Bæjarins besta - 22.03.2007, Blaðsíða 16

FIMMTUDAGUR 22. MARS 200716
Bergljót
í Úganda
Vel var tekið á móti Bergljótu þegar hún heimsótti almenningsskólann.
Úganda er land í austur Afr-
íku, ríflega tvisvar sinnum
stærra en Ísland. Íbúar lands-
ins eru nær 30 milljón talsins,
opinbert tungumál er enska.
Landið var nýlenda Breta til
ársins 1962, þegar það öðlað-
ist sjálfstæði. Á árunum 1971-
79 var einræðisstjórn Idi Am-
ins við lýði, en valdatíð hans
einkenndist af mikilli grimmd
og talið er að hundruð þúsunda
manna hafi verið pyntaðir og
myrtir. Friður hefur að mestu
ríkt í Úganda frá árinu 1986,
en þá komst núverandi forseti
landsins, Yoweri Museveni,
til valda.
Margir Íslendingar hafa
heimsótt Úganda. Bergljót
Halldórsdóttir, kennari við
Grunnskólann á Ísafirði, er ein
af þeim. Hún fór til Úganda
fyrir nokkrum misserum og
ætlar aftur í sumar. Bergljót
fór til að heimsækja vinkonu
sína, Ágústu Gísladóttur, sem
ætti að vera Ísfirðingum kunn,
en hún bjó á Ísafirði um árabil.
Ágústa vinnur í höfuðborg
Úganda, Kampala, sem um-
dæmisstjóri Þróunarsamvinnu-
kæmu aðallega einhverjir sér-
vitringar og fuglaskoðarar.
Það er svo mikill gróður í Úg-
anda að villidýrin eru ekki eins
sýnileg. Í Kenýa geta verið
miklir þurrkar og þá safnast
öll dýrin saman að vatnsból-
inu en í Úganda er þetta öðru-
vísi og dýrin geta bara haldið
sig inni í skóginum. Ég hlakka
mikið til að fara til Kenýa og
sjá hvort munurinn sé mikill,
hvort Kenýa sé jafn mikið
ferðamannaland og sagt er.“
„Það var ýmislegt sem kom
mér á óvart í þessari ferð. Þar
sem ég er kennari hef ég kennt
krökkum hérna heima ýmis-
legt um Afríku og mér fannst
alltaf svo kjánalegt að vera að
kenna þeim um frumbyggja í
Afríku, því ég var viss um að
þetta væri ekkert svona lengur.
Það kom mér því töluvert á
óvart að sjá hversu frumstætt
allt var þarna, hve mikil fá-
tæktin er.“
Reknir burt
af Idi Amin
„Ferðin út byrjaði ekki vel.
Á leiðinni til London, hvaðan
við ætluðum svo að taka tengi-
flug til Úganda, lentum við í
því að það flugvélin hjá Ice-
land Express bilaði. Þar með
misstum við af vélinni til Úg-
anda og þurftum að bíða tvo
daga í London. Þetta var bölv-
að vesen og við þurftum að
fara á flugvöllinn til að útvega
okkur annað far til Úganda.
Við tókum leigubíl út á flug-
völl og það var skemmtileg
tilviljun að leigubílstjórinn
hafði búið í Úganda þegar
hann var ungur. Þetta var ind-
verskur maður á aldur við mig,
en honum og fjölskyldu hans
hafði verið vísað úr landi í
stjórnartíð Idi Amins. Fjöl-
skylda hans fékk 90 daga til
að yfirgefa landið. Leigubíl-
stjórinn sagði að honum hefði
fundist alveg rosalega gott að
búa í Úganda. Þannig var það
með margar fjölskyldur sem
höfðu búið í Úganda árum
saman, ef ekki áratugum sam-
an, þeim var gert að pakka
niður og yfirgefa heimili sitt.“
– Bergljót gisti á hóteli ná-
lægt þjóðgarði í vestur Úganda
sem er m.a. í eigu ungs Breta.
„Afi þessa stráks hafði átt
teplantekru rétt hjá þar sem
hótelið stendur en í valdatíð
Idi Amins þurfti hann, eins og
svo margir aðrir, að yfirgefa
landið. Mörgum árum seinna
leyfði ríkisstjórn landsins
fólki að endurheimta eigur
sínar. Gamli maðurinn var þá
látinn en sonur hans fór til
Úganda, seldi teplantekruna
og setti þetta hótel á fót. Son-
urinn lést skömmu síðar og
þá tók sonarsonurinn við. Það
var ekkert rafmagn á þessu
hóteli, vatnið var t.d. allt hitað
yfir opnum eldi og því var
reykjarlykt af baðvatninu.
Hver og einn gisti í eigin skála
og á nóttunni voru varðhundar
fyrir framan skálana. Það var
mjög skemmtileg stemmning
í matsalnum því þar var lagt á
borð fyrir alla gesti við sama
borðið, þannig að kvöldverð-
urinn var alltaf sameiginlegur
og þá kynntist maður hinum
gestunum mun betur en ella.“
Hjálpað að standa
á eigin fótum
– Murchison Falls þjóð-
garðurinn sem er í norðvestur-
hluta Úganda var einnig heim-
sóttur. Um Murchisson foss-
ana rennur öll Níl, en kraftur-
inn er gífurlegur þegar vatnið
þrengir sér um sjö metra breitt
gil og fellur svo 43 metra.
„Við sigldum upp að þess-
um fossum, en á leiðinni þang-
að sáum við fíl standa úti í
fljótinu. Okkur var sagt að
hann væri búinn að standa
þarna í hálfan mánuð, á sama
staðnum. Hann hafði lent með
fótinn í gildru og var í fljótinu
til að kæla sárið. Til að bjarga
fílnum þurfti að svæfa hann
áður en gildran yrði fjarlægð,
en allt gengur svo ótrúlega
hægt þarna að ekkert hafði
gerst í tvær vikur.“
– Candle Light Foundation
er hjálparstofnun sem stofnuð
var af Erlu Halldórsdóttur
þjóðfélagsfræðingi, árið 2001.
Bergljót heimsótti stofnunina,
en hún hefur það að markmiði
að hjálpa ungum stúlkum sem
lent hafa í ógöngum, búa jafn-
vel á götunni eða neyta fíkni-
efna. Stúlkurnar eru flestar
munaðarlausar, oftast hafa
foreldrarnir látist vegna al-
næmis og um þriðjungur stúlkn-
anna eru sjálfar með alnæmi.
„Þarna læra stúlkurnar að
vinna fyrir sér með því að búa
til kerti sem eru síðan seld,
þeim er kennt á tölvu, að
sauma og að bjarga sér og sjá
um sig sjálfar. Þetta eru korn-
ungar stúlkur, sumar þeirra
eiga börn, en börnin fá pössun
á meðan stúlkurnar eru að
vinna og í skólanum.“
Þetta mannlega
til staðar
– Á meðan á dvöl Bergljótar
stóð heimsótti hún tvenns-
konar skóla, annars vegar
einkaskóla rekinn að breskum
sið, en hann sækja börn ríkra
foreldra, og hinsvegar venju-
legan almenningsskóla.
„Í almenningsskólanum
voru um 70 krakkar í einum
bekk. Þau eru kannski svona
þrjú til fjögur um eina bók og
þegar við komum voru flest
skriffæri búin. Þegar engin
skriffæri eru til verður kennsl-
an svolítið öðruvísi, kennt er
með miklum endurtekningum
og á syngjandi hátt. Öll börnin
eiga að vera í skólabúningum,
en mér var sagt að það væri
ekki svo strangt tekið á því,
hafi foreldrar ekki efni á bún-
ingi vilja kennararnir frekar
að börnin mæti án hans en að
þau sitji heima. Börnin eru
líka öll snoðuð, en það er gert
til að koma í veg fyrir vanda-
stofnunar Íslands í Úganda.
„Ágústa er búin að vera í
Afríku í mörg ár. Fyrst var
hún í Namibíu, svo var hún í
Mósambík áður en hún fluttist
til Úganda. Hún kann best við
sig í Úganda, henni finnst
fólkið þar sérstaklega gott.
Það er mjög hógvært og
vinsamlegt.“
Gerði sér ekki grein
fyrir fátæktinni
„Úganda er ekki ferða-
mannaland eins og Kenýa, og
þangað koma ekki margir
ferðamenn. Okkur var sagt af
bandarískum manni sem við
hittum að fáar ferðir væru
seldar til Úganda og þangað
Bergljót og skólastjóri almennings skólans. mál eins og lús. Kennslukon-
an í bekknum sem ég heim-
sótti skar sig dálítið úr, því
hún var alveg ofboðslega fín
og fallega klædd.
Eins og umhverfið var
þarna í kring fannst manni
kannski ekki að það tæki því
að punta sig fyrir vinnuna, en
kennslukonan kom þarna í
rosalega fínum fötum. Mér
finnst þetta svolítið athyglis-
vert. Þarna er flottur kennari,
hámenntaður, í dragtinni sinni
og hún er bara að kenna við
svona fátæklegar aðstæður.
Börnunum fækkar í hverjum
bekk, þannig að það eru til-
tölulega fá börn eftir í 12 ára
bekk. Í skólanum var sérdeild,
en þar eru blindir, fatlaðir og
þroskaheftir saman í bekk.
Þetta kemur mörgum á óvart,
að það skuli yfir höfuð vera
sérdeild, en auðvitað er þetta
mannlega alveg til staðar
þarna líka, það er bara svo
mikil fátækt að umbúnaðurinn
er ekki eins og hjá okkur.“
– Bergljót ætlar aftur til
Úganda í sumar, og þá til að
vera í tvo mánuði.
„Ég ætla til Úganda aftur,
en einnig til Kenýa og Zanzi-
bar. Það er ekki alveg ákveðið
hvernig við höfum þetta, en
við ætlum að skoða okkur þarna
um, mig hefur alltaf langað
mikið til Zanzibar. Það er al-
drei að vita nema ég komi við
í einhverjum skólum þessum
löndum og kynni mér aðstæð-
ur og aðferðir eins og við gerð-
um síðast.“ – tinna@bb.is
Markaður við þjóðveginn í Úganda.
Börnin eru oft þrjú til fjögur um eina bók.