Skessuhorn - 21.09.2011, Síða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER
Starf frjó tækn is læt ur kannski ekki
mik ið yfir sér, en að öðr um störf um
ó löst uð um má leiða gild rök fyr­
ir því að það sé eitt af und ir stöðu­
störf um í kúa bú skap á Ís landi und­
an farna ára tugi, eða allt síð an far ið
var að vinna mark visst að kyn bót um
mjólk ur kúa í land inu. Magn ús Agn­
ars son hef ur starf að sem frjó tækn ir
hjá Bún að ar sam bandi Vest ur lands
síð an 1981. Blaða mað ur Skessu­
horns hitti Magn ús einn rign ing ar­
dag í sept em ber byrj un og fékk að
fylgja hon um til starfa sinna. Í byrj­
un vinnu dags fer Magn ús yfir pant­
an ir á sím svar an um og legg ur lín­
urn ar fyr ir dags rúnt inn. Ferð dags­
ins hefst í fjós inu á Hvann eyri, það­
an lá leið in að Geita bergi í Svína­
dal, Skálpa stöð um í Lund ar reykja­
dal, Ás garði í Reyk holts dal, Stein­
um í Staf holtstung um og end að á
Leið ólfs stöð um í Láx ár dal í Döl­
um. Stopp ið á hverj um stað er ekki
langt en þó gefst tími til að spjalla
við bænd ur um dag inn og veg inn,
veð ur horf ur, göng ur og það sem
máli skipt ir um fram ann að á líð andi
stund í lífi bænda. Á leið inni á milli
staða gefst tími til spjalls um starf­
ið, á huga mál in og lífs hlaup ið.
Rúm lega 60 sinn um
kring um jörð ina
„Ætli mað ur geti ekki sagt að
meg in hluti starfs ins fari fram und­
ir stýri, með al keyrsl an yfir árið eru
ná lægt níu tíu þús und kíló metr ar,“
seg ir Magn ús. Við mæl andi fer að
reikna í hug an um að mið að við þá
ár skeyrslu og þrjá tíu ára starf hafi
Magn ús ekið ná lægt þrem ur millj­
ón um kíló metra í starfi sínu. Það
jafn gild ir því að hann hafi ekið
rúm lega 60 sinn um um hverf is jörð­
ina á sín um starfs ferli sem frjó tækn­
ir. „ Þetta eru svona sjö og upp í tólf
bæir sem ég fer á dag lega,“ seg­
ir Magn ús. „Vinnu dag ur inn get ur
far ið upp í fjórt án tíma en það heyr­
ir til und an tekn inga sem bet ur fer.
Þetta get ur ver ið ótta legt slark yfir
vetr ar tím ann og kannski merki legt
að aldrei hafi neitt al var legt kom ið
upp á mið að við all an þenn an þvæl­
ing. Það má gera ráð fyr ir því að ég
eyði um 80 pró sent um af mín um
vinnu tíma und ir stýri.“
Mál kunn ug ur flest um
Eins og fram hef ur kom ið er
Magn ús mik ið á ferð inni í tengsl­
um við starf sitt. „Þeg ar ró legt er
í sæð ing un um hef ég grip ið í ýmis
störf fyr ir Bún að ar sam band ið,“
seg ir Magn ús. „Að al lega hef ur það
ver ið í lamba mati hjá fjár bænd um
og við jarð vegs sýna tök ur. Ætli ég
hafi ekki kom ið á flesta bæi á svæð­
inu á löng um starfs ferli og sé mál­
kunn ug ur átta af hverj um tíu þeirra
sem búa í dreif býl inu og tel mig
láns sam an af því. Und an tekn ing ar­
laust er það prýð is fólk sem bygg ir
sveit ir hér á Vest ur landi.“
Með al þeirra sem þekkja til starfa
frjó tækna hafa þeir feng ið á sig hin
ýmsu við ur nefni í gegn um tíð ina.
Að spurð ur seg ir Magn ús að hann
hafi heyrt um marg ar nafn gift­
ir sem hann og starfs bræð ur hans
hafi feng ið að heyra. „Eðli starfs ins
býð ur nátt úru lega upp á allskyns
hnyttna ný yrða smíði. Töskutuddi,
þarfa naut og keppi naut, eru með­
al þeirra sem ég hef heyrt sem haf­
andi er eft ir og það eru mörg fleiri
en flest þeirra langt frá því að telj­
ast prent hæf,“ seg ir hann og skelli­
hlær.
Líf væn legt í land bún aði
á Vest ur landi
Á löng um starfs ferli sem frjó­
tækn ir og bóndi hef ur Magn ús haft
góða yf ir sýn varð andi þró un í land­
bún aði. Fækk un og stækk un búa
hef ur haft mikl ar breyt ing ar í för
með sér og gert bú skap iðn vædd­
ari og kostn að ar sam ari en áður
var. Magn ús er á því að land bún­
að ur á Ís landi standi traust um fót­
um og líf væn legra sé í grein inni
nú en oft áður. „Efna hag ur bænda
ræðst reynd ar tals vert af því hvern­
ig þeir eru til komn ir inn í stétt ina,“
seg ir Magn ús. „Þeir sem hafa tek­
ið yfir rekst ur frá for eldr um standa
held ég flest ir bet ur að vígi í bar átt­
unni en þeir sem eru að koma nýir
inn í grein ina og þurfa að kaupa
allt frá grunni. Kraf an um fjár fest­
ing ar vegna end ur nýj un ar á tækj­
um og öðru tengdu bú rekstri hef­
ur stöðugt auk ist á und an förn um
árum og vaxta kostn að ur hjá þeim
bænd um sem hafa lagt mik ið und ir
er gíf ur leg ur.“
Magn ús tel ur þó að af komu­
mögu leik ar bænda á Vest ur landi
séu al mennt góð ir. „Í kring um alda­
mót in fækk aði búum tals vert mik­
ið en þeir sem eft ir stóðu virð ast
standa traust um fót um þrátt fyr ir
mik inn og sí vax andi vaxta kostn að.
Það er gleði legt til þess að vita að
á Vest ur landi hef ur orð ið tals verð
ný lið un í stétt inni. Ungt og dug­
legt fólk hef ur ver ið að byrja bú­
skap í aukn um mæli og mað ur sér
varla orð ið gam alt fólk sem hef ur
varla heilsu til að vera að standa í
bú skap hér í lands hlut an um.“
Þró un in vinn ur
á móti sjálfri sér
Talið berst að þró un í land bún­
aði. Að spurð ur seg ist Magn ús oft
hafa velt því fyr ir sér hvort þörf sé
á öll um þeim mikla og stór virka
véla kosti sem bænd ur hafi fjár fest
í á síð ustu árum. „Ég hef velt fyr­
ir mér hvort sá mikli og dýri véla­
kost ur sem ver ið er að fjár festa í sé
að skila sér í vasa bænda. Bænd ur
eru að fjár festa fyr ir allt upp í millj­
óna tugi á ári hverju til að halda í
við þró un ina, en hvort það skil ar
fleiri krón um í þeirra vasa en þeirra
sem fara sér hæg ar skal ég ekki
segja. Ég held hins veg ar að þró un­
in sé far in að vinna svo lít ið á móti
sjálfri sér í land bún aði og reynd ar á
mjög mörg um svið um í sam fé lag­
inu. Kraf an á alla þessa skrif finnsku
í kring um alla skap aða hluti er eitt
dæm ið. Mað ur ger ir varla nokkurn
skap að an hlut nú orð ið án þess að
það sé marg skráð ein hvers stað­
ar. Mig grun ar að öll þessi upp lýs­
inga söfn un alls stað ar sé ekki mik ið
nýtt í mörg um til fell um svo mað ur
get ur ekki ann að en haft uppi efa­
semd ir varð andi það.“
Ekki nærst reglu lega
í þrjá tíu ár
Magn ús seg ist á heild ina lit ið
mjög á nægð ur með starf sitt. En
eng in er rós án þyrna eins og seg­
ir ein hvers stað ar. „Ef það er eitt­
hvað sem ég get fund ið að starf inu
þá er það helst að mér hef ur þótt
slæmt að mað ur hef ur eng an fast an
mat ar tíma. Það er nú einu sinni ein
af frum þörf um manns ins að nær­
ast og þessi þvæl ing ur býð ur sjald­
an upp á slíkt. Þeg ar mað ur er fleiri
klukku tíma á þvæl ingi, oft á tíð um
í alls kon ar færð og kannski svang ur
í þokka bót þá reyn ir það oft á sál­
ar tetr ið. Ég tók stund um með mér
eitt hvað að narta í á leið inni, en að
borða kald an mat und ir stýri er bara
hund leið in legt og ég hætti fljót lega
að nenna því. Það má því kannski
segja að ég hafi ekki borð að reglu­
lega í þrjá tíu ár;“ seg ir Magn ús og
glott ir.
Piss að í beinni
Að spurð ur um spaugi leg at vik eða
upp á kom ur í starf inu svar ar hann
því til að það sem standi hon um
efst í huga sé að í ný tísku fjós um sé
allt orð ið fullt af eft ir lits mynda vél­
um og það hafi tek ið hann tíma að
venj ast því. „Það vill oft ar en ekki
brenna við að þeg ar mað ur kem ur á
bæi eft ir lang an akst ur er mað ur oft
al veg kom inn í spreng og þá er oft
fyrsta verk ið að finna sér ein hvern
stað að létta á sér. Þar sem yf ir­
leitt eru ekki kló sett í fjós um verð ur
flór inn oft fyr ir val inu. Það var hins
veg ar frek ar vand ræða legt þeg ar ég
stóð í mak ind um mín um í einu af
nýju fjós un um og létti á mér í flór­
inn og gerði mér grein fyr ir því að
ég stóð beint und ir einni slíkri. Það
má segja að fram að þeim tíma að
ég gerði mér grein fyr ir því hafi ég
sjálf sagt oft ar en ég vil vita ver ið að
pissa í beinni út send ingu. Eina sögu
heyrði ég af fé laga mín um að norð­
an sem lenti í slíku. Þeg ar hann kom
einu sinn sem oft ar í eitt af þess um
nýju fjós um var þar eng inn mætt ur
til að stoð ar svo hann á kvað að nota
tæki fær ið og létta á sér með an hann
biði. Þar sem hann stóð í flór n um
og létti á sér, kom ung ur dreng ur út
í fjós og heils aði. „ Komdu sæll vin­
ur,“ sagði fé lag inn. „Ætl ar þú að að­
stoða mig í dag?“ Dreng ur inn svar­
aði að bragði, „Nei, mamma er al­
veg að koma, hún ætl aði bara að
klára að horfa á þig pissa.“
Bú skap ur inn
alltaf heill að
Magn ús hef ur alltaf haft mik inn
á huga á bú skap. Árið 1976 á kváðu
hann og eig in kona hans, Guð laug
Ein ars dótt ir, að láta draum inn ræt­
ast og festu kaup á jörð inni Efri
Múla í Saur bæ í Döl um og bjuggu
þar til árs ins 1996 að þau flutt ust að
Lamba nesi í sömu sveit. Árið 1980
byrj aði hann að starfa við sæð ing­
ar með fram bú skapn um. „Þeg­
ar ég byrj aði var svæð ið ekki stórt,
en þeg ar Dal irn ir, Skarðs­ og Fells­
strönd in bætt ust við fór þó fljót lega
að banka á dyrn ar að þetta væri far­
ið að taka full mik inn tíma frá bú­
skapn um, því það er nú einu sinni
þannig að verk in gera sig ekki sjálf.
Það varð ofan á að halda sig við
sæð inga starf ið og gefa bú skap inn
upp á bát inn. Árið 1999 brugð um
við búi og flutt umst í Borg ar fjörð­
inn. Eft ir á að hyggja held ég þó að
hefði vinnu að stað an ver ið betri og
húsa kost ur ekki far inn að kalla á
end ur nýj un hefði ég hald ið mig við
bú skap inn og lát ið sæð ing arn ar frá
mér, því ég hef ekki unn ið nein störf
sem mér lík ar bet ur en bú skap ur­
inn. Ætli verð trygg ing in hafi ekki
haft úr slita á hrif á þá á kvörð un okk­
ar að bregða búi en verð bólg an á
átt unda og fram á ní unda ára tug inn
gerði það að verk um það var ekki
nokk ur brú í því að standa í mikl­
um fram kvæmd um fjár mögn uð um
með lán um. Mér þótti það mið ur
því ég veit eng in störf skemmti legri
en við bú skap,“ seg ir Magn ús.
Á huga mál in
„Ætli það sé ekki helst hesta­
mennska og nátt úr lega börn in mín
og barna börn,“ seg ir Magn ús að­
spurð ur um á huga mál in hans. Þeg­
ar geng ið er á hann kem ur þó fleira
upp úr dúrn um í þeim efn um því
hann er mik ill söng mað ur, var með­
al ann ars einn af stofn end um Skag­
firsku söngsveit ar inn ar sem stofn­
uð var af Skag firð ing um bú sett um í
Reykja vík á sín um tíma. Þeg ar þau
hjón flutt ust frá Reykja vík og vest­
ur í Dali og hófu þar bú skap tók
við starf í kirkjukórn um og blönd­
uð um kór á Fells strönd inni. „Ein­
hvern tím ann vor um við sveit ung­
arn ir að velta fyr ir okk ur leik hús­
ferð til Reykja vík ur. Eitt hvað gekk
erf ið lega að finna tíma sem hent aði
öll um til ferð ar inn ar svo úr varð á
end an um að það var stofn að leik fé­
lag í sveit inni sem ég starf aði með í
nokk ur ár.“ Síð an þau hjón in flutt­
ust svo í Borg ar fjörð hef ur Magn ús
svo sung ið með karla kórn um Söng­
bræðr um.
Þau Magn ús og Guð laug eiga
þrjú börn, tvo stráka og eina stelpu,
sem eru reynd ar allt full orð ið fólk
í dag. „ Yngsti strák ur inn okk ar býr
á Staf holts veggj um og hef ur ver­
ið að byggja þar upp fyr ir hrossa­
rækt og sauð fjár bú. Eldri strák ur­
inn býr í Reykja vík. Stelp an okk ar
sem er elst býr svo á Ak ur eyri. Þau
hafa gef ið okk ur sex barna börn, sex
stelp ur og það eru dýr grip irn ir,“
seg ir Magn ús að lok um.
ksb
Veit ekk ert skemmti legra en bú skap
seg ir Magn ús Agn ars son sem hef ur starf að sem frjó tækn ir í þrjá ára tugi
Magn ús ver löng um stund um und ir stýri í starfi sínu en gera má ráð fyr ir að hann hafi ekið vega lengd sem sam svar ar því að
aka um sex tíu sinn um um hverf is jörð ina.
Vinnu að stað an
get ur ver ið mis­
mun andi. Hér
ger ir Magn ús
dropann klár an.
Magn ús ger ir sig klár an að koma drop an um á rétt an
stað en fum laus og ör ugg vinnu brögð eru nauð syn leg
eigi kýr in að halda.
Svo þarf að
þreifa vand­
lega eft ir því
að píp an sé á
rétt um stað
í leg inu áður
en sæð is­
skammt in um
er spraut að.