Tímarit Máls og menningar - 01.11.1938, Blaðsíða 17

hendur að vetrarlagi til að liitta liana, en þá er hún gift ein-
um kunningja hans úr vegavinnunni, misheppnuðu skáldi, sem
leitar afdreps í heimspekilegum bollaleggingum. Hrafn Halldórs-
son gengur vonsvikinn yfir miklar hjarnbreiður með auðvirði-
legan pokatausa á bakinu, gistir á afskekktum kotbæ, kvænist
heimasætunni og byrjar að hokra.
Aftur á móti hefur jötunmennið Guðmundur Hrólfsson fengið
hyr undir báða vængi. Hann sýnir erlendum þjóðum sínar furðu-
lcgu listir, sem grundvallast einvörðungu á „fólskum krafti“,
enda í þann veginn að ná liinu langþráða takmarki, heimsfrægð-
inni. Niðurstaða höf. er þessi: Hið vitræna og listræna á sér
enga þroskamöguleika. En heimskunni, fáfræðinni og rudda-
mennskunni standa allar ieiðir opnar.
II.
í fyrri bókum sínum hefur Guðm. Daníelsson sýnt, að hann
býr yfir óvenjulega frjórri og þróttugri stílgáfu. Og það þarf
ekki að lesa margar blaðsiður í þessari nýju sögu hans til að
ganga úr skugga um, að hér er maður á ferðinni, sem kann að
halda á penna, ef hann vill það viðhafa. En hitt fer heldur ekki
fram hjá, að víða er stíllinn mjög hroðvirknislegur, fellur alls
ekki að efninu og líkist einna helzt sendibréfsrabbi, þar sem
allt er látið flakka. Slíkur skortur á sómasamlegum vinnubrögð-
um er ófyrirgefanlegur manni með gáfum og dugnaði Guðm.
Daníelssonar. Það vekur einnig undrun og gremju, að höf. skuli
hvað eftir annað nota aldanskt málskripi, eins og „svo gott sem“.
Þá eru persónulýsingarnar talsvert misjafnar. Ástmey Hrafns
Halldórsonar minnir fremur á óraunverulega huklukonu, sveip-
aða rómantískri þoku, en nútímastúlku í Reykjavík. Sjálf sögu-
hetjan er örsjaldan leidd fram á sjónarsviðið sem lifandi ])átt-
takandi í viðburðunum, lieldur sagt frá henni í fréttastil. Hins
vegar eru þeir Guðmundur kraftamaður og Baldvin heimspek-
ingur ævinlega sjálfum sér samkvæmir. Og aukapersónur eins
og litla systir Bína eða Olga verða lesandanum ógleymanlegar;
svo skýrt eru þær mótaðar með örfáum pennadráttum. — En
þrátt fyrir ýmsa smíðisgalla og stílgalla, sem að mínu áliti stafa
fyrst og fremst af þvi, að höf. hefur ekki gefið sér tíma til að
vinna verkið eins alúðlega og æskilegt liefði verið, þá býr þessi
bók yfir ótvíræðum kostum, sem lofa miklu í framtíðinni. Enda
þykir mér fátt trúlegra en Guðm. Daníelsson muni innan fárra
ára skrifa bækur, sem skipi honum veglegan sess meðal for-
ystuskálda þjóðarinnar. Ólafur Jóh. Sigurðsson.
15