Skessuhorn - 10.02.2010, Side 16

16 MIÐVIKUDAGUR 10. FEBRÚAR
Þeir þóttu hressi leg ir liðs menn
Borg ar byggð ar í spurn inga keppn­
inni Út svari í sjón varp inu í vet ur og
stóðu sig bara býsna vel. Þar vakti
ekki síst at hygli val kyrj an í hópn­
um, Hjör dís Hjart ar dótt ir fé lags­
mála stjóri sem sló á létta strengi í
harðri viður eign við Ak ur eyr inga.
Þeg ar sig ur norð an manna blasti við
sagði Hjör dís í gam an söm um tóni
að ein hvern tím ann hefðu Borg­
firð ing ar leit að hefnda með því að
fara norð ur og vega mann og ann­
an. Þarna örl aði kannski á gamla
bar áttu and an um hjá kven rétt inda­
kon unni.
„Sem gam alli rauð sokku finnst
mér það hálf dap ur legt ef þarf nú
að fara að dusta ryk ið af göml­
um bar áttu mál um hreyf ing ar inn­
ar, sem mað ur hélt að væru kom in í
höfn. Þau voru eins og flest um ætti
að vera í fersku minni: Sömu laun
fyr ir sömu vinnu, leik skóla fyr ir öll
börn, sam felld ur skóla dag ur, skóla­
mál tíð ir og þriggja mán aða fæð ing­
ar or lof. Þessi bar áttu mál voru sett
fram fyr ir meira en 30 árum. Það
fyrst talda hef ur ekki náðst fram
enn þá og núna í krepp unni virð­
ist far ið að klípa af hin um. Það er
far ið að skera nið ur þjón ustu við
barna fjöl skyld ur og velta á byrgð­
inni aft ur yfir á kon ur,“ sagði Hjör­
dís með al ann ars þeg ar blaða mað­
ur Skessu horns kom við hjá henni
á dög un um.
Í leit af álf um
og huldu fólki
„Ég er kom in af hrein um bænda­
ætt um í alla leggi, öll um héð an af
Norð vest ur landi. Einn er al borg­
firsk ur í bein an karl legg út frá
Agli, í móð ur ætt er ég mik ill Hún­
vetn ing ur og svo á ég líka ætt ir að
rekja í Dal ina, þannig að þetta er
góð blanda. Ég er fædd og upp­
al in á Hraunsnefi í Norð ur ár dal í
hópi sex systk ina. For eldr ar mín ir
voru Her dís Jóns dótt ir og Hjört­
ur Brynj ólfs son. Við krakk arn ir
heyrð um af því að ein frænka okk­
ar, Krist ín Krist jáns dótt ir, hefði átt
álfa og huldu fólk að leik systk in um.
Þessi vit neskja varð til þess að við
fór um að skyggn ast um eft ir álf um
og huldu fólki í hraun inu fyr ir ofan
Hrauns nef. Þar lág um við upp við
stóra steina dag eft ir dag og von­
uð umst til að verða ein hvers vís ari.
Ár ang ur inn varð eng inn enda kom
í ljós að Krist ín hafði átt þenn an fé­
lags skap á Skarðs hömr um en ekki
Hraunsnefi.
Það var gott að al ast upp í sveit­
inni. Ekk ert sjón varp, bara út­
varp ið til að hlusta á. Það var mik­
ið les ið og með al ann ars leg ið í
bóka köss un um sem lestr ar fé lag­
ið í sveit inni lét ganga milli bæja.
Það var nú samt ekk ert sér lega fjöl­
breytt les efni fyr ir börn, mest sög­
ur af bænda höfð ingj um og ást ar ög­
ur. Stund um þeg ar ég er að skoða
bæk ur á bóka söfn um í dag, þá lít ég
hin ar und ar leg ustu bæk ur og átta
mig á því að þetta las ég þeg ar ég
var barn.“
Bruni á Hraunsnefi
Hjör dís seg ir að á fyrstu árum
sín um á Hraunsnefi, rétt upp úr
miðri síð ustu öld, hafi þar ver ið
báru járns k lætt timb ur hús, en í því
hafi samt ver ið gam alt bað stofu­
loft.
„Á þess um tíma var kynt upp
með ol íu fír ingu og þeg ar ég er
fimm ára göm ul kvikn ar í hús inu
út frá þessu apparati. Það slapp
vel með allt fólk ið, okk ur tókst að
kom ast út með góðu móti. En það
brann allt, bæði fatn að ur, bús á höld
og bæk ur og margs var sakn að eft ir
brun ann. Fjöru tíu árum seinna gat
móð ir mín enn þá furð að sig á því að
ein hvern hlut vant aði, en þá hafði
hann nátt úr lega lent í brun an um.
Þeg ar þetta gerð ist voru for eldr ar
mín ir leigu lið ar á Hraunsnefi. Eft ir
brun ann samd ist um að þau keyptu
jörð ina og þá var ráð ist í að byggja
nýtt í búð ar hús.“
Leidd ist ekk ert á
heima vist
Um þetta leiti, haust ið 1961,
þeg ar Hjör dís var níu ára göm ul
hófst henn ar skóla ganga á heima­
vist í Varma lands skóla. Var ekki
erfitt að fara að heim an frá for eldr­
um sín um svona ung?
„Nei, mér fannst bara ofsa­
lega skemmti legt að byrja í skóla
og leidd ist ekki ögn. Ég var svo
á nægð með sjálfa mig og held það
hafi hjálp að mér mik ið. Í dag finnst
manni ó mögu legt fyr ir krakka að
fara að heim an svona ung. Mað­
ur varð var við að sum um krökk um
leið ekki vel í heima vist inni, en það
var hugs að sæmi lega vel um okk ur.
Það var breitt yfir okk ur á kvöld­
in og trú lega hlúð að þeim börn­
um sem leið illa. Ég á ekki nema
góð ar minn ing ar úr skól an um á
Varma landi, en það gild ir ör ugg­
lega ekki um alla. Á þess um tím­
um var til dæm is ekki einu sinni
far ið að nota hug tak ið ein elti hvað
þá taka á því. Svo fór ég í Reyk holt
og var þar í tvo vet ur í skóla. Það
at vik að ist þannig, lík lega fyr ir það
að ég var færð á milli bekkja, að ég
lærði aldrei bibl íu sög urn ar í barna­
skól an um. Svo þeg ar ég fór í Reyk­
holt vet ur inn fyr ir ferm ing una var
samið um að séra Ein ar Guðna­
son í Reyk holti sæi um ferm ing­
ar fræðsl una þar sem langt var fyr ir
mig að sækja hana til okk ar prests,
séra Ósk ars í Staf holti. Séra Ein­
ar hóaði í mig nokkrum sinn um og
gaf mér æv in lega vín ar brauð. Hann
minnt ist aldrei á heilaga þ renn­
ingu, en tal aði mik ið um frels is­
bar áttu Ís lend inga. Þeg ar ég kom
heim kvöld ið fyr ir ferm ing una var
ljóst að ég kunni ekk ert, en Ein­
ar tví bura bróð ir minn var bú inn
að læra allt með al ann ars þessa 20
sálma sem á þeim tíma voru á skild­
ir til að kom ast í krist inna manna
tölu. Mér var því þrælað í gegn um
trú ar játn ing una á einu kvöldi til að
ég myndi nú ekki ferm ast bara upp
á fað ir vor ið.“
Í flug freyju bekkn um
Eft ir lands próf lá leið in í MA.
Þar var Hjör dís þó að eins einn vet­
ur, fór vet ur inn eft ir í MR og lauk
það an stúd ents prófi. En það var
á stæða fyr ir þeim vista skipt um.
„Um þetta leiti skildu for eldr ar
mín ir. Ég var orð inn það göm ul að
ég gerði mér grein fyr ir að þetta var
far sælasta lausn in fyr ir þau og alla.
Við systk in in flutt um með móð ur
okk ar til Reykja vík ur. Það var sárt
að fara frá Hraunsnefi að lokn um
upp vaxt ar ár un um. Mað ur er ekki
bara tengd ur fjöl skyld unni held ur
staðn um sem mað ur býr á og um­
hverf inu.“
Hjör dís seg ist hafa að lag ast breyt­
ing un um vel í Reykja vík. „Ég kunni
á gæt lega við mig í MR. Hvern ig var
hægt ann að, varð stúd ent með Geir
Hilm ari Haar de! Dav íð var þarna
rétt á und an og Hann es Hólm­
steinn kom svo rétt á eft ir mér. Það
var bara fyrsta vet ur inn sem ég var
í blönd uð um bekk í MR. Ég valdi
mála deild ina og hún var kynja skipt,
bekk ur inn sem ég var í var yf ir leitt
kall að ur „flug freyju bekk ur inn.“
Hjör dís tók sér hlé frá námi í
smá tíma eft ir stúd ents próf ið. Þá
var hún að vinna á Vöggu stofu
Thor vald sens fé lags ins við Dyngju­
veg í Reykja vík.
„ Þarna voru börn á öll um aldri,
allt frá unga börn um upp í tíu og
ell efu ára göm ul. Þessi stofn un
var barn síns tíma. Börn in dvöldu
þarna mán uð um sam an með afar
tak mark aðri um gengni við sitt fólk,
lík am leg um hirða var ör ugg lega í
lagi en til finn inga hlið inni ekk ert
sinnt. Ég man til dæm is að við tók­
um upp á því ég, Árni Pét ur Guð­
jóns son nú leik ari og fleiri að fara
að svæfa börn in á kvöld in með sög­
um og söng. Það fannst ekk ert öll­
um sjálf sagt að gera.
Dan irn ir þol in móð ir
Svo kom að því að Hjör dís á kvað
að fara til náms í fé lags ráð gjöf til
Oden se í Dan mörku. „Það var ynd­
is legt að vera hjá blessuð um Dön­
un um þó að mál ið þeirra þvæld ist
nú að eins fyr ir mér eins og mörg­
um lönd um mín um. Það er mik­
ið Ís lend inga sam fé lag í Óð ins vé­
um en ég var nú ekki sér lega virk­
ur þátt tak andi í því. En Dan irn­
ir eru þol in móð ir og góð ir. Eft ir
sex mán aða dvöl sögðu þeir; „ja, ís­
lensk an er nú ekk ert svo ólík dönsk­
unni.“ Þetta var nátt úr lega svo lít ið
nið ur drep andi þeg ar mað ur var að
gera sitt besta til að tala dönsku, en
allt hafð ist þetta samt. Ég var strax
á kveð in í því að safna í mig kjarki
og taka þátt í um ræð um, en nám ið
bygg ist mik ið á hóp vinnu og sam­
ræð um. Ár ang ur inn var sá að ég
náði dönsk unni sæmi lega og kvaddi
Dan mörku eft ir þrjú góð ár og réði
mig til fé lags þjón ustu Reykja vík ur­
borg ar. Vann þar í 20 ár, en starfs­
vett vang ur minn var breyti leg ur á
þessu langa tíma bili hjá stofn un­
inni.“
Pössuðu upp á að mér
leidd ist ekki
L a n d s b y g g ð a r m a n n e s k j a n
blund aði alltaf í Hjör dísi og það
var til þess að hún yf ir gaf Reykja­
vík eft ir að hafa unn ið þar í 20 ár.
„Mig lang aði að prófa að vinna úti
á landi. Þeg ar aug lýst var starf fé­
lags mála stjóra á Hvamms tanga árið
1995 á kvað ég að sækja um. Ég fékk
starf ið og kunni strax mjög vel við
mig fyr ir norð an. Þarna var ég vita­
skuld að heilsa upp á ætt ingja mína
marga, sem voru fleiri en ég bjóst
við. Það er líka svo ynd is legt við
Hvamms tanga búa að þeir eru svo
upp tekn ir af því að taka vel á móti
fólki. Ég var orð in ein míns liðs,
upp eld is son ur minn og syst ur son­
ur Á gúst Fjal ar Jón as son var far­
inn að heim an. Það var mik ið um
að ég væri boð in í heim sókn og það
var virki lega pass að upp á það með­
an ég var á Hvamms tanga að mér
leidd ist ekki. En í þessi níu ár sem
ég hef ver ið hérna í Borg ar nesi, þá
hef ég aldrei ver ið spurð hvort mér
leidd ist. Það er eins og það sé al veg
sjálf gef ið að hér sé svo skemmti­
legt,“ seg ir Hjör dís og hlær.
Gjör ó lík sam fé lög
Hjör dís seg ir Borg ar byggð og
Hvamms tanga gjör ó lík sam fé­
lög, en það sé þó mjög gott að búa
í Borg ar nesi. Að spurð hvort hún
hafi fund ið mik ið fyr ir breyt ing um
í sínu starfi frá hrun inu seg ir Hjör­
dís að það sé ekki svo mik ið.
„Ég hugsa að muni mestu að
hér hef ur ver ið gott at vinnu á stand
og því hafa lang flest ir sín rétt indi,
svo sem til at vinnu leys is bóta. Þótt
vissu lega hafi skap ast hér erfitt
á stand, þá er það ekk ert við líka og
á höf uð borg ar svæð inu. Svo virð ist
sem á stand ið sé verst þar og í ná­
grenn inu, þar sem fólk tók mun
meira þátt í góð ær inu held ur en á
lands byggð inni þar sem þensl an
var ekki eins mik il.“
Sef ró lega á með an
Hjör dís var á tíma bili á fullu
í póli tík inni, tók þátt í stofn un
Kvenna fram boðs ins í Reykja vík og
var vara þing mað ur Vinstri Grænna
á Norð ur landi vestra eft ir að þeir
buðu fyrst fram. Hvern ig líst henni
á póli tík ina í dag?
„Æ ég get nú ekki sagt að ég
sé sér lega bjart sýn, þeir sem bera
á byrgð á hrun inu hafa ekk ert lært.
Ég er hrædd um að þjóð in sé svo
sof andi fyr ir sín um eig in hags mun­
um að hún trúi þessu lýð skrumi og
leiði þessa kappa aft ur til valda, hún
hef ur löng um gert það. En ég trúi
Stein grími Sig fús syni ein göngu til
góðra verka og Jó hanna er nokk uð
seig held ég þannig að ég sef ró lega
með an þau eru við stjórn völ inn.
Það fara svo lít ið í taug arn ar á mér
príma donn urn ar hjá Vinstri græn­
um sem eru að passa að ó hreinka
ekki á sér putt ana. Þetta er eins og
að ráða sig hjá hrein gern inga fyr ir­
tæki til að þrífa eft ir partý og neita
svo að þrífa upp ó hrein ind in.“
þá
Gamla rauð sokk an ekki dauð úr öll um æðum
Spjall að við Hjör dísi Hjart ar dótt ur fé lags mála stjóra Borg ar byggð ar
Systk in in frá Hraunsnefi, börn Hjart ar Brynj ólfs son ar og Her dís ar Jóns dótt ur: Jó hanna, Hjör dís, Ein ar, Páll, Hörð ur og Atli.
Hjör dís Hjart ar dótt ir er kom inn af öfl ug um bænda ætt um, með al ann ars beint út af Agli á Borg.