Neytendablaðið - 01.09.2010, Blaðsíða 16

Landbúnaðarkerfið
- flækjustig út yfir öll mörk
Fáar þjóðir verja hlutfallslega meira fé til landbúnaðar en við Íslendingar og óvíða er
rekin harðari verndarstefna með tilheyrandi tollum, kvótum og höftum. Fáir treysta sér
þó til að taka þátt í umræðunni um landbúnaðarkerfið enda er það mjög flókið og
ógagn sætt. Enginn deilir um mikilvægi þess að hér sé stunduð matvælaframleiðsla og að
bænd um sé gert kleift að stunda búskap í sveitum landsins. Það hlýtur þó að vera krafa
skatt greiðenda, neytenda og bænda sjálfra að vel sé farið með þá miklu fjármuni sem
settir eru í kerfið og að peningarnir nýtist sem best. Erfitt er þó fyrir almenning að meta
hvort slíkt er tilfellið í dag. Neytendablaðið ákvað að rýna í fjárlögin, skoða stærstu liði
og freista þess að útskýra hvað liggur að baki.
Fjárlög 2010
Á fjárlögum má sjá að hæstu greiðslurnar í land búnaði
fara til mjólk ur framleiðslu og sauðfjár rækt ar en 5.649
milljónir renna til fyrri flokksins og 4.165 milljónir til
þess síðari. Aðrir stórir póstar eru tilgreindir í töflunni
hér til hliðar.
Fóðursjóður - 1.400 milljónir
Fóðursjóður var stofnaður árið 1995 í tengslum við samning Íslands við Alþjóðaviðskiptastofnunina en þá var ekki lengur heimilt
að hefta innflutning á fóðri nema með tollvernd. Samkvæmt tollalögum er lagður 55% fóðurtollur á allan innflutning á fóðri.
Tollarnir voru lengi vel endurgreiddir að fullu til þeirra sem fluttu inn fóður til fiskeldis og loðdýraræktar. Framleiðendur sem fluttu
inn hráefni til fóðurgerðar fengu drjúgan hluta endurgreiddan þar eð sjóðurinn hélt einungis eftir 0,80 kr per kíló á meðan þeir sem
fluttu inn tilbúnar fóðurblöndur fengu mun minni endurgreiðslu þar sem sjóðurinn hélt eftir 7,80 kr á kg.
Í raun er um einskonar gegnumstreymissjóð að ræða. Inn flytjandi borgar toll af fóðri en fær hann síðan að mestu eða öllu leyti
endurgreiddan. Þar sem sumir tollar eru ekki endur greiddir að fullu verður afgangur af sjóðnum sem rennur til Framleiðnisjóðs
landbúnaðarins. Breytingar voru gerðar á Fóðursjóði árið 2006 og tollar á hráefni til fóðurgerðar afnumdir. Jafn framt voru tollar á
tilbúnar fóðurblöndur lækkaðir um helm ing; úr 7,80 kr. á kíló í 3,90 kr.
Árið 2008 skoðaði Samkeppniseftirlitið fóðurtolla á fóður blöndur. Í áliti stofnunarinnar kemur fram að fóðurtollarnir verndi
innlenda fóðurframleiðendur og viðhaldi þar af leiðandi samkeppnishamlandi fákeppni en einungis tveir fóður framleiðendur starfa
hér á landi. Samkeppniseftirlitið beindi þeim tilmælum til landbúnaðarráðherra að beita sér fyrir því að tollar á fóðurblöndum yrðu
að fullu afnumdir. Síðar það sama ár voru tollar á fóðurblöndur sem koma frá ríkjum evrópska efnahagssvæðisins afnumdir.
Til hefur staðið að leggja fóðursjóð niður en ekki hefur enn orðið af því.
Fóðursjóður 1.400 milljónir
Bændasamtök Íslands 538,6 milljónir
Greiðslur vegna grænmetisframleiðslu 459,8 milljónir
Skógræktarverkefni 424,8 milljónir
Verðmiðlun landbúnaðarvara 405 milljónir
Búnaðarsjóður 320 milljónir
Rannsóknir háskóla í þágu landbúnaðar 158,7 milljónir
Framleiðnisjóður landbúnaðarins 148,3 milljónir
Landgræðsla og skógrækt í þágu landbúnaðar 58,8 milljónir
Hagþjónusta landbúnaðarins 25,6 milljónir
1000 milljónir = 1 milljarður
16 NEYTENDABLA‹I‹ 3. TBL. 2010