Neytendablaðið - 01.06.2009, Qupperneq 19

Okkur er sagt að minnka saltneysluna. Hins vegar getur reynst
erfitt, ef ekki ómögulegt, að finna út úr því hversu mikið salt er
í matvælum.
Kona hafði samband við Neytendasamtökin en hún hefur tekið upp
breytta lífshætti og skipt um mataræði. Konan hætti að mestu að
borða mjólkurvörur og dró verulega úr saltneyslu og því brá henni
í brún þegar hún laumaðist í ostsneið einhverju sinni því henni
fannst osturinn brimsaltur. Konan skoðaði upplýsingar um næringar­
innihald á ostumbúðunum en þar kom ekkert fram um saltmagnið.
Hún undraðist þennan upplýsingaskort því of mikil saltneysla er
alls ekki holl fyrir kroppinn og kannanir sýna að Íslendingar borða
að jafnaði of mikið salt.

Merking næringargildis valfrjáls
Neytendablaðið leitaði til Stefáns Vilhjálmssonar, fagsviðsstjóra hjá
Matvælastofnun, og hann bendir á að merking næringargildis sé
valfrjáls nema hvað varðar kjötvörur en um þær gildir sérstök reglu­
gerð. Matvælaframleiðendum er með öðrum orðum frjálst hvort
þeir upplýsa um næringargildi vörunnar. Stefán segir það þó mjög
algengt að slíkt sé gert enda sé um að ræða mikilvægar upplýsingar
fyrir neytendur.
Ekki skylt að merkja salt
Stefán tekur fram að ef framleiðandi hefur sett einhverja fullyrðingu
á umbúðir eða í auglýsingu, t.d. til að draga fram einhverja eigin­
leika vörunnar, þá verði að upplýsa um næringargildi. Þá gilda
reglur um merkingu næringargildis og samkvæmt þeim er skylt að
merkja orku, prótein, kolvetni og fitu og er ætíð miðað við magn í
100 g eða 100 ml. Ekki er þó skylt að merkja magn natríums nema
fullyrðingin snúist sérstaklega um natríum, t.d. þegar vara er sögð
vera saltskert, og það á reyndar einnig við um sykur, mettaðar fitu­
sýrur og trefjar.
Natríum eða salt? Hver er munurinn?
Íslendingar borða of mikið salt eða að meðaltali 9 g á dag en ráðlagt
er að borða ekki meira en 6­7 g á dag. Það er þó ekki hlaupið að því
að finna út hversu mikið
salt er í matvælum því í
upplýsingum á umbúðum
er miðað við natríum.
Neytendablaðið spurði
Stefán hver væri munurinn
á þessu tvennu.
„Natríum er sá hluti salts (natríumklóríðs) sem m.a. hefur áhrif á
blóðþrýsting. Upplýsingar um saltinnihald koma því fram sem
Na (g/100g). Margfalda þarf þá tölu með 2,54 til að finna saltinni­
haldið.“
Eru ostar saltríkir?
Katrín Guðjónsdóttir sérfræðingur hjá Matvælastofnun bendir á
að um það bil 75% af því salti sem við fáum úr fæðunni komi úr
unnum matvælum, þar á meðal ostum. Matvæli teljast mjög saltrík
ef þau innihalda meira en 1,25 g af salti í 100 g (0,5 grömm af
natríum) en teljast innihalda lítið salt ef innihaldið er 0,3 g af salti
eða minna (0,12 g af natríum). Samkvæmt þessari skilgreiningu eru
flestir ostar mjög saltríkir og engin tegund getur talist innihalda
lítið salt. Saltríkustu ostarnir eru smurostar (bræðsluostar) og
fetaostur. Fastir ostar og mygluostar innihalda venjulega á bilinu
1,6­2,0 grömm af salti (0,6­0,8 grömm af natríum) í 100 g. Þeir
ostar sem innihalda minnst af salti eru kotasæla og hreinn 22%
feitur rjómaostur.

ÍSGEM- gagnagrunnur hefur svörin
Vert er að benda á gagnagrunnin ÍSGEM á matis.is en hann geymir
upplýsingar um efnainnihald fjölmargra matvæla. Þar eru birtar
fáanlegar upplýsingar um 45 efni í um 900 fæðutegundum. Meðal
efnanna eru prótein, natríum, fita, kolvetni, vatn, orka, vítamín,
steinefni og fjögur óæskileg efni; kvikasilfur, blý, kadmín og arsen.
Upplýsingar í salti
Neytendasamtökin hvetja ostaframleiðendur til að
upplýsa neytendur á umbúðum um magn natríums.
Konur ættu ekki að borða meira en 6 g af salti
á dag og karlar ekki meira en 7 g.
Það jafngildir 2,5 g af natríum á dag.
Danir vilja banna BPA
Í síðasta tölublaði Neytendablaðsins var umfjöllun um efnið BPA
sem m.a. er að finna í pelum og plastflöskum. Nú hafa dönsk stjórn­
völd samþykkt að banna BPA í pelum og feta þannig í fótspor
Kanadamanna. Þá munu Danir berjast fyrir því á Evrópuvettvangi
að efnið verði bannað en sýnt þykir að það getur verið skaðlegt
heilsu fólks. Neytendasamtökin hafa sent umhverfisráðherra bréf og
hvatt til þess að BPA verði bannað í pelum og að ráðuneytið beiti
sér fyrir umræðu um þau mörgu varasömu efni sem finna má í
neysluvörum.
Danir voru einnig fyrstir þjóða til að banna þalöt í leikföngum en
Evrópusambandið fylgdi í kjölfarið nokkrum árum síðar. Þá voru
Danir einnig í forystu hvað varðar reglur um magn transfitusýra í
matvælum. Það er því engin tilviljun að horft er til Danmerkur sem
fyrirmyndar í neytendamálum.
Foreldrar eiga ekki að þurfa að hafa áhyggjur af skaðlegum efnum í leikföngum,
pelum, sápum, matarílátum, fatnaði eða öðrum neysluvörum. Alltof hægt gengur
þó að koma skaðlegum efnum úr umferð.
1 NEYTENDABLA‹I‹ 2. TBL. 2009