Húnavaka - 01.05.1996, Blaðsíða 135

HÚNAVAKA
133
yrðu of kröpp. Ef hornin fóru að aflagast að mun varð ummál hólm-
ans meira en nauðsynlegt var og afköstin rninni en ella.
A 5. áratugnum kom rimaskúffa að Brekku. Ekki þurfti að raka aft-
ur í hana því heyið færðist aftur að umgjörðinni vegna viðnáms jarð-
arinnar. Þegar komið var að sláttuvélargarði var umgjörðinni kippt
upp með spotta og rann þá heyið aftur úr skúffunni. Þessi tækni létti
rnjög verk sláttumanns. Hún er enn við lýði þar sem draga þarf saman
hey í sláttuvélargarða á votlendi.
Næsta bylting varðandi sláttinn var tilkoma dráttarvélar árið 1951
og tilheyrandi sláttuvélar. Afköst hestasláttuvélanna höfðu verið um
það bil sex- til sjöföld afköst sláttumanna er slógu með orfí og ljá.
Dráttarvélin afkastaði enn meira eða um það bil þrefalt á við liesta-
sláttuvélarnar. Fyrst í stað var það meginhlutverk dráttarvélarinnar að
slá það sem véltækt var fyrir hana ásamt því að draga heyvagn. Um
jDetta leyti var ræktun orðin það mikil að verulega munaði um hina
véltæku bletti. A næstu árum stækkuðu þeir mikið. Þar að auki var um
þetta leyti kappsamlega unnið að framræslu.
Aherslu verður að leggja á að hestasláttuvélarnar tóku alls ekki að
fullu við hlutverki orfsius og ljásins. Vegna þess að aðeins lítill hluti af
slægjulandinu var véltækur lengi vel voru hin gömlu handverkfæri og
vinnubrögð í fullu gildi í langan tíma. Lengi vel slógu menn með orfí
og ljá stararkampa og fleytingsþýfi þar sem slægja var góð. Eftir því
sem ræktun fleygði fram minnkaði sláttur með orfi og ljá.
Fyrsta múgavélin kom að Brekku 1934. Það var tveggja hesta vél.
Um það bil áratug síðar bættust tvær við og höfðu þær að mestu leyti
svipaða eiginleika og sú er fýrir var. Bæði var hægt að raka og rifja
með þeim. Þegar rifjað var snerust kambar vélarinnar öfugan liring
miðað við það sem þeir gerðu þegar rakað var með henni.
Til voru margvíslegar hestavélar til að raka og rifja. Algengast var að
þær gætu aðeins annað hvort og væru dregnar af einum hesti. Þær
urðu algengar upp úr 1940. Það var nokkuð sérstakt live tveggja hesta
múgavélar voru mikið notaðar í Þinginu og hve snemma þær komu
til sögunnar. Sama ár og fyrsta múgavélin kom að Brekku voru sams
konar vélar keyptar að Stóru-Giljá og Beinakeldu.
Um það leyti sem fyrsta vélin kom að Brekku var véltækt slægjuland
orðið nokkru meira en þegar sláttuvélin var tekin í notkun. Enn um
hríð þurfti þó að heyja allstóra bletti að mestu með handverkfærum
svo gamlir starfshættir voru áfram við lýði þó véltækni ykist. Þegar um
ntikið hey þurfti að sinna annaði múgavélin ekki öllu og var þá gripið