Neytendablaðið - 01.06.2009, Blaðsíða 13

Jóhannes Gunnarsson
forma›ur Neytendasamtakanna
Neytendasamtökin sendu nýrri ríkisstjórn og stjórnmálaflokkum
sem eiga fulltrúa á Alþingi yfirlit yfir nauðsynlegar aðgerðir í
neytendamálum. Það er von okkar að ríkisstjórnin, sem og raunar
alþingismenn allir, sé reiðubúin að vinna að þeim fjölmörgu málum
sem þar koma fram. Hér verður tæpt á nokkrum þessara mála en
áhugasömum er bent á heimasíðu samtakanna til að kynna sér
þetta frekar.
Húsnæðisskuldir heimilanna
Að mati Neytendasamtakanna er ekki sanngjarnt að afleiðingar
bankakreppunnar komi af fullum þunga niður á almennum
lántakendum, enda er meginvandi fjölda þeirra of há greiðslubyrði
lána. Tryggja þarf að neytendur geti nýtt sér leiðir sem stjórnvöld
hafa opnað til að einfalda lántakendum að standa í skilum. Neyt­
endasamtökin eru ekki fylgjandi almennri niðurfærslu skulda. Það
er þó ljóst að koma verður til móts við þau heimili sem eiga í veru­
legum fjárhagserfiðleikum vegna eðlilegra húsnæðislána en úrræði
stjórnvalda ná ekki til. Skoða ber allar færar leiðir í þessu sambandi,
þar á meðal að stórauka vaxtabætur.
Aðildarviðræður við ESB hefjist strax
Neytendasamtökin leggja áherslu á að þegar verði gengið til aðildar­
viðræðna við ESB. Ljóst er að hagsmunir heimilanna í þessu máli
eru það miklir að ekki er ástæða til að bíða lengur með að láta á það
reyna með aðildarviðræðum hvort hægt er að ná viðunandi niður­
stöðu í sjávarútvegs­ og landbúnaðarmálum. Með aðild lækkar
vöruverð, sérstaklega á matvörum, og með upptöku evrunnar lækka
vextir og stöðugleiki kemst á í gjaldeyris­ og verðlagsmálum. Þá
heyrir verðtryggingin einnig sögunni til með upptöku evru.
Lagalegar umbætur
Neytendasamtökin telja afar mikilvægt að sett verði sem fyrst lög
um hópmálsókn, eins og gert hefur verið í ýmsum Evrópulöndum.
Einnig að sett verði lög um fjármálasamninga þannig að staða neyt­
enda í banka­ og fjármálaviðskiptum verði ekki lakari en best gerist
á öðrum Norðurlöndum. Loks leggja samtökin áherslu á að lögum
um greiðsluaðlögun verði breytt þannig að einyrkjar í atvinnurekstri
geti sótt um greiðsluaðlögun vegna skulda viðkomandi heimilis án
þess að þurfa að hætta með atvinnurekstur sinn.
Úrskurðarnefndir
Neytendasamtökin leggja því mikla áherslu á að þegar verði komið
á fót úrskurðarnefndum á sviði fjarskipta­ og fasteignaviðskipta.
Tilvist úrskurðarnefnda hefur reynst gríðarlega mikilvæg fyrir neyt­
endur.
Matvæli
Ísland er eina landið í Evrópu þar sem ekki hafa verið sett lög um
merkingar á erfðabreyttum matvælum. Neytendasamtökin hafa
ítrekað krafist þess að settar verði reglur um merkingar og rekjan­
leika erfðabreyttra matvæla og fóðurs. Einnig er lögð áhersla á
að stjórnvöld beiti sér fyrir því að íslenskir framleiðendur hætti að
nota asó­litarefni í matvæli enda hafa nýlegar rannsóknir sýnt að
samhengi er á milli neyslu efnanna og ýmiss konar hegðunarvanda
barna. Þá er kallað eftir því að sett verði lög um hámarksmagn
transfitusýra í matvælum en mikil neysla transfitu er talin auka
líkur á ýmsum sjúkdómum. Loks má nefna að stjórnvöld eru hvött
til að taka upp hollustumerkið skráargatið í samvinnu við Dani,
Norðmenn og Svía.
Samkeppnismál
Öflugt samkeppniseftirlit gegnir lykilhlutverki við að tryggja virka
samkeppni á markaði. Það er því mikilvægt að við endurupp­
byggingu íslenskra fyrirtækja verði leitað allra leiða til að tryggja
samkeppni. Einnig er mikilvægt að settar verði reiknivélar á netið
til að auðvelda verðsamanburð og til að tryggja gagnsæi og auka
samkeppni. Sérstaklega er þetta mikilvægt á mörkuðum þar sem
neytendur skortir yfirsýn um kostnað, ekki síst á sviði fjarskipta,
trygginga og bankaþjónustu. Slíkar reiknivélar eru grundvöllur þess
að neytendur geti gert verðsamanburð á þessum mörkuðum. Loks
er minnt á að verslun um internetið veitir seljendum innanlands
mikilvægt aðhald á samkeppnismarkaði og því er brýnt að auðvelda
neytendum hér á landi viðskipti í netverslun. Töku opinberra gjalda
og umsýslukostnaði verður því að halda í lágmarki og gjaldtaka
verður að vera gagnsærri.
Áherslur Neytendasamtakanna
í neytendamálum
1 NEYTENDABLA‹I‹ 2. TBL. 2009