Dagblaðið Vísir - DV - 08.07.2009, Síða 6

6 miðvikudagur 8. júlí 2009 fréttir
„mér liður eins og
ég sé í fangelsi“
Hælisleitendurnir Elyas Sultani og Hassan Raze Akbari hafa báðir beðið í fjórtán mánuði á Íslandi eft-
ir því að fá úrlausn sinna mála. Hassan segir dvölina á Fit Hosteli hreinasta helvíti og hefur íhugað að
svipta sig lífi. Í þau fáu skipti sem hann heyrir frá fjölskyldunni í Afganistan fegrar hann veruleikann
og segist vera í Paradís. Elyas dreymir um að eignast kærustu en segist ekkert hafa upp á að bjóða í
sambandi þegar hann veit ekki einu sinni hvað morgundagurinn ber í skauti sér.
„Maturinn er tilbúinn,“ kallar Ely-
as Sultani, lágvaxinn og glaðleg-
ur náungi ættaður frá Afganistan,
þegar Bryndís Schram og Kolf-
inna Baldvinsdóttir ganga inn um
dyrnar á Fit Hosteli. Gangurinn
er langur og mjór. Á báða vegu
eru herbergi, þvottahús, eldhús
og litlar skonsur. Allt hreint og
fágað, hvítmálaðir veggir, teppi
á rúmum og persónulegir mun-
ir á borðum og stólum. Minnir á
heimavist í íslenskri sveit, sálar-
laust hús sem hefur margar vist-
arverur, en er ekki heimili.
Hér búa ungir menn langt að
komnir, svokallaðir hælisleitend-
ur. Flestir þeirra flúðu heimaland
sitt, ýmist af pólitískum, trúarleg-
um eða félagslegum ástæðum,
og hafa verið á flótta árum sam-
an. Enginn þeirra á afturkvæmt
til heimalandsins, fósturjörðin er
þeim glötuð.
Kolfinna hefur í hálft annað
ár unnið að heimildarmynd um
hælisleitendur á Íslandi og þekkja
þeir því fjölskyldu hennar núorð-
ið vel.
Stutt er síðan Bryndís og Jón
Baldvin Hannibalsson buðu
nokkrum vina Kolfinnu á Fit Host-
eli í mat og nú var kominn tími á
að endurgjalda matarboðið.
Bryndís kom ekki tómhent því
upp úr töskunni dró hún dósir
af Ora-fiskibollum. „Ég var með
fiskibollur þegar þeir komu í mat
til mín. Reyndar ekki Ora, en þeir
voru mjög hrifnir. Nú vil ég að þeir
komist upp á lag með að borða
fiskibollur úr dós. Mjög ódýr og
góður matur,“ segir hún. Elyas
tekur fagnandi við fiskibollunum
en þeir sem dveljast á Fit Hosteli
fá annars matarsendingu einu
sinni í viku.
Fékk vinnu við þrif
Hassan fékk tímabundið atvinnu-
leyfi á síðasta ári og starfaði þá á
veitingastað sem síðar fór á haus-
inn. Hann hefur lengst af verið án
vinnu en hefur sótt um hvað eft-
ir annað og stundum fengið svör.
Vegna fyrra atvinnuleyfis á Hass-
an auðveldara með að fara út á
vinnumarkaðinn en aðrir hælis-
leitendur. Í dag er hann glaður, því
að honum hefur boðist starf við
þrif á Radisson SAS í Reykjavík.
„Mér er alveg sama hvað ég geri.
Ég vil bara vinna,“ segir hann. „Og
nú get ég kannski farið að æfa box
af fullum krafti.“
Undanfarnir mánuðir hafa
hins vegar einkennst af tilbreyt-
ingarleysi og bið. Hver dagur er
öðrum líkur á hostelinu og tíminn
endalaust lengi að líða. Þeir bíða
á hverjum degi í voninni um að
íslensk yfirvöld samþykki beiðni
þeirra um hæli en fjórtán mánaða
bið tekur sannarlega á.
Fegrar veruleikann fyrir
fjölskyldunni
Hassan flúði Afganistan eftir að
hann varð ástfanginn af stúlku
sem var súnní-múslimi en sjálfur
er hann sjía-múslimi. Faðir stúlk-
unnar tók sambandinu afar illa og
enn versnaði staðan þegar stúlk-
an varð ólétt utan hjónabands.
Hassan segir að faðir stúlkunnar
hafi þá drepið hana vegna þeirr-
ar skammar sem hún kallaði yfir
fjölskylduna.
Æðsti draumur Hassans er
að allt verði aftur eins og það
var, áður en óhamingjan hellt-
ist yfir. „Það er mér að kenna, að
fjölskylda mín þjáist. Hún er í
stöðugri lífshættu mín vegna. Ég
var bara sautján ára unglingur
og hef verið á flótta í sjö ár,“ seg-
ir Hassan um fortíð sína. Hon-
um líður ömurlega á Fit Hosteli
og biðin er það allra versta. „Ég
vil ekki vera í þessu helvíti. Mér
finnst ég vera í fangelsi, múraður
inni,“ segir hann.
Hælisleitendurnir þjást allir
af mikilli vanlíðan og hafa því lít-
ið að bjóða, þegar kemur að því
að hughreysta hver annan. Hass-
an sér oft ekkert nema svartnætt-
ið fram undan. „Ég hef hugleitt
sjálfsmorð,“ segir hann vondauf-
ur. Á nokkurra vikna fresti talar
hann við fjölskyldu sína í Afgan-
istan símleiðis, reynir að halda
henni rólegri en dregur sannleik-
ann undan. „Ég segi mömmu að
ég sé í Paradís,“ segir hann með
daufu brosi.
Biðin er að hans mati verri en
fyrir þann sem er með krabba-
mein. Sá veit þó allavega nokkurn
veginn hvenær hann deyr og get-
ur nýtt tímann þangað til.
Þráir að lifa í friði
Elyas hefur dálæti á því að elda og
leynir það sér ekki í gómsætum
réttunum sem hann ber á borð.
Bragðið af hrísgrjónakjötréttin-
um og krydduðum kjötbollunum
sem hann bauð upp á bar þess
greinileg merki hvaðan kokkur-
inn er ættaður og greinilegt að
hægt er að útbúa sannkallað lost-
æti af litlum efnum. Á frummál-
inu heita réttirnir qabully palow
og koftha kabab.
Hassan gantast með hæfileika
Elyasar í eldhúsinu. „Allar konur
er hrifnar af honum,“ segir hann
hlæjandi. Elyas segist gjarnan vilja
eignast kærustu en þykir hann
ekki hafa upp á mikið að bjóða
að svo komnu. „Ég veit ekki nógu
mikið um framtíðina til að fara að
biðja mér konu,“ segir Elyas sem
veit ekki einu sinni hvað morgun-
dagurinn ber í skauti sér. Útlend-
ingaeftirlitið synjaði beiðni hans
um hæli hér á landi. Elyas kærði
þann úrskurð og bíður nú svars
dómsmálaráðuneytisins. „Biðin
er það erfiðasta,“ segir hann. „Þeir
eru að taka ákvörðun um líf mitt,“
segir hann. „Það eina sem ég þrái
er að fá að lifa í friði.”
Tæpur tugur hælisleitenda dvel-
ur á Fit Hosteli og bíður úrlausn-
ar sinna mála. Þeir Alban Daci og
Askarpour Mohammad voru búnir
að borða þegar sest var að snæðingi
en voru engu að síður tilbúnir til að
deila sögu sinni með DV:
Tók lán fyrir að-
gerð móður sinnar
„Mamma mín þurfti að fara í að-
gerð vegna æxlis í höfði. Ég fékk
lánaða peninga til að borga að-
gerðina en gat síðan ekki borgað
þá aftur,“ segir Alban Daci, hælis-
leitandi frá Albaníu. Hann seg-
ist hafa komist í mikil vandræði í
heimalandinu vegna peninganna
sem hann skuldaði og því orðið að
flýja land. Alban segir móður sinni
þó sem betur fer heilsast vel í dag,
þökk sé aðgerðinni.
Alban hefur dvalist á Fit Hosteli
síðan 13. júní. Hann var á leið til
Kanada með falsað vegabréf þeg-
ar hann var stöðvaður í Leifsstöð.
Alban var þá handtekinn og sett-
ur í fangelsi. Flestir hælisleitend-
ur ferðast með fölsuð vegabréf ella
gætu þeir ekki yfirgefið land sitt.
Alban segist fyrstu dagana hafa
verið í fangaklefa lögreglustöðvar-
innar við Hverfisgötu en síðar flutt-
ur í Hegningarhúsið að Skólavörðu-
stíg. Þá óskaði hann eftir hæli hér á
landi og var fluttur á hostelið.
Eftir það hefur enginn talað við
hann. Hann hangir bara í lausu
lofti.
fangelsi beTra
en hælisvisTin
„Mér finnst betra að vera í fang-
elsi en hér,“ segir Askarpour Mo-
hammad, hælisleitandi frá Íran.
Hann hefur dvalist á Fit Hosteli í
nokkrar vikur og segir fangelsis-
vistina í íslenskum fangelsum öllu
betri. Askapour starfaði lengi sem
vélstjóri og komst í kast við lögin
eftir að hafa verið við styrjuveið-
ar í Kaspíahafi. Þegar hann kom í
land mættu honum lögreglumenn
sem vildu gera aflann upptækan
en Askarpour tók það ekki í mál.
Hann lenti í orðaskaki, sem endaði
með handtöku. Hann hafði löngum
heyrt vel látið af Íslandi og ákvað að
flýja þangað til að sleppa við fang-
elsisvist. Þegar hann kom til Íslands
var hann hins vegar settur í fangelsi
en eftir að hann óskaði eftir hæli
var hann fluttur á Fit Hostel. Eng-
inn hefur samt sagt honum hvað sé
í gangi eða hvað bíði hans.
ERlA HlynSdóttiR
blaðamaður skrifar: erla@dv.is
„Biðin er að hans mati
verri en fyrir þann sem er
með krabbamein. Sá veit
þó allavega nokkurn veg-
inn hvenær hann deyr “
Endalaus bið Kolfinna, Bryndís, Elyas,
Askarpour og Hassan við matarborðið.
Hassan sagðist ekki vilja gera sessunauta
sína leiða en talið barst endurtekið og
ómeðvitað að þeirri endalausu bið sem
hælisleitendurnir standa frammi fyrir.
Mynd SigtRygguR ARi JóHAnnSSon
www.nora.is Dalvegi 16a Kóp.
opið: má-fö. 11-18,
laugard. 11-16
Opið: má-fö. 12-18, lau.12-16
Dalvegi 16a,
Rauðu múrsteinshúsunum
Kóp. 201 - S: 517 7727
www.nora.is
Fyrir bústaðinn og heimilið