Húnavaka - 01.05.1996, Blaðsíða 147

HUNAVAKA
145
Hlutverk vinnuhestanna var oft og tíðum víðtækara en einungis að
draga vélar. Sá sláttuvélarhestanna er gekk hægra megin, gðtuhestur-
inn, sá t.d. um það með lítilli íhlutan sláttumanns að fylgja óslægj-
unni og kom það sér ágætlega því það var ærið starf að raka aftur í
skúffuna og kasta úr henni. Sigurður segir að hann hafi haft aktaum-
ana yfir aðra öxlina og undir hendina hinum megin. Hann vatt síðan
bolinn til eins og þurfti og stjórnaði hestunum mest þannig. Ef nauð-
synlegt var sleppti hann hendi af hrífunni og tók í taumana eins og
þurfti. Oftast dugði að kalla til hestanna ef einhverjar leiðréttingar
þurfti að gera á gjörðum þeirra. Ef götuhesturinn vildi t.d. fara að
liraða verkinu með því að stíga inn í óslægjuna og minnka þannig
hólmann örar en skyldi þá dugði að kalla „götunajarpur“, ef um Jarp
var að ræða, en annars nafn þess hests er til var kallað. Hesturinn rétti
sig af og tók götuna aftur.
Fleiri dæmi mætti rekja um nána samvinnu manns og hests. Hauk-
ur segir frá tveimur hestum er oft voru notaðir saman fyrir ýtu, þeim
Reykja-Blesa og Dreyra. Þegar var verið að raka rófurnar á eftir ýtunni
var oft ekið spölkorn og síðan stansað og rófan rökuð þann kaflann
og því hent fram fyrir ýtuna sem úr rakinu kom. Við þetta verk þurfti
oft ekki að standa á ýtunni því heyið hélt henni í réttum skorðum og
það þurfti ekki heldur að keyra þá Dreyra og Blesa. Þegar búið var að
henda tuggunni fram fyrir röltu þeir af stað og fóru sinn vanalega
spöl og stönsuðu jafnvel án þess að til þeirra væri kallað. Að minnsta
kosti var það yfrið nóg annað hvort að blístra á þá eða segja þeim að
nema staðar. A meðan verið var að raka fengu þeir sér tuggu úr garð-
inum.
Framangreind dæmi sýna að hestarnir voru ekki tæki í höndum
mannanna eins og dráttarvélar eða sláttuþyrlur lieldur vinnufélagar
þeirra og oft persónulegir vinir. Heimildarmenn mínir létu það
óspurðir greinilega í ljós hvað þeim hafi fundist samveran með hest-
unum og samvinnan \ið þá ánægjuleg.
3. Ahrif breyttrar heyvinnutækni og ástæður
Hvatans að breytingum á heyskap, ýmissi annarri vinnu og tækni við
landbúnað, er að leita í ytri aðstæðum landbúnaðar almennt og þjóð-
félagsbreytingum. Alla þessa öld hefur fólki í þéttbýli fjölgað eftir því
sem atvinnumöguleikar hafa aukist þar við fiskvinnslu, iðnað, þjón-
ustu. Þar með jókst markaður fyrir landbúnaðarafurðir og grundvöll-