Morgunblaðið - 27.05.2015, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. MAÍ 2015
Næring Margrét Myrra Dan Þórhallsdóttir, 11 ára, gefur heimalningi pela í fjárhúsinu á Þorkelshóli í Víðidal í Vestur- Húnavatnssýslu, þar sem hún er í sveit.
Eggert
Vinstrisinnaðir
stjórnmálamenn eru
gjarnir á að halda því
fram að þrepaskipt
tekjuskattskerfi – stig-
hækkandi skattheimta
– sé skynsamleg og
réttlát leið til að auka
jöfnuð í samfélaginu.
Samkvæmt þessu eru
tíu þrep réttlátari en
þrjú og 25 fela í sér
meiri jöfnuð en fimm þrep. Flókið
margþrepa skattkerfi með tilheyr-
andi jaðarsköttum er draumsýn
vinstri manna og engu er líkara en að
margir þeirra séu uppteknari af því
að jafna kjör landsmanna niður á við í
stað þess að bæta stöðu þeirra sem
lægstu launin hafa.
Baráttan fyrir flóknu þrepaskiptu
skattkerfi virðist hins vegar aðeins
vera bundin við tekjuskatt ríkisins en
ekki við útsvar sveitarfélaga. Þannig
sætta vinstri menn sig ágætlega við
flata útsvarsprósentu (sem sam-
kvæmt kokkabókum þeirra hlýtur að
fela í sér óréttlæti). Það er með öðr-
um orðum í góðu lagi að Reykjavík-
urborg og önnur sveitarfélög leggi á
flatan skatt á tekjur launafólks en
það er óverjandi í nafni jöfnuðar að
ríkið geri slíkt hið sama.
Öfugsnúið réttlæti
Allt er þetta öfugsnúið. Fyrir
launafólk skiptir útsvarsprósentan
miklu meira máli en skatthlutfall rík-
isins. Á síðasta ári nam álagt útsvar á
einstaklinga (vegna tekjuársins 2013)
um 149 milljörðum króna en tekju-
skattur var 112 milljarðar. Alls
greiddu einstaklingar 261 milljarð í
skatta af launatekjum og þar af tóku
sveitarfélögin til sín 57%. Launafólk
greiddi 36 milljörðum meira í útsvar
en tekjuskatt!
Þeir sem berjast fyrir stighækk-
andi skattheimtu undir gunnfána
jöfnuðar eru hvorki sannfærandi né
samkvæmir sjálfum sér fyrr en þeir
setja þrepaskipt útsvar á stefnuskrá
sína. Raunar ættu þeir fremur að
sætta sig við flatan tekjuskatt rík-
isins og stighækkandi útsvar en það
fyrirkomulag sem nú er við lýði við
beina skattheimtu af tekjum ein-
staklinga.
Fyrir almenning skipta ráðstöf-
unartekjur – það sem eftir er í launa-
umslaginu eftir skatta og gjöld –
meira máli en krónutala í launataxta
eða heildarlaun. Það er því ekki óeðli-
legt þegar gengið er til kjarasamn-
inga að horft sé til þess hvort og með
hvaða hætti hægt er að
lækka álögur og auka
þar með ráðstöf-
unartekjur launafólks.
Eins og venjulega er
alltaf horft til ríkisins
en lítið hugað að álög-
um sveitarfélaga og þá
ekki síst þeirra sem
lengst ganga og
þyngstar álögur leggja
á íbúana.
Hugsanleg lækkun
skatta dregur þó með
engum hætti úr ábyrgð
atvinnurekenda á að tryggja að hægt
sé að hækka laun þeirra sem lökust
hafa kjörin, líkt og Bjarni Benedikts-
sonar fjármálaráðherra hefur undir-
strikað.
Skýr stefna – flatur skattur
Auðvitað þarf ekki kjarasamninga
til að lækka skatta. Stefna Sjálfstæð-
isflokksins er að minnsta kosti skýr í
þessum efnum. Landsfundur 2013
ítrekaði í ályktun að „mesta kjarabót
Íslendinga felist í lækkun skatta“
sem stuðlar að „meiri fjárfestingu og
aukinni verðmætasköpun“. Ekki síst
þess vegna samþykkti landsfundur
að lækka beri tekjuskatt einstaklinga
„sem jafnframt verði í einu þrepi“ og
einfalda skattkerfið til muna.
Kjörtímabil ríkisstjórnar Fram-
sóknarflokks og Sjálfstæðisflokks er
hálfnað. Síðari hálfleikur er hafinn og
eftir er að klára stór verkefni en
grunnurinn sem lagður hefur verið er
traustur. Afnám fjármagnshafta
samhliða uppgjöri þrotabúa bank-
anna skiptir miklu en uppskurður á
skattkerfinu er ekki síður mikil-
vægur.
Samsteypustjórn Samfylkingar og
Vinstri grænna var samkvæm hug-
sjónum vinstri manna um að besta
skattkerfið sé flókið með stighækk-
andi skattprósentu. Hagsmunir
þeirra lægst launuðu voru fyrir borð
bornir en harðast gengið að milli-
stéttinni. Frá ársbyrjun 2009 og fram
að kosningum 2013 var lögum um
tekjuskatt breytt 28 sinnum og
flækjustigið aukið. Staðgreiðsla sem
var 35,72% árið 2008 hækkaði í
37,32% til 46,22%. Staðgreiðsla á
millitekjur fór úr 35,72% í 40,22% –
líklega í nafni réttlætis.
Þannig var stöðugt þrengt að
heimilunum. Ráðstöfunartekjur
lækkuðu vegna hækkunar opinberra
gjalda, minni vinnu og lægri launa.
Fjárhagslegir erfiðleikar urðu meiri
og fleiri þurftu að reiða sig á bætur
og aðra aðstoð. Flókið og um-
svifamikið bótakerfi er fylgifiskur
fjölþrepa tekjuskatts.
Tvö ár eftir
Ríkisstjórn Framsóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks hefur tvö ár til að
snúa við blaðinu og hverfa frá stefnu
vinstri manna í skattamálum. Skyn-
samlegt fyrsta skref er að afnema
milliþrep í tekjuskatti og hækka
krónutölu í efsta skattþrepi. Kerf-
islæg villa í lögum kemur í veg fyrir
að hækkun persónuafsláttar nýtist
þeim sem lægstu launin hafa þar sem
sveitarfélögin éta upp ávinninginn.
Vegna tekjuársins 2013 nam fjár-
hæðin 10,4 milljörðum króna.
Verkefnið í síðari hálfleik liggur
fyrir. Innleiða þarf einfalt og gegn-
sætt tekjuskattskerfi, sem hvetur en
letur ekki einstaklinga. Í stað flókins
millifærslukerfisins þar sem fólk er
neytt inn í félagsleg úrræði í húsnæð-
ismálum á að leggja áherslu á raun-
verulegt valfrelsi þar sem byggt er
undir séreignastefnuna. Nið-
urgreiðslur í formi vaxtabóta eða
húsaleigubóta ganga þvert á val-
frelsi, sem borgaralegir stjórn-
málaflokkar eiga að standa fyrir, og
þjónar fremur hagsmunum fjár-
málastofnana og leigusala en launa-
fólks.
Samhliða því að afnema skatt-
heimtukerfi vinstri stjórnar gerði
ríkisstjórnin vel í því að skera upp
rekstur ríkisins og breyta vinnu-
brögðum við gerð fjárlaga. Sá er
þetta skrifar hefur oft áður bent á þá
staðreynd að tæplega fjórar krónur
af hverjum tíu sem fara úr ríkiskass-
anum renna í annað en það sem
skiptir landsmenn mestu.
Við getum sagt þetta með öðrum
hætti:
Fjórar krónur af hverjum tíu sem
einstaklingar og fyrirtæki þurfa að
greiða í formi skatta og gjalda til rík-
isins renna ekki til heilbrigðis-
kerfisins, í almannatryggingar, í
menntakerfið, löggæslu, dómskerfið
eða vegakerfið. Þær fara í eitthvað
annað en það sem almenningur telur
mestu skipta. Kannski allt undir hatti
jafnaðar og réttlætis.
Eftir Óla Björn
Kárason »Ríkisstjórn Fram-
sóknarflokks og
Sjálfstæðisflokks hefur
tvö ár til að snúa við
blaðinu og hverfa frá
stefnu vinstri manna í
skattamálum.
Óli Björn Kárason
Höfundur er varaþingmaður
Sjálfstæðisflokks.
Síðari hálfleikur er hafinn
Í sumar eins og und-
anfarin ár verða Íslend-
ingar gestgjafar þús-
unda erlendra
ferðamanna. Það er
ánægjulegt að svo
margir óski eftir því að
sækja Ísland heim en
ljóst er að stöðug auk-
ing ferðamanna hingað
til lands kallar á auknar
framkvæmdir til upp-
byggingar og verndar náttúru á fjöl-
sóttum og viðkvæmum stöðum. Ís-
lensk náttúra er undirstaða
ferðaþjónustunnar og slík auðlind á á
hættu á að vera ofnýtt ef átroðningur
um einstaka svæði verður of mikill.
Ímynd Íslands og orðspor má ekki
skaðast. Ábyrgðin er okkar allra og
ekki síst þeirra sem njóta.
Langtímastefna
í innviðafrumvarpi
Í gær samþykkti ríkisstjórnin 850
milljóna króna framlag til fram-
kvæmda strax í sumar á ferða-
mannastöðum sem eru í eigu eða um-
sjón ríkisins. Unnið hefur verið að því
í viðkomandi ráðuneytum og stofn-
unum að kortleggja álagið á landið og
forgangsraða bráðaaðgerðum til
uppbyggingar á innviðum við-
kvæmra ferðamannastaða. Þótt slík
átaksverkefni séu góðra gjalda verð
er ekki síður mikilvægt að móta
stefnu til langtíma. Í frumvarpi sem
ég mælti fyrir á Alþingi á mínum
fyrstu dögum í embætti er kveðið á
um gerð heildstæðrar áætlunar um
verndaraðgerðir sem tekur á skipu-
lagi og framtíðarstefnu á ferða-
mannasvæðum. Afar brýnt er að
taka málið föstum tökum en því mið-
ur höfum við ekki náð að byggja upp
svæði í takt við mikla aukningu
ferðamanna á síðustu árum.
Þörfin er brýn
Þetta er í fyrsta sinn hér á landi
sem unnið er að heildstæðri áætlun
sem nær yfir allt landið. Innviða-
frumvarpið, sem bíður annarrar um-
ræðu á Alþingi, rammar inn mikil-
væga þætti sem stuðla að því að
vernda svæðin og búa undir vaxandi
álag. Markmið frumvarpsins er að
móta stefnu og samræma tillögur um
slíka uppbyggingu og viðhald ferða-
mannsvæða með náttúruvernd og
sjálfbærni að leiðarljósi. Skýr mark-
mið þarf að setja fyrir einstaka
svæði, út frá því hvers konar upplifun
þau bjóða, til hvaða markhópa þau
höfða og ekki síst hversu viðkvæm
þau eru. Náttúra lands-
ins er viðkvæm en
koma þarf í veg fyrir
tjón með því að lagfæra
og fyrirbyggja
skemmdir eftir traðk,
merkja leiðir, byggja
göngustíga, göngubrýr,
hreinlætisaðstöðu og
fleira. Þá þarf öryggi að
vera í fyrirrúmi og
hönnun hvers konar að
falla vel að landslaginu.
Þannig er stuðlað að
vernd náttúrunnar
ásamt upplifun og öryggi ein-
staklingsins á ferð um landið.
Í frumvarpinu er lagt upp með að
svæði í eigu hins opinbera eigi sjálf-
krafa aðild að áætluninni og sveitar-
félög geri jafnframt tillögu um þau
svæði sem staðsett eru innan marka
þeirra. Landsvæði í einkaeigu munu
falla undir áætlunina, óski viðkom-
andi landeigandi þess.
Friðlýst svæði
Nú þegar er búið að friðlýsa um
20% landsins og hefur hið opinbera
ábyrgðarhlutverki að gegna gagn-
vart umsjón, rekstri og vöktun á við-
komandi svæðum. Ástand friðlýstra
svæða er misgott. Umhverfisstofnun
hefur tekið saman lista yfir stöðu
friðlýstra svæða og þeirra sem þarf
að sinna sérstaklega, sk. rauðan og
appelsínugulan lista. Mörg friðlýst
svæði eru jafnframt áningarstaðir
undir miklu álagi ferðamanna þar
sem bregðast þarf skjótt við með
markvissum aðgerðum. Samantekt
Umhverfisstofnunar um ástand frið-
lýstu svæðanna sem hlúa þarf sér-
staklega að mun nýtast vel inn í vinn-
una við þá forgangsröðun verkefna
sem framundan er.
Ég bind miklar vonir við innviða-
frumvarpið, en við samþykkt þess
munu verða tímamót í markvissri
uppbyggingu og vernd á ferða-
mannastöðum með vernd náttúru,
sjálfbæra nýtingu og langtíma-
hugsun að leiðarljósi.
Eftir Sigrúnu
Magnúsdóttur
» Í frumvarpi sem ég
hef mælt fyrir er
kveðið á um gerð áætl-
unar um verndaraðgerðir
sem tekur á skipulagi og
framtíðarstefnu á ferða-
mannasvæðum.
Sigrún Magnúsdóttir
Höfundur er umhverfis- og
auðlindaráðherra.
Verðmæti kortlögð