Skessuhorn


Skessuhorn - 10.02.2010, Blaðsíða 16

Skessuhorn - 10.02.2010, Blaðsíða 16
16 MIÐVIKUDAGUR 10. FEBRÚAR Þeir þóttu hressi leg ir liðs menn Borg ar byggð ar í spurn inga keppn­ inni Út svari í sjón varp inu í vet ur og stóðu sig bara býsna vel. Þar vakti ekki síst at hygli val kyrj an í hópn­ um, Hjör dís Hjart ar dótt ir fé lags­ mála stjóri sem sló á létta strengi í harðri viður eign við Ak ur eyr inga. Þeg ar sig ur norð an manna blasti við sagði Hjör dís í gam an söm um tóni að ein hvern tím ann hefðu Borg­ firð ing ar leit að hefnda með því að fara norð ur og vega mann og ann­ an. Þarna örl aði kannski á gamla bar áttu and an um hjá kven rétt inda­ kon unni. „Sem gam alli rauð sokku finnst mér það hálf dap ur legt ef þarf nú að fara að dusta ryk ið af göml­ um bar áttu mál um hreyf ing ar inn­ ar, sem mað ur hélt að væru kom in í höfn. Þau voru eins og flest um ætti að vera í fersku minni: Sömu laun fyr ir sömu vinnu, leik skóla fyr ir öll börn, sam felld ur skóla dag ur, skóla­ mál tíð ir og þriggja mán aða fæð ing­ ar or lof. Þessi bar áttu mál voru sett fram fyr ir meira en 30 árum. Það fyrst talda hef ur ekki náðst fram enn þá og núna í krepp unni virð­ ist far ið að klípa af hin um. Það er far ið að skera nið ur þjón ustu við barna fjöl skyld ur og velta á byrgð­ inni aft ur yfir á kon ur,“ sagði Hjör­ dís með al ann ars þeg ar blaða mað­ ur Skessu horns kom við hjá henni á dög un um. Í leit af álf um og huldu fólki „Ég er kom in af hrein um bænda­ ætt um í alla leggi, öll um héð an af Norð vest ur landi. Einn er al borg­ firsk ur í bein an karl legg út frá Agli, í móð ur ætt er ég mik ill Hún­ vetn ing ur og svo á ég líka ætt ir að rekja í Dal ina, þannig að þetta er góð blanda. Ég er fædd og upp­ al in á Hraunsnefi í Norð ur ár dal í hópi sex systk ina. For eldr ar mín ir voru Her dís Jóns dótt ir og Hjört­ ur Brynj ólfs son. Við krakk arn ir heyrð um af því að ein frænka okk­ ar, Krist ín Krist jáns dótt ir, hefði átt álfa og huldu fólk að leik systk in um. Þessi vit neskja varð til þess að við fór um að skyggn ast um eft ir álf um og huldu fólki í hraun inu fyr ir ofan Hrauns nef. Þar lág um við upp við stóra steina dag eft ir dag og von­ uð umst til að verða ein hvers vís ari. Ár ang ur inn varð eng inn enda kom í ljós að Krist ín hafði átt þenn an fé­ lags skap á Skarðs hömr um en ekki Hraunsnefi. Það var gott að al ast upp í sveit­ inni. Ekk ert sjón varp, bara út­ varp ið til að hlusta á. Það var mik­ ið les ið og með al ann ars leg ið í bóka köss un um sem lestr ar fé lag­ ið í sveit inni lét ganga milli bæja. Það var nú samt ekk ert sér lega fjöl­ breytt les efni fyr ir börn, mest sög­ ur af bænda höfð ingj um og ást ar ög­ ur. Stund um þeg ar ég er að skoða bæk ur á bóka söfn um í dag, þá lít ég hin ar und ar leg ustu bæk ur og átta mig á því að þetta las ég þeg ar ég var barn.“ Bruni á Hraunsnefi Hjör dís seg ir að á fyrstu árum sín um á Hraunsnefi, rétt upp úr miðri síð ustu öld, hafi þar ver ið báru járns k lætt timb ur hús, en í því hafi samt ver ið gam alt bað stofu­ loft. „Á þess um tíma var kynt upp með ol íu fír ingu og þeg ar ég er fimm ára göm ul kvikn ar í hús inu út frá þessu apparati. Það slapp vel með allt fólk ið, okk ur tókst að kom ast út með góðu móti. En það brann allt, bæði fatn að ur, bús á höld og bæk ur og margs var sakn að eft ir brun ann. Fjöru tíu árum seinna gat móð ir mín enn þá furð að sig á því að ein hvern hlut vant aði, en þá hafði hann nátt úr lega lent í brun an um. Þeg ar þetta gerð ist voru for eldr ar mín ir leigu lið ar á Hraunsnefi. Eft ir brun ann samd ist um að þau keyptu jörð ina og þá var ráð ist í að byggja nýtt í búð ar hús.“ Leidd ist ekk ert á heima vist Um þetta leiti, haust ið 1961, þeg ar Hjör dís var níu ára göm ul hófst henn ar skóla ganga á heima­ vist í Varma lands skóla. Var ekki erfitt að fara að heim an frá for eldr­ um sín um svona ung? „Nei, mér fannst bara ofsa­ lega skemmti legt að byrja í skóla og leidd ist ekki ögn. Ég var svo á nægð með sjálfa mig og held það hafi hjálp að mér mik ið. Í dag finnst manni ó mögu legt fyr ir krakka að fara að heim an svona ung. Mað­ ur varð var við að sum um krökk um leið ekki vel í heima vist inni, en það var hugs að sæmi lega vel um okk ur. Það var breitt yfir okk ur á kvöld­ in og trú lega hlúð að þeim börn­ um sem leið illa. Ég á ekki nema góð ar minn ing ar úr skól an um á Varma landi, en það gild ir ör ugg­ lega ekki um alla. Á þess um tím­ um var til dæm is ekki einu sinni far ið að nota hug tak ið ein elti hvað þá taka á því. Svo fór ég í Reyk holt og var þar í tvo vet ur í skóla. Það at vik að ist þannig, lík lega fyr ir það að ég var færð á milli bekkja, að ég lærði aldrei bibl íu sög urn ar í barna­ skól an um. Svo þeg ar ég fór í Reyk­ holt vet ur inn fyr ir ferm ing una var samið um að séra Ein ar Guðna­ son í Reyk holti sæi um ferm ing­ ar fræðsl una þar sem langt var fyr ir mig að sækja hana til okk ar prests, séra Ósk ars í Staf holti. Séra Ein­ ar hóaði í mig nokkrum sinn um og gaf mér æv in lega vín ar brauð. Hann minnt ist aldrei á heilaga þ renn­ ingu, en tal aði mik ið um frels is­ bar áttu Ís lend inga. Þeg ar ég kom heim kvöld ið fyr ir ferm ing una var ljóst að ég kunni ekk ert, en Ein­ ar tví bura bróð ir minn var bú inn að læra allt með al ann ars þessa 20 sálma sem á þeim tíma voru á skild­ ir til að kom ast í krist inna manna tölu. Mér var því þrælað í gegn um trú ar játn ing una á einu kvöldi til að ég myndi nú ekki ferm ast bara upp á fað ir vor ið.“ Í flug freyju bekkn um Eft ir lands próf lá leið in í MA. Þar var Hjör dís þó að eins einn vet­ ur, fór vet ur inn eft ir í MR og lauk það an stúd ents prófi. En það var á stæða fyr ir þeim vista skipt um. „Um þetta leiti skildu for eldr ar mín ir. Ég var orð inn það göm ul að ég gerði mér grein fyr ir að þetta var far sælasta lausn in fyr ir þau og alla. Við systk in in flutt um með móð ur okk ar til Reykja vík ur. Það var sárt að fara frá Hraunsnefi að lokn um upp vaxt ar ár un um. Mað ur er ekki bara tengd ur fjöl skyld unni held ur staðn um sem mað ur býr á og um­ hverf inu.“ Hjör dís seg ist hafa að lag ast breyt­ ing un um vel í Reykja vík. „Ég kunni á gæt lega við mig í MR. Hvern ig var hægt ann að, varð stúd ent með Geir Hilm ari Haar de! Dav íð var þarna rétt á und an og Hann es Hólm­ steinn kom svo rétt á eft ir mér. Það var bara fyrsta vet ur inn sem ég var í blönd uð um bekk í MR. Ég valdi mála deild ina og hún var kynja skipt, bekk ur inn sem ég var í var yf ir leitt kall að ur „flug freyju bekk ur inn.“ Hjör dís tók sér hlé frá námi í smá tíma eft ir stúd ents próf ið. Þá var hún að vinna á Vöggu stofu Thor vald sens fé lags ins við Dyngju­ veg í Reykja vík. „ Þarna voru börn á öll um aldri, allt frá unga börn um upp í tíu og ell efu ára göm ul. Þessi stofn un var barn síns tíma. Börn in dvöldu þarna mán uð um sam an með afar tak mark aðri um gengni við sitt fólk, lík am leg um hirða var ör ugg lega í lagi en til finn inga hlið inni ekk ert sinnt. Ég man til dæm is að við tók­ um upp á því ég, Árni Pét ur Guð­ jóns son nú leik ari og fleiri að fara að svæfa börn in á kvöld in með sög­ um og söng. Það fannst ekk ert öll­ um sjálf sagt að gera. Dan irn ir þol in móð ir Svo kom að því að Hjör dís á kvað að fara til náms í fé lags ráð gjöf til Oden se í Dan mörku. „Það var ynd­ is legt að vera hjá blessuð um Dön­ un um þó að mál ið þeirra þvæld ist nú að eins fyr ir mér eins og mörg­ um lönd um mín um. Það er mik­ ið Ís lend inga sam fé lag í Óð ins vé­ um en ég var nú ekki sér lega virk­ ur þátt tak andi í því. En Dan irn­ ir eru þol in móð ir og góð ir. Eft ir sex mán aða dvöl sögðu þeir; „ja, ís­ lensk an er nú ekk ert svo ólík dönsk­ unni.“ Þetta var nátt úr lega svo lít ið nið ur drep andi þeg ar mað ur var að gera sitt besta til að tala dönsku, en allt hafð ist þetta samt. Ég var strax á kveð in í því að safna í mig kjarki og taka þátt í um ræð um, en nám ið bygg ist mik ið á hóp vinnu og sam­ ræð um. Ár ang ur inn var sá að ég náði dönsk unni sæmi lega og kvaddi Dan mörku eft ir þrjú góð ár og réði mig til fé lags þjón ustu Reykja vík ur­ borg ar. Vann þar í 20 ár, en starfs­ vett vang ur minn var breyti leg ur á þessu langa tíma bili hjá stofn un­ inni.“ Pössuðu upp á að mér leidd ist ekki L a n d s b y g g ð a r m a n n e s k j a n blund aði alltaf í Hjör dísi og það var til þess að hún yf ir gaf Reykja­ vík eft ir að hafa unn ið þar í 20 ár. „Mig lang aði að prófa að vinna úti á landi. Þeg ar aug lýst var starf fé­ lags mála stjóra á Hvamms tanga árið 1995 á kvað ég að sækja um. Ég fékk starf ið og kunni strax mjög vel við mig fyr ir norð an. Þarna var ég vita­ skuld að heilsa upp á ætt ingja mína marga, sem voru fleiri en ég bjóst við. Það er líka svo ynd is legt við Hvamms tanga búa að þeir eru svo upp tekn ir af því að taka vel á móti fólki. Ég var orð in ein míns liðs, upp eld is son ur minn og syst ur son­ ur Á gúst Fjal ar Jón as son var far­ inn að heim an. Það var mik ið um að ég væri boð in í heim sókn og það var virki lega pass að upp á það með­ an ég var á Hvamms tanga að mér leidd ist ekki. En í þessi níu ár sem ég hef ver ið hérna í Borg ar nesi, þá hef ég aldrei ver ið spurð hvort mér leidd ist. Það er eins og það sé al veg sjálf gef ið að hér sé svo skemmti­ legt,“ seg ir Hjör dís og hlær. Gjör ó lík sam fé lög Hjör dís seg ir Borg ar byggð og Hvamms tanga gjör ó lík sam fé­ lög, en það sé þó mjög gott að búa í Borg ar nesi. Að spurð hvort hún hafi fund ið mik ið fyr ir breyt ing um í sínu starfi frá hrun inu seg ir Hjör­ dís að það sé ekki svo mik ið. „Ég hugsa að muni mestu að hér hef ur ver ið gott at vinnu á stand og því hafa lang flest ir sín rétt indi, svo sem til at vinnu leys is bóta. Þótt vissu lega hafi skap ast hér erfitt á stand, þá er það ekk ert við líka og á höf uð borg ar svæð inu. Svo virð ist sem á stand ið sé verst þar og í ná­ grenn inu, þar sem fólk tók mun meira þátt í góð ær inu held ur en á lands byggð inni þar sem þensl an var ekki eins mik il.“ Sef ró lega á með an Hjör dís var á tíma bili á fullu í póli tík inni, tók þátt í stofn un Kvenna fram boðs ins í Reykja vík og var vara þing mað ur Vinstri Grænna á Norð ur landi vestra eft ir að þeir buðu fyrst fram. Hvern ig líst henni á póli tík ina í dag? „Æ ég get nú ekki sagt að ég sé sér lega bjart sýn, þeir sem bera á byrgð á hrun inu hafa ekk ert lært. Ég er hrædd um að þjóð in sé svo sof andi fyr ir sín um eig in hags mun­ um að hún trúi þessu lýð skrumi og leiði þessa kappa aft ur til valda, hún hef ur löng um gert það. En ég trúi Stein grími Sig fús syni ein göngu til góðra verka og Jó hanna er nokk uð seig held ég þannig að ég sef ró lega með an þau eru við stjórn völ inn. Það fara svo lít ið í taug arn ar á mér príma donn urn ar hjá Vinstri græn­ um sem eru að passa að ó hreinka ekki á sér putt ana. Þetta er eins og að ráða sig hjá hrein gern inga fyr ir­ tæki til að þrífa eft ir partý og neita svo að þrífa upp ó hrein ind in.“ þá Gamla rauð sokk an ekki dauð úr öll um æðum Spjall að við Hjör dísi Hjart ar dótt ur fé lags mála stjóra Borg ar byggð ar Systk in in frá Hraunsnefi, börn Hjart ar Brynj ólfs son ar og Her dís ar Jóns dótt ur: Jó hanna, Hjör dís, Ein ar, Páll, Hörð ur og Atli. Hjör dís Hjart ar dótt ir er kom inn af öfl ug um bænda ætt um, með al ann ars beint út af Agli á Borg.

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.