Skessuhorn - 03.03.2010, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 3. MARS
Guð bjart ur Hann es son þing­
mað ur Sam fylk ing ar inn ar í Norð­
vest ur kjör dæmi hef ur ver ið í gríð­
ar lega krefj andi störf um á veg um
þings og þjóð ar frá síð ustu kosn­
ing um. Hann er for mað ur fjár­
laga nefnd ar sem fjall að hef ur með­
al ann ars um vand ræða mál ið Ices­
a ve, sem reynd ar enn hef ur ekki
ver ið end an lega til lykta leitt eins
og al þjóð veit. For mennska í fjár­
laga nefnd Al þing is hef ur trú lega
aldrei ver ið jafn krefj andi og nú á
tím um mik ils sam drátt ar og nið ur­
skurð ar hjá hin u op in bera. Því hef­
ur reynt mik ið á Guð bjart að und­
an förnu og mun gera enn frek ar á
næstu mán uð um, hvað varð ar úr­
lausn í sjáv ar út vegs mál um þjóð ar­
inn ar. Gamli skóla stjór inn af Skag­
an um er nefni lega í einu enn sátta­
semj ara hlut verk inu í því sem talið
er eitt erf ið asta úr lausn ar efni næstu
miss era. Hann er for mað ur starfs­
hóps um end ur skoð un á lög um um
fisk veiði stjórn un sem deilt hef ur
ver ið um lengi. Sam kvæmt stjórn­
ar sátt mála eiga til lög ur um lausn ir
í þeim mála flokki að liggja fyr ir 1.
sept em ber næst kom andi.
Snýst um að fyrsta grein
lag anna sé virt
Guð bjart ur seg ir að við fangs­
efni starfs hóps ins, end ur skoð un ar­
nefnd ar inn ar um fisk veiði stjórn un­
ar kerf ið, snú ist fyrst og fremst um
að ná sátt um kerf ið og gera þær
breyt ing ar á því sem að il ar inn an
grein ar inn ar geti unað við til fram­
tíð ar.
„Við höf um tek ið þá á kvörð un
að á fram verði afla marks kerfi, sem
er í sjálfu sér stór á kvörð un. Inn an
starfs hóps ins er góð ur sam hljóm­
ur og all ir sam mála um sjálf bær ar
veið ar, hag kvæmni, efl ingu at vinnu
og byggð ar í land inu og að há­
marka fram legð ina úr grein inni til
hags bóta fyr ir ís lenska þjóð. Verk­
efni starfs hóps ins er í raun og veru
að tryggja að fram fylgt sé á kvæð um
1. grein ar laga um stjórn fisk veiða.
Þar er skýr um stöf um sagt að nytja­
stofn ar séu sam eign ís lensku þjóð­
ar inn ar og jafn framt að út hlut un
veiði heim ilda mynd i ekki eign ar­
rétt og ó aft ur kall an legt for ræði ein­
stakra að ila yfir veiði heim ild um.
Eign ar hald, fram sal, veð setn­
ing ar og leiga á kvóta eru þau at­
riði sem fyrst og fremst hafa skap­
að ó á nægju með kvóta kerf ið og líka
það að ein staka menn hafa geng ið
út úr grein inni með fúlg ur fjár og
skil ið skuld irn ar eft ir í fyr ir tækj un­
um. Sog að með því fjár magn út úr
grein inni án þess að bera nokkra
á byrgð á þeim sam fé lags legu af­
leið ing um sem fylgja í kjöl far ið.“
Nýt ing ar rétt ur í stað
eign færslu á kvóta
Guð bjart ur seg ir að ekki verði
horft fram hjá mein bug um í nú­
ver andi fisk veiði stjórn un ar kerfi
sem felist að al lega í fram an töldu
að fyrsta grein lag anna sé ekki virt.
„Það er ekki hægt að horfa til fram­
tíð ar með ó breytt kerfi og stöðug­
ar deil ur um það. Við ger um okk­
ur grein fyr ir að sjáv ar út veg ur, eins
og aðr ar at vinnu grein ar, þarf að
búa við ör uggt starfs um hverfi, þarf
að geta horft til lengri tíma, fjár fest
og byggt upp og nýtt bestu mark­
aði með sjáv ar af urð ir. Þannig þurfa
fyr ir tæki að hafa nýt ing ar rétt á auð­
lind inni til lengri tíma, en setja þarf
skýr ar regl ur um hvern ig hon um
er deilt út og hvaða regl ur eiga að
gilda um með ferð þessa rétt ar. Við
höf um horft til a.m.k. 15 ­ 20 ára
samn inga um nýt ing ar rétt, jafn vel
lengri tíma,“ seg ir Guð bjart ur.
Að spurð ur seg ir hann að ver ið
sá að skoða ýmsa mögu leika. Guð­
bjart ur seg ir þess virði að skoða
bet ur hug mynd ir sem kom ið hafa
fram frá nokkrum að il um, m.a. frá
full trúa Sam taka fisk vinnslu stöðva
inni í starfs hópn um. Hún bygg ir
á því að fisk veiði heim ild irn ar verði
skil greind ar sem nýt ing ar rétt ur og
í því sam bandi sett ar skýr ar regl ur
til að mynda varð andi heim ild ir við
veð setn ing ar og fram sal.
„ Þetta er einmitt það sem hug­
ur fólks í nefnd inni stend ur til, að
þetta verði nýt ing ar rétt ur sem út­
hlut að verði til langs tíma, allt að
20 ára í senn. En við þessa end ur­
skoð un þurf um við líka að horfa
til þess að sveigj an leik inn í kerf­
inu hald ist, en jafn framt horft til
byggða mála eins og fisk veiði lög­
gjöf in seg ir til um.“
Inn köll un og end ur út­
hlut un, en ekki fyrn ing
Guð bjart ur seg ir að mesti ótti út­
gerð ar manna í sam bandi við end ur­
skoð un á fisk veiði stjórn un ar kerf inu
sé sá að rífa eigi kvót ann af þeim og
skilja þá eft ir með skuld irn ar. Eða
að breyt ing ar á lög un um auki á lög­
ur á út gerð ina sem hún geti ekki
stað ið und ir. Á fundi um sjáv ar út­
vegs mál á Snæ fells nesi á dög un um
veitti blaða mað ur Skessu horns því
at hygli að Guð bjart ur nefndi þar
ekki svo kall aða fyrn ing ar leið sem
allt hef ur sett í loft upp í her búð um
út gerð ar manna.
„Það er hinn mesti mis skiln ing­
ur að rík is stjórn in eða stjórn ar­
flokk arn ir ætli að rífa kvóta af út­
gerð um og skilja þær eft ir í skuld­
um. Og það er alls ekki svo að við
vilj um auka á lög ur á út gerð ina um­
fram aðra. Þessi at vinnu grein þarf
að búa við svip uð starfs skil yrði og
aðr ar at vinnu grein ar. Eðli legt er
að þjóð in fái sitt nýt ing ar gjald, sem
kæmi í stað veiði leyfagjalds. Í dag
fá bank arn ir af nota gjald ið af auð­
lind inni í formi vaxta greiðslna af
kvóta skuld um. Finna þarf leið sem
rík ir meiri sátt um í þjóð fé lag inu,
þannig að ekki þurfi stöðugt að
vera að karpa um þessi mál.“
Reynt að gæta rétt læt is
Guð bjart ur tal ar um að út gerð in
yrði lát in greiða nýt ing ar gjald fyr­
ir auð lind ina, svip að og er far ið að
gera í öðr um grein um, svo sem raf­
orku geir an um. En er þá ekki um
leið ver ið að leggja á lög ur á þau
fyr ir tæki sem nú þeg ar eiga nóg
með að standa und ir rekstri og fjár­
fest ing um? Og síð an er það einnig
spurn ing in, við inn köll un og end­
ur út hlut un kvóta eru þeir sem eiga
kvóta fyr ir ör ygg ir um að fá út hlut­
uðum sam svar andi nýt ing ar rétti?
„Þær hug mynd ir sem kom ið hafa
fram eru allt frá því að inn kalla all­
an kvót ann strax og end ur út hluta
hon um til sömu að ila með nýt ing­
ar rétti og gjaldi. Gjald ið fyr ir inn­
köll un ina yrði í sam ræmi við sann­
an leg út gjöld út gerða til kvóta­
kaupa og sann gjarnt mats verð.
Nýt ing ar gjald ið mið að ist síð an við
að greiða til baka kostn að inn við
inn köll un ina. Þannig væri reynt að
gæta fyllsta rétt læt is gagn vart þeim
fyr ir tækj um sem byggt hefðu sig
upp með kaup um á afla heim ild um.
Önn ur leið er að inn kalla og end­
ur út hluta til sömu að ila afla heim­
ild um til langs tíma, tíma sem gæfi
svig rúm til að greiða nið ur skuld­
ir grein ar inn ar vegna kvóta kaupa.
Ýms ar aðr ar út færsl ur hafa ver­
ið nefnd ar en sam starfs hóp ur inn
er að láta skoða hvort og hvern­
ig er hægt að kom ast út úr nú ver­
andi formi „eign ar rétt ar“ yfir í nýt­
ing ar rétt án þess að skaða þau fyr­
ir tæki sem stund að hafa veið ar og
vinnslu.“
Upp úr á takaf ar veg in um
Í starfs hópi um end ur skoð un fisk­
veiði stjórn un ar kerf is ins eiga sæti
20 manns, full trú ar frá hags muna­
að il um í sjáv ar út veg in um, stjórn­
mála flokk um, um hverf is ráðu neyti,
sveit ar fé lög um o.fl. Með al ann arra
er full trúi frá eig end um sjáv ar jarða
í þess um starfs hópi. Að sögn Guð­
bjarts hef ur starfs hóp ur inn hald­
ið sjö fundi, en reynd ar hef ur vant­
að full trúa frá LÍÚ á fjóra síð ustu
fundi.
„Mark mið þessa starfs hóps er
eins og ég segi að ná sátt eða greina
á grein ing inn og koma með til­
lög ur til úr bóta. Það hef ur trufl­
að störf nefnd ar inn ar að full trú­
ar LÍÚ hafa ekki mætt á fjóra síð­
ustu fundi, vegna ó á nægju sinn ar
með að gerð ir sjáv ar út vegs ráð herra,
að al lega aukn ingu skötuselskvóta.
Vissu lega hafa við brögð LÍÚ for­
yst unn ar vald ið mér von brigð um.
Það olli erf ið leik um þeg ar vinn an
var ný lega haf in að þá efndi LÍÚ til
á róð urs stríðs þar sem með al ann ars
því var hót að að flot inn sigldi all ur
í land. Ég skil ekki enn til efn ið til
slíkra hót ana.
Það voru á kvæði í stjórn ar sátt­
mála rík is stjórn ar inn ar um „brýn ar
að gerð ir“ sem heim il uðu sjáv ar út­
vegs ráð herra að grípa til þeirra að­
gerða sem hann taldi nauð syn leg­
ar sam hliða störf um end ur skoð un­
ar hóps ins. Full trú ar LÍÚ hafa ekki
vilj að beygja sig und ir það og telja
að all ar breyt ing ar eigi að fjalla um
og á kvarða inni í nefnd inni. Ég
vona að sátt ná ist við for ystu út­
gerð ar manna og að þeir komi að
borð inu að nýju. Víð tæk sátt um
sjáv ar út vegs kerf ið næst ekki nema
all ir séu með.“
Mögu leik ar að kom ast
inn í kerf ið
Eitt af því sem hef ur ver ið gagn­
rýnt við nú ver andi fisk veiði stjórn­
un ar kerfi, er að ill mögu legt sé að
kom ast inn í grein ina. Og nú upp
á síðkast ið þeg ar leigu mark að ur
á kvóta er gjör sam lega fros inn, þá
sé á stand ið ó við un andi. Guð bjart­
ur seg ir að verð á kvóta hafi gjör­
sam lega far ið út bönd um á tíma­
bili, þeg ar þorsk kíló ið var kom ið
yfir 4000 krón ur og leigu verð ið var
í sam ræmi við það, mjög hátt.
„Hug mynd ir eru með al ann­
ars um að koma á fót sjálf stæð um
leigu mark aði með kvóta, mark­
aði sem stýr ist ekki ein göngu af af­
gangsveiði heim ild um út gerð ar inn­
ar, eins og er í dag. Inn á þenn an
mark að kæmu þær veiði heim ild ir
sem ekki eru nýtt ar af út gerð um, svo
sem vegna þess að skip eru frá veið­
um eða fyr ir tæki hætta starf semi.
Finna þarf út hve mikl ar afla heim­
ild ir þyrftu að vera á slík um leigu­
mark aði til að um eðli legt mark aðs­
verð verði að ræða. Jafn framt þyrfti
að á kveða hve stór hluti afla heim­
ilda á hverjum tíma mættu fara í
byggða kvóta, til frí stunda veiða og
strand veiða, en sjálf um finnst mér
eðli legt að nýt ing ar gjald verði tek ið
fyr ir þenn an kvóta einnig.“
Veiði ráð gjöf
sjó manns ins
Guð bjart ur er spurð ur út í þá
gagn rýni sem kom ið hef ur fram á
störf Haf rann sókn ar stofn un ar, svo
sem á ráð stefn unni í Ó lafs vík á dög­
un um. Þar kom fram það sem oft
hef ur ver ið nefnt þeg ar efa semd ir
um gagn semi rann sókna Hafró ber
á góma, að rann sókna skip in séu sí­
fellt að toga á sömu svæð un um þótt
fisk ur inn noti bæði sporð og ugga
til að færa sig til.
„Það er með rann sókn ir Hafró
eins og all ar aðr ar rann sókn ir að
menn verða að beita vís inda leg um
að ferð um í sín um rann sókn um til
að fá sem best an sam an burð frá ári
til árs. Þetta hef ur Haf rann sókn ar­
stofn un gert en jafn framt reynt að
bæta við rann sókn um og skoð að
svæði utan fastra rann sókna svæða.
En kannski hef ur Hafró ekki ver­
ið að nýta sér haf fræði sjó manns ins
nægj an lega. Skipa á ráð gef andi hóp
út gerð ar manna og sjó manna varð­
andi veiði ráð gjöf og nýt ingu sjáv­
ar auð linda og á stand í líf ríki sjáv­
ar. Þannig mætti nýta mun bet ur
afla dag bæk ur og önn ur slík gögn
sem og reynslu og þekk ingu þeirra
sem best þekkja til á hverj um stað.
Slík ráð gjöf kæmi til við bót ar og til
mót væg is við ráð gjöf Haf rann sókn­
ar stofn un ar.“
Gleym um ekki að sjáv­
ar út veg ur er meira en
út gerð
„Um ræð an um fisk veiði stjórn­
un ina og eign ar hald og nýt ing­
ar rétt auð lind ar inn ar hef ur ver­
ið hvað há vær ust á liðn um árum
og þar verð ur að ná betri sátt. En
við meg um aldrei gleyma að fisk­
veið ar og vinnsla sjáv ar afla er mik­
il væg asta at vinnu grein þjóð ar inn­
ar og þar eru í húfi hags mun ir fisk­
vinnslu fólks, íbúa sjáv ar byggða og
raun ar þjóð ar inn ar allr ar. Hér er
um að ræða verð mæta mat væla­
fram leiðslu. Þess vegna ber okk­
ur að vanda okk ar vinnu og gæta
heild ar hags muna, en ekki að eins
hags muna út gerð ar og kvóta eig­
enda,“ seg ir Guð bjart ur að lok um.
þá
Meg in á grein ing ur inn er um
eign ar hald sjáv ar auð lind anna
Spjall að við Guð bjart Hann es son al þing is mann og for mann starfs hóps um
end ur skoð un um fisk veiði stjórn un ar kerf ið
Guð bjart ur Hann es son al þing is mað ur hef ur und an far ið ver ið í sátta semj ara hlut verki í einu erf ið asta úr lausn ar efni þjóð ar­
inn ar.