Skessuhorn - 04.07.2012, Síða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 4. JÚLÍ
Þær eru skemmti lega sveitapara­
dís ar leg ar að stæð urn ar sem ekið
er inn í á sól rík um júnídegi í Ár­
nesi við Anda kíls virkj un, fyr­
ir utan heim ili Guð rún ar Bjarna­
dótt ur, hand verks konu og stunda­
kenn ara við Land bún að ar há skóla
Ís lands á Hvann eyri. Á hlað inu
flaðr ar upp um gest inn leik fík inn
og glað ur hund ur, Kát ur að nafni
og inni í eld húsi maul ar Óli smið­
ur á kanilsnúð um og sýp ur ný lag að
kaffi. Óli hef ur einmitt ný lega lok­
ið við að breyta bíl skúr Guð rún ar í
glæsi lega vinnu stofu ­ Hespu hús ið
­ þar sem hún stefn ir á að vera með
stutt kynn ing ar nám skeið um störf
sín og fram leiðslu.
„Þar ætla ég til dæm is að vera
með þriggja tíma dag skrá fyr ir litla
hópa; skemmt un og spjall," seg ir
hún. „Þá sýni ég í lit un ar pott ana,
út skýri hvern ig ég nota kúa hland­
ið og fræði gest ina um það sem er
á seyði hér inni, jurt irn ar, grös in og
lit un ar að ferð irn ar."
Alin upp í
mik illi hand verks hefð
Það er seg in saga að ekk ert
sprett ur af engu og Guð rún kveðst
einmitt alin upp í mik illi hand­
verks hefð. „ Mamma var handa­
vinnu kenn ari og við syst urn ar ald ar
upp með prjóna í hönd un um," seg­
ir hún og vís ar hér til systra sinna
tveggja, Hild ar, lista konu sem hef­
ur með al ann ars unn ið með textíl,
og Gerð ar, kjóla meist ara.
„Sjálf var ég alltaf að bar dúsa
eitt hvað í þess um dúr. Þetta er því
í blóð inu hjá manni," seg ir Guð­
rún. „Og svo kem ur jurta á hug inn
frá föð ur ætt inni, því að amma mín
og al nafna, Guð rún Bjarna dótt ir
frá Akra nesi, kenndi mér að þekkja
jurt irn ar og var líka mik il hand­
verks kona." Hér sann ast því hið
forn kveðna, um eplið og eik ina.
Sú víð förla ger ist
Borg firð ing ur
Guð rún hef ur búið víða um
heim; í Skotlandi, Afr íku, Sví þjóð
og Banda ríkj un um; en hef ur nú
kom ið sér fyr ir skammt frá Hvann­
eyri, þar sem hún vinn ur jurta lit að
band, sel ur og tek ur á móti gest um.
Ó hætt er að segja að hún hafi söðl­
að ræki lega um frá því að hún vann
við fjöl miðla störf í tíu ár.
„Ég var fyrst hjá Rík is sjón varp­
inu sem skrifta og síð ar út send ing­
ar stjóri í frétt um og Morg un sjón­
varp inu á Stöð 2," seg ir hún. „Eft­
ir á lag ið sem fylgdi Suð ur lands­
skjálft an um var ég hins veg ar búin
að fá nóg af þessu, og í jan ú ar 2002
dreif ég mig í nám til Banda ríkj­
anna, lærði þar dýra hjúkr un. Ég
kom aft ur heim sum ar ið 2003, fór
þá í nám á Hvann eyri, tók há skóla­
deild ina hérna í bú vís ind um og svo
snemma eft ir út skrift fór ég að færa
mig upp á skaft ið í kennslu."
Hún kveðst kunna afar vel við
sig í Borg ar firð in um. „Í dag er ég
Borg firð ing ur og stefni ekki aft­
ur suð ur," seg ir hún, bæt ir svo við
sposk á svip: „Fyr ir tíu árum síð­
an þekkti ég flesta í Séð og heyrt.
Nú þekki ég fleiri í Bænda blað inu!
Og mér lík ar sú breyt ing bara mjög
vel."
Band para dís
í Borg ar firð in um
„Hjá mér er band ið að al hug­
mynd in, og þetta á að vera svona
nokk urs kon ar band para dís hérna,"
seg ir Guð rún og leið ir blaða mann
inn í Hespu hús ið, sem er opið og
bjart og þrung ið þess ari fersku við­
ar lykt sem jafn an fylg ir ný leg um
timb ur hús um og kamínu sem ylj­
ar upp pott ana og set ur hlý leg an
svip á vinnu stof una. Marg lit ir lopa­
hnykl ar bera fyr ir augu, auk þess
pott ar, hrúts horn, spunarokk ar og
keytu brús ar.
„Ég reyni að fá ull frá bænd­
um hér í ná grenn inu eða frá öðr­
um sem ég þekki og vinna þetta þar
með beint frá kind inni alla leið í
band ið," seg ir Guð rún. „Ég tek við
reyf inu, sem ég síð an þvæ, kembi
og spinn. Það gef ur því auga leið að
það er of boðs lega mik il vinna á bak
við hand spunna band ið."
Sömu að ferð ir
og vík ing arn ir not uðu
„Síð an er ég líka með létt lopa
og ein band, sem er gamla ein girn­
ið. Þá nota ég hespu tré til að hespa
band ið, bý til fimm tíu gramma
hespur úr því, lita yf ir leitt fimm
hespur í hverj um potti, þarf svo að
láta band ið liggja í bleyti, en síð an í
ál ún vatni til að lit festa það, sem er
part ur af lit un ar hefð inni. Þetta er
gert svo að lit ur inn tolli. Og þá er
band ið loks til bú ið í lit un ina og ég
get út bú ið lit un ar lög inn."
Guð rún not ar ævaforn ar að ferð ir
við jurta lit un ina: „Ég nota til dæm­
is lit un ar skóf, sem í gamla daga var
kall að lit un ar mosi; sam býli svepps
og þör ungs. Ég tíni skóf ina af stein­
um, og þetta er það sem vík ing arn­
ir not uðu til að lita sín klæði ­ eins
ís lenskt og það ger ist. Og eng in
auka efni not uð."
Með krakka í vinnu við
að safna kúa hlandi
Hún seg ir að sér þyki lang­
skemmti leg ast að nota jurt ir úr ís­
lenskri nátt úru. „Ég tíni þær helst
beint í pott inn, en stund um þarf
ég að þurrka þær til vetr ar ins, því
að við Ís lend ing ar erum nátt úr lega
með frek ar stutt sum ar. Mér finnst
gam an að styðj ast við ís lenska lit­
un ar hefð og hef með al ann ars gert
svo lít ið af því að nota stað ið kúa­
hland, sem var not að í gamla daga,
bæði til þvotta og lit un ar. Þá hef ég
ver ið að fá krakka til að safna kúa­
hland inu fyr ir mig, borga þeim á
lítr ann!"
Hún kveðst einnig vilja fræða fólk
um gömlu að ferð irn ar og við halda
hefð inni. „En svo hef ég reynd­
ar líka bætt við hefð ina, til dæm is
með því að nota lúpín una, sem var
nátt úr lega aldrei hluti af okk ar lit­
un ar hefð, enda kom hún ekki hing­
að fyrr en á fyrri hluta síð ustu ald­
ar. Svo nota ég líka rabar bara blöð
og rabar bara rót, en rabar bar inn
kom hing að til lands ins ein hvern
tím ann eft ir þar síð ustu alda mót
og er þekkt lit un ar planta. Stund um
nota ég er lend lit un ar efni, til dæm­
is kakt u slús, sem gef ur „camp ari­
lit inn", en helst vil ég þó halda mig
við ís lensk ar jurt ir."
Lúpín an skömminni
skárri en skóg ar kerf ill inn
Hún lyft ir lok inu af ein um pott­
in um: „Hér er ég til dæm is með
lúpín una. Hún er auð vit að ó þol andi
í sum ar bú staðalönd um, fer yfir rýr­
an jarð veg og stund um yfir kræki­
berja mó ana sem fólki þyk ir vænt
um. Kræki berja lyng er ein kenni
á frek ar rýr um jarð vegi. Lúpín an
var sett nið ur til að bæta jarð veg­
inn; Ís lend ing ar dreifðu henni út
um allt og við verð um því bara að
sætta okk ur við hana í bili. Ég held
að það hafi ekki ver ið til rann sókn ir
um hvað það tæki hana síð an lang­
an tíma að hörfa aft ur við okk ar að­
stæð ur. Hér tek ur það senni lega
allt upp i fjöru tíu ár, en hún mun
alla vega skilja eft ir sig mjög nær­
ing ar rík an jarð veg, og hún er þó
skömminni skárri en skóg ar kerf ill­
Band para dís í Borg ar firð in um
Handverk og list á Vesturlandi
Guð rún fyr ir utan vinnu stofu sína, Hespu hús ið.
Jurta lit að ur lopi í öll um regn
bog ans lit um og með
ým issi á ferð.