Skessuhorn - 10.04.2013, Qupperneq 10

10 MIÐVIKUDAGUR 10. APRÍL 2013
Um ræða um gjald töku við helstu
nátt úruperl ur lands ins hef ur far ið
vax andi und an far in miss eri ekki síst
fyr ir þær sak ir að er lend um ferða­
mönn um hér á landi hef ur fjölg­
að til muna. Vegna þessa þarf með
aukn um krafti að halda á fram að
byggja upp og við halda að stöðu við
perlurn ar og aðra fjöl farna ferða­
manna staði svo sem með lagn ingu
göngu stíga og girð inga og upp setn­
ingu sal erna og upp lýs inga skilta
svo ein hver dæmi sé nefnd. Meg­
in mark mið upp bygg ingar er að
vernda nátt úr una og um leið bæta
ör yggi og að gengi gesta að þeim.
Allt þetta kost ar pen inga og hafa
stjórn völd með ýmsu móti reynt
að stuðla að upp bygg ingu á þess­
um nót um m.a. með lög um um
gistin átta skatt sem lagst hef ur mis­
vel í fólk inn an ferða þjón ust unn ar
á Ís landi og þyk ir skatt ur inn ein­
ung is leggj ast á hluta grein ar inn­
ar. Stjórn völd og hags muna að il ar í
ferða þjón ust unni þurfa þess vegna
að tefla fram nýrri lausn á mál inu
enda fyr ir séð að inn an mjög fárra
ára verði ár leg ur fjöldi er lendra
ferða manna hér á landi kom inn
yfir millj ón. Raun ar er því spáð að
þeg ar á þessu ári verði fjöldi ferða­
manna kom inn yfir 800 þús und,
þannig að hlut irn ir ger ast hratt.
Með al þeirra hug mynda sem fram
hafa kom ið er upp taka svo kall­
aðra nátt úrupassa, korta sem gest­
ir helstu nátt úruperlna og ferða­
manna staða lands ins verða að hafa
við hönd ina þeg ar slík ir stað ir eru
heim sótt ir.
Fá já kvæð við brögð
Með al þeirra sem hafa tal að fyr­
ir inn leið ingu nátt úrupass ans eru
hjón in Kjart an Ragn ars son og Sig­
ríð ur Mar grét Guð munds dótt ir í
Land náms setr inu í Borg ar nesi og
hafa þau m.a. kynnt hug mynd sína
á mál þing um um ferða­ og mark­
aðs mál að und an förnu. Að sögn
Kjart ans hef ur hug mynd in feng ið
já kvæð við brögð og seg ir hann sí­
fellt fleiri vísa í hana í ræðu og riti.
„Við byrj uð um að hreyfa við þessu
fyr ir nokkru og skrif uðu ég og Sirrý
grein í Frétta blað ið síð ast lið ið
sum ar á samt Dóru Magn ús dótt ur
leið sögu manni þar sem við kynnt­
um hug mynd ina. Hún fékk nokk ur
við brögð og vor um við til dæm is í
kjöl far ið köll uð á fund í inn an rík is­
ráðu neyt inu þar sem emb ætt is menn
inn an stjórn kerf is ins sem stóðu að
frum varp inu um gistinátta skatt­
inn ræddu hug mynd ina við okk ur.
Síð an þá hef ur þetta ver ið í gerj­
un í um ræð unni og hafa að il ar inn­
an ferða þjón ust unn ar með al ann ars
tek ið upp hug mynd ina á samt fleir­
um," seg ir Kjart an. „Þó við kom­
um ekki beint að því að reka nátt­
úruperl ur er ljóst að þær draga fólk
hing að til lands ins og þar af leið­
andi inn á gólf til okk ar í Land­
náms setr inu. Varð veisla þeirra til
fram tíð ar skipt ir því veru legu máli
fyr ir okk ur eins og alla lands menn
og vilj um við með þessu leggja okk­
ar af mörk um til máls ins."
Líkt og í lest ar kerf um
Hug mynd in um nátt úrupass ann er
ekki fast mót uð hug mynd held ur til­
laga að hag kvæmri og skyn sam legri
lausn. En hvern ig sér Kjart an fyr ir
sér að nátt úrupass inn gæti virk að í
fram kvæmd? „Nátt úrupass inn ætti
að geta virk að líkt og passi í neð­
an jarð ar lesta kerfi í er lend um stór­
borg um," svar ar hann. „ Þetta virk­
ar þannig að ferða mað ur kaup ir
sér pass ann t.d. á 5.000 krón ur og
fær þannig að gang að öll um nátt­
úruperl um. Síð an þarf ferða mað­
ur inn bara að passa upp á að hafa
hann með sér þeg ar hann heim sæk­
ir perlurn ar okk ar. Eft ir lit ið yrði
þannig að í hverj um lands hluta yrðu
starfs menn á veg um nátt úrupass ans
sem myndu vera á ferð inni reglu­
lega til að at huga hvort gest ir séu
ekki með pass ann. Líkt og í lest­
ar kerf un um er lend is yrðu við ur­
lög háar sekt ir t.d. 50.000 krón ur.
Með þessu fyr ir komu lagi komumst
við hjá því að byggja upp gjald skýli
og girð ing ar við nátt úruperlurn ar
og get um frek ar lagt á herslu á upp­
bygg ingu vega, göngu stíga, girð­
inga, sal erna og ann arr ar nauð­
syn legr ar að stöðu," seg ir Kjart­
an sem seg ir kapps mál að hafa yf­
ir bygg ing una sem minnsta í rekstri
nátt úrupass ans. Hann tel ur jafn­
framt mik il vægt að gæta jafn ræð­
is í gjald töku vegna nátt úrupass­
ans. „Til að pass inn mæti öll um
jafn ræð is regl um þurfa Ís lend ing­
ar og aðr ir bú sett ir hér til lang­
frama að greiða fyr ir hann með ein­
hverju móti. Gjald ið yrði þó nokk­
uð minna en líta má svo á að skatt­
greið end ur hafi þeg ar greitt gjald ið
í formi op in berra gjalda. Rík is vald­
ið gæti til dæm is eyrna merkt 1.000
krón ur á hvern skatt greið anda ár­
lega sem rynni í sjóði nátt úrupass­
ans, og þeir sem gefa upp til skatts
nálgist hann með skatt lykli sín um á
www.skattur.is," bæt ir Kjart an við
sem seg ir gjald töku af lands mönn­
um ekki ó svip aða í hugs un og af­
slátt ar kort í Hval fjarð ar göng.
Ferða menn vilja borga
Að sögn Sirrýj ar kveðst hún ekki
smeyk við að gjald tak an muni fæla
er lenda gesti frá nátt úruperlun um
og land inu sjálfu í leið inni. „Kann­
an ir með al ferða manna hafa sýnt
fram á að ferða menn vilja greiða
gjald fyr ir að gang að perlun um.
Þetta er mik il vægt að hafa í huga.
Gjald heimta sem þessi er þekkt í
þjóð görð um er lend is t.d. í Banda­
ríkj un um og Ástr al íu með góð­
um ár angri. Hug mynd ina þarf að
kynna vel og það þarf að segja við
fólk að and virði pass ans renni til
vernd un ar nátt úr unn ar og til að
bæta þjón ust una. Á þess um for­
send um er fólk vilj ugt til að leggja
sitt af mörk um," seg ir hún. Ár leg­
ar tekj ur nátt úrupass ans gætu orð ið
um tals verð ar og með gjald tök unni
ætti að fást mynd ar leg upp hæð til
að nota til upp bygg ing ar. „Nú er
fyr ir séð að inn an tíð ar komi hing að
til lands ein millj ón ferða manna á
ári og því á á lag ið á perlurn ar okk­
ar eft ir að aukast enn frek ar. Þess
vegna þarf að finna lausn á þess­
um mál um. Segj um að ef 500.000
ferða menn keyptu pass ann á 5.000
krón ur, þá rynnu 2,5 millj arð ar inn
í sjóði pass ans ár lega. Ár leg ar tekj­
ur pass ans ættu því að vera veru leg­
ar og nýt ast þjóð inni vel til upp­
bygg ing ar," bæt ir Sirrý við.
Orð skili sér
í að gerð um
Fyrst og fremst verð ur nátt úrupass­
inn að vera ein falt kerfi að mati
Kjart ans og Sirrýj ar og að sátt ríki
um fyr ir komu lag þess. „Í svona
verk efni er mik il vægt að öll fjár­
málaum sýsla sé gegn sæ og að sem
minnst ur kostn að ur fari í rekst ur
fé lag ins og um sýslu. Nátt úrupass­
inn þarf að vera sjálf bær og einnig
fyr ir utan rík is batt er í ið svo pen ing­
arn ir hverfi ekki inn í hít ina þar. Við
leggj um því til að nátt úrupass inn
yrði rek inn sem op in bert hluta fé lag
þar sem í stjórn sætu t.d. full trú­
ar stjórn valda á samt full trúa hags­
muna að ila í grein inni. Kerf ið þarf
líka að vera sveigj an legt, t.d. mætti
hugsa sér að fyr ir tæki sem skipu­
leggja ferð ir fyr ir hópa um land ið
fengju pass ann með starfs leyfi sínu
eða með greiðslu ár gjalds sem gæti
ver ið viss pró senta af veltu, þannig
að pass inn verði ekki byrði á fyr ir­
tækj um í ferða þjón ustu," segja þau.
„Við vilj um þó taka fram að hér
er um að ræða hug mynd sem er
varp að fram til um ræðu og út færslu.
Hún er þó sett fram í þeirri von um
að orð in sem eru til alls fyrst fari
að skila sér í að gerð um," segja þau
Kjart an og Sirrý von góð um ár ang­
ur. hlh
Mál tæk ið hvað ung ur nem ur gam­
all tem ur, gæti hæg lega átt við
Heið ar Berg Brynjars son sem hér
er á takka borð inu. Heið ar Berg er
ný lega orð inn tveggja ára og son­
ur Brynjars Berg úr Borg ar nesi sem
starfar sem hljóð mað ur í Hörpu. Í
Silf ur bergi er þetta takka borð til
að stýra hljóm burði sal ar ins og er
það eng in smá smíði, en verð þess
er á líka hátt og þriggja her bergja
í búð ar. Heið ari Berg finnst fátt
skemmti legra en að fá að fara með
föð ur sín um í vinn una og fikta um
leið að eins í hljóð borð um húss ins
og skoða há talar ana og öll hin tæk­
in.
mm
Fyr ir tæk ið Sæ frost leig ir frysti pláss
og að stöðu í slát ur hús inu í Búð ar­
dal. Á grá sleppu ver tíð inni í fyrra
var byrj að að frysta grá sleppu á
Kína mark að með góð um ár angri.
Blást urs fryst ar eru í frysti geymsl­
un um í Búð ar dal og hef ur grá­
slepp an ver ið laus fryst. Gísli Bald­
urs son einn eig enda Sæ frosts seg­
ir að Kín verj un um líki mun bet ur
að fá grá slepp una til sín laus frysta
en í blokk um. Fyr ir hana lausa fá ist
hærra verð og eft ir spurn in sé mik il
eft ir þess ari af urð, sem þýði hækk­
andi af urða verð. Gísli seg ir út lit
fyr ir að mik ið magn verði fryst á
grá sleppu ver tíð inni sem er ný byrj­
uð og standi vænt an lega fram í júlí.
Sæ frost er í eigu Gísla og son­
ar hans Bald urs sem og ann arra
feðga, Bjarna Krist jáns son ar og
Breka Bjarna son ar á Auðs haug á
Barða strönd. Feðgarn ir hafa hvor­
ir um sig yfir þrem ur bát um að
ráða á ver tíð inni, þeg ar hún byrj­
ar á þeirra svæði inn an skamms. Í
við skipt um við fyr ir tæk ið er út gerð
á Hólma vík sem ger ir út tvo báta,
þannig að fryst verð ur grá sleppa frá
að minnsta kosti átta bát um á grá­
sleppu ver tíð inni núna. „ Þetta hef ur
spurst út til fleiri út gerða, sér stak­
lega hér vest ur und an þannig að við
eig um von á fleir um í við skipti,"
seg ir Gísli.
Að spurð ur sagði Gísli að fryst­
ing in væri kom in vel af stað núna
á ver tíð inni og ætti eft ir að aukast.
Í síð ustu viku voru fryst um átta
tonn frá bát un um á Hólma vík og
aukn ing yrði á næstu vik um. Gísli
sagði að einnig yrði send út prufa af
heilfrystri grá sleppu. Það væri til­
raun í því að skapa við bót ar mark­
að fyr ir grá sleppu hrogn, en sala á
hrogn um er treg um þess ar mund­
ir. „Við höf um al veg trú á því að ef
það geng ur að senda hana heilfrysta
þá muni Kín verj an um líka að fá
hrogn in með," seg ir Gísli Bald urs­
son.
þá
Gísli Bald urs son í Sæ frosti með laus frysta grá slepp una sem Kín verj ar eru mjög
hrifn ir af.
Hækk andi verð á laus frystri
grá sleppu fyr ir Kína mark að
Hljóð mað ur fram tíð ar inn ar
Hug mynd um nátt úrupassa fær auk in hljóm grunn
Kjart an Ragn ars son og Sig ríð ur Mar­
grét Guð munds dótt ir ( Sirrý) í Land­
náms setr inu í Borg ar nesi.
Hraun foss ar í Borg ar firði eru dæmi um fjöl sótta ís lenska nátt úruperlu.
Ljósm. Mats Wibe Lund.