörg við
fulltrúastarfinu og var í hálfu starfi
til að byrja með en tók að fullu við
rekstrinum 1. janúar 1991 og vinn-
ur nú allan daginn. Auk Guðbjarg-
ar er Drífa Kristjánsdóttir í fullu
starfí á skrifstofunni. l>eir sem til
Guðbjargar þekkja, fá strax þá til-
fínningu að vera velkomnir á
skrifstofu hennar. Reyndar cr það
þannig hjá hcnni að hún situr ckki
inni á þar til gerðum kontór fyrir
framkvæmdastjórann, heldur cr
frammi í afgreiðslunni hjá Drífu
við sitt skrifborð. „Mér fínnst
miklu þægilegra að vera þarna
frammi og í tengslum við fólkið,”
segir Guðbjörg þegar hún er spurð
um þetta. Og hún játar því að þetta
sé dæmigert fyrir kvenfólk í stjórn-
unarstörfum, að vera ekkert að
setja sig á hærri hest en þörf
krefur.
Guðbjörg segist bera fulla ábyrgð á
rekstri skrifstofunnar og tekur allar
ákvarðanir er henni viðkoma. Sem
kona í stjómunarstarfi hjá trygginga-
fyrirtæki, segir Guðbjörg að sér
finnist fólk ef til vill eiga auðveldara
með að ræða ýmisleg málefni við sig.
„Eg held að fólk spyrji mig miklu
frekar, eins og t.d. það sem viðkemur
almennum tryggingabótum, en ef ég
væri karlmaður. Fólk er ef til vill
óhræddara að koma til mín. Ég held
að fólk beri alls ekki minni virðingu
fyrir starfinu sem slíku þrátt fyrir að
kona gegni því. Ég hef sjaldan lent í
fólki sem hefur verið með yfirgang,
en því er ekki að neita að það hefur
komið fyrir. Þá hef ég gripið til þess
ráðs að vísa viðkomandi til aðalskrif-
stofunnar í Reykjavík.”
Guðbjörg segist vera mjög ánægð í
sínu starfí. En vinnudagurinn geti
verið langur og oft púsluspil að sam-
ræma heimili og vinnu. Maður
hennar, Haraldur Oskarsson, rekur
einnig fyrirtæki (Net hf.) og eiga þau
tvo stráka. Annar er kominn á
unglingsárin en hinn er á ellefta ári.
„Þetta er mjög krefjandi starf. Það
koma upp ýmis erfíð mál þar sem
ekki eru allir sammála. Ég er mjög
gjöm á það að taka vinnuna með mér
heim þannig að þetta kemur niður á
heimilinu. Þetta er að mínu áliti sam-
nefnari fyrir kvenfólk í stjómun-
arstörfum. Karlmönnum tekst að
brynja sig betur. En þegar mikið er
um að vera í netagerðinni hjá Haraldi
eins og þessa dagana á miðri loðnu-
vertíð, er hann hringjandi út á sjó á
kvöldin til að athuga hvemig gengur
þannig að þeir eru blessaðir ekki
heldur alveg lausir við þetta að taka
vinnuna með sér heim.”
Blaðamanni verður hugsað til við-
tals í sjónvarpi fyrir nokkrum
misserum þar sem ung kona fór
óvænt inn á þing á miðju kjörtímabili.
Hún var spurð hvað yrói um bömin
meðan hún væri á þingi. Þingkonan
svaraði því til að hún ætti góðan
mann sem yrði að sjálfsögðu með
bömin og þá myndu foreldrar hennar
hjálpa til. Þessi spgming
Það er því sérlega erfitt fyrir ungar
konur að komast að.”
En hafa konur í áhrifastöðum aðrar
áherslur í sínu starfi en karlar, að mati
Guðbjargar?
„Já, konur hafa önnur áhersluatriði
og allt annað gildismat. Auk þess
hafa konur meiri þolinmæði og við
eigum að mörgu leyti auðveldara
með aó setja okkur í spor annarra og
það er stór kostur.”
Guðbjörg segir erfitt að svara þeirri
spumingu hvers vegna ekki fleiri
konur séu í stjómunar- og
ábyrgðarstörfum í þjóðfélaginu en
raun ber vitni. Kannski sé kvenfólk
einfaldlega hrætt við það að axla slíka
•tíSlifc* '-s--
:?? *-
Vegur kvenna í Eyjum fer vaxandi. Þessar konur eru í stjórnunarstöðu
ábyrgð. Engum blöðum væri um það
að fletta að mjög margar hæfar konur
væru á vinnumarkaðinum en hjá
þeim væri sífellt þessi togstreita á
milli vinnu og heimilis. „Eru konur
tilbúnar til að fóma heimilinu að ein-
hverju leyti fyrir vinnuna? Ég held
ekki. En það þarf ekki að vera
svoleiðis. Það er hægt að samræma
þetta með skipulagningu. En að vera í
fullu starfi og halda svo utan um
heimilið er fullt starf þannig að lítill
tími gefst fyrir annað félagsstarf. Ég
læt alla vega heimilið og vinnuna
duga,” sagði Guðbjörg að lokum.
(karlkyns)fréttamannsins hefði aldrei
komið upp á borðið ef viðmælandinn
hefði verið karlmaður.
Þegar Guðbjörg er spurð að því
hvort hún, sem kona á framabraut,
hefði fundið fyrirþví að hún vanrækti
heimili og böm, svaraði hún því neit-
andi. „Dæmið gengur upp í svona
litlu bæjarfélagi. Bömin geta alltaf
leitað til mín á vinnustað, eða á
vinnustað föður þeirra, ef eitthvað
kcmur upp á. I svona litlu samfélagi
gcta allir hjálpað öllum.”
Það er eðli pýramídans í
fyrirtækjum að fá stöðuhækkanir og
reyna að komast eins ofarlega og
hægt er. Guðbjörg segir að á sínum
tíma, þegar henni var boðið að taka
við skrifstofustjóminni, að hún hafi
verið hrædd vió að takast á við þetta
mikla starf. Hún tók sér viku um-
hugsunarfrest en flestir ef ekki allir
karlmenn hefðu þegið starfið án
umhugsunar. „Kona með böm og
heimili, sem fær slíkt tækifæri,
hugsar fyrst hvort þurfí að gera cin-
hverjar ráðstafanir því fjölskyldan er
alltaf númer eitt. Karlmenn ’stökkva
hins vegar á allt sem heitir
stöðuhækkun. Auðvitað var þetta
töluvert púsluspil til að byrja meó en
nú gengur þetta mjög vel fyrir sig,”
segir Guðbjörg.
Hún segist hafa það á til-
finningunni að í mörgum fyrirtækjum
sé litið á konur sem ótryggari starfs-
krafta en karla. Þar komi tvennt til.
Konur kjósi frekar að vera heima
þegar böm veikjast og ungar konur
eigi eftir að eignast sín böm. „Ef tveir
umsækjendur, kona og maður, sækja
um stöðu og þau em með svipaða
menntun og bakgmnn, er allt of
algengt að kynferði skipti sköpum.
Sérstaklega ef konan er ung og á eftir
að ganga í gegnum sínar bameignir.
Hera Einarsdóttir, félagsmálastjóri:
Konur vanmeta getu
sína sem stjómendur
Hera Einarsdóttir er félagsmála-
stjóri Vestmannaeyjar. Hún er að
fara í ársleyfí á næstunni og tekur
við stjórn Sambýlisins. Hera á tvö
börn með eiginmanni sínum og
segir að hefðbundin sektarkennd
komi upp á yfírborðið með
reglulegu miliibili því vinnudag-
arnir séu oft langir.
„Ég vil gera hlutina vel í minni
vinnu. Þaó tekur stundum langan
tíma og þá verður lítill tími fyrir fjöl-
skylduna. Ég hcld að þetta með
sektarkenndina sé ekkert öðmvísi hjá
karlmönnum, það ereinfaldlega litið
öðruvísi á það. En hjá okkur gengur
þetta upp af því að þetta er gott sam-
spil hjá okkur hjónunum,” segir Hera,
aðspurð hvemig sé að vera kona í
stjómunarstöóu.
Hera álítur það erfiðara fyrir konu
að vera í stjómunarstöðu en karl-
mann. Konur standi ekki jafnfætis
karlmönnum að því leyti að þær þurfa
að leggja meira á sig til að sanna sig í
starfí. Þar komi ýmislegt til, eins og
t.d. það viðhorf að konur séu ótrygg-
ari starfskraftur því þær eigi eftir að
ganga í gegnum bameignir og þurfa
oftar að vera heima hjá veikum
bömum. „Skyldur kvenna em tví-
bentari. Það er ekki eins sjálfgefíð að
þær geti gengið í burtu eins og karl-
menn og það er í raun og vem
akkilesarhæll kvenna. Þetta endur-
ÍBW.
W ••
1
Liú
speglast einnig í
launakjörum.
Konur eru lægra
launaðar en karl-
ar. Þaó er ýmis-
legt sem spilar
þarinn í en ég er
alls ekki að halda
því fram að störf |
kvenna séu verr
metin í launalegu
tilliti.”
Hera segist ekki hafa orðið fyrir
yfirgangi í starfi eða fundið fyrir því
viðhorfi að hún vanræki heimilió
vegna mikillar vinnu. Hún upplifir
það hins vegar sjálf að sinna ekki
fjölskyldunni nægilega og heyrir
kannski meira þann undirtón að hún
hljóti að eiga alveg rosalega yndis-
legan mann. „Einnig fínn ég það
þannig að þar sem ég er að fara í árs-
leyfí, segist fólk skilja mig mjög vel,
að ég þurfi nú að hvíla mig. Það er
rétt að ég er að skipta um starf því
álagið er mjög mikið. Ég hef verið
hér í rúm 6 ár og langar að breyta til
og vænti þess að það sé minna álag í
því starfí sem ég er að fara í.”
Hera segir vinnu sína í dag þess
eðlis að mikið sé um tmflanir heima.
Ef mikið sé að gera í vinnunni lengist
vinnudagurinn á skrifstofunni í stað
þess að taka hana með sér heim.
„Mér tekst annars ágætlega að kúpla
mér út úr vinnunni þegar heim er
komið. En ef það er eitthvað sérstakt
sem hvílir á mér og þarfnast úrlausn-
ar kemur það upp í hugann þegar
heim er komið.”
Spumingunni um ástæðuna fyrir
því hvers vegna konur em svo fáar í
stjómunarstörfum, segir Hera að þar
komi ýmislegt til. Konur hafí fjöl-
skylduna fremst í forgangsröðinni. Ef
kona er með fjölskyldu og í
bameignum, tekur lengri tíma fyrir
hana að vinna sig upp á vinnustað. Þá
em konur ekki eins áræðnar að sækja
um stjómunarstöður og vanmeta
sjálfa sig og getu sína til þess að vera
stjómendur.
En hvað er hægt að gera til að
breyta þessu mynstri?
„Nú er stórt spurt. Ég held að eftir
því sem konur hasli sér völl á víðari
vettvangi, muni þetta breytast. Við
fáum fleiri fyrirmyndir og j^að er það
sem við þurfum að sjá, að konur geti
þetta líka. En þetta meó launamuninn
hef ég aldrei skilið. Ekki veit ég hvað
stýrir því að konur em meó lægri laun
en karlar í sambærilegum stöðum.
Konur skila ekki af sér síðri störfum.
Það er helst að það sé innbyggður
mekanismi að karlmenn haldi konum
ósjálfrátt niðri launalega,” sagði Hera
að lokum.