Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.2010, Page 14

Dísilolía
Algengt verð verð á lítra 194,3 kr. verð á lítra 191,3 kr.
Algengt verð verð á lítra 194,4 kr. verð á lítra 191,4 kr.
Algengt verð verð á lítra 194,4 kr. verð á lítra 191,4 kr.
bensín
Algengt verð verð á lítra 194,6 kr. verð á lítra 191,6 kr.
Algengt verð verð á lítra 194,6 kr. verð á lítra 191,6 kr.
Algengt verð verð á lítra 196,5 kr. verð á lítra 193,5 kr.
Fáðu lánAð
Neytendasamtökin minna neytend-
ur á að ef vara sem þeir kaupa reyn-
ist gölluð beri seljanda að bæta úr
þeim galla. Taki það lengri tíma en
eina viku á neytandi hins vegar rétt
á að fá sams konar hlut lánaðan á
kostnað seljanda. Meginreglan er að
neytandi á ekki að verða fyrir tjóni
vegna gallans. Þetta á við um láns-
hluti á borð við tölvur, síma og bíla
ef krafan telst sanngjörn, þegar hægt
er að halda því fram að hagsmunir
og þarfir neytenda vegi þyngra en
kostnaður og óhagræði seljenda.
Ekki bArnvænn
búningsklEFi
n Lastið fær hönnuður fataskáp-
anna í búningsklefum sundlaug-
arinnar á Þorlákshöfn. Skáparnir
læsast sjálfkrafa þegar þeim er lokað
og þá er ekki hægt að opna þá aftur
nema með lykli. Vitað er til þess að
lítil börn hafi klifrað inn í skápana
og lokað á eftir sér, án
þess að foreldrarnir hafi
lykla að skápunum.
Börnin hafa þá þurft
að dúsa inni í læstum
skáp á meðan lykillinn
er sóttur. Þetta þykir ekki
nógu gott fyrir annars mjög
svo barnvæna sundlaug.
SENDIÐ LOF EÐA LAST Á NEYTENDUR@DV.IS
Hárrétt á
Horninu
n Lofið að þessu sinni fær Hornið,
Hafnarstræti 15. Ánægður viðskipta-
vinur segir matinn þar ætíð standa
fyrir sínu og segir að sjaldan verði
gestir fyrir vonbrigðum þar. Pítsurn-
ar eru einstaklega ljúffengar og listi-
lega framreiddar. Maturinn
er einnig mjög bragðgóður
og verði stillt í hóf miðað við
gæði. Þjónustan er góð og
andrúmsloftið huggu-
legt. Hornið er, eins og
nafnið gefur til kynna,
á horni Hafnarstrætis
og Pósthússtrætis.
LOF&LAST
14 neyTendur UmSjóN: símon örn reynisson simon@dv.is 23. ágúst 2010 mánudagur
SeðLAbAnkinn LækkAði STýrivexTi
Seðlabankinn tilkynnti á miðvikudaginn að bankinn myndi lækka
stýrivexti um eitt prósentustig, úr átta prósentum niður í sjö. Í lok
ársins 2008 voru stýrivextir 18% og því ljóst að þeir hafa lækkað
mikið. Stýrivextir eru þeir vextir sem bankinn lánar öðrum lánastofn-
unum á og því hafa þeir bein áhrif á aðgang almennings að lánsfé.
Seðlabankinn lækkaði vexti á sjö daga lánum með veði í 7%, en dag-
lánsvextir eru nú 8,5%. Vextir á viðskiptareikningum innlánsstofn-
ana lækka í 5,5%. e
L
d
S
n
e
y
T
i
Undanfarið hefur krónan styrkst
mikið, en þrátt fyrir það hefur verð
á neysluvörum heimila í landinu
hækkað. Alþýðusamband Íslands
segir óeðlilega miklar verðhækkanir
hafa orðið á innfluttum matvörum í
kjölfar efnahagshruns, en neyslu-
vísitala innfluttra matvara hefur
einungis lækkað lítillega í kjölfar
gengisstyrkingar. Frá ársbyrjun hafa
almenn útgjöld heimilanna hækkað
um eitt prósent.
Gísli Tryggvason, talsmaður neyt-
enda, segir það vafalaust að neytend-
ur eigi að njóta góðs af gengisstyrk-
ingum. „Að sjálfsögðu á vöruverð að
lækka í takt við styrkingu gengisins,“
segir Gísli í samtali við blaðamann.
Henný Hinz, hagfræðingur ASÍ, segir
að vænta megi verðlækkana, miðað
við óbreytt gengi.
Hröð hækkun í kjölfar veiks
gengis
Í grein á vefsíðu Alþýðusambandsins
frá því í lok júní, er þetta mál kannað.
Þar kemur fram að þrátt fyrir stöðuga
styrkingu krónunnar hafi vöruverð
innfluttrar vöru ekki lækkað í sam-
ræmi við það. Andrés Magnússon
framkvæmdarstjóri Samtaka versl-
unar- og þjónustu segir það einungis
mýtu að verðlag sé lengur að lækka en
hækka eftir sveiflum gengisins. „Það
er algjör fylgni á milli gengisþróunar
og verðlagsþróunar í hvora átt sem
gengið þróast,“ segir Andrés, og bend-
ir á rannsókn á vegum Háskólans á
Bifröst máli sínu til stuðnings.
Í grein ASÍ er nefnt að undanfar-
ið eitt og hálft ár hafi flestir innfluttir
vöruflokkar hækkað um helming eða
meira, á meðan að gengi krónunnar
veiktist um rúmlega 70%. Af þessum
vörum hafi innfluttur matur hækkað
mest eða um tæplega 70% frá janúar
2008 til maí 2010. Á meðan hækkuðu
laun að meðaltali um 14,5%. Sam-
kvæmt nýjustu tölum hefur verð á
innfluttum matvörum þó lækkað um
3% frá því í janúar 2010, þegar það
var hæst. Það hefur einnig lækkað
lítillega frá því að ASÍ framkvæmdi
verðkönnun sína. Veruleg lækkun
hefur þó ekki sést, á meðan gengið
hefur styrkst um ríflega 10% hefur
verð innfluttrar matvöru lækkað um
3%.
Óeðlileg hækkun
Henný Hinz hjá ASÍ segir hækkun-
ina frá því í janúar 2008 og fram í maí
á þessu ári hafa verið óvenjumikla.
„Okkur þótti þetta í raun óeðlilega
mikil hækkun á innfluttum mat. End-
anlegt verð vörunnar samanstendur
ekki eingöngu af gengi krónunnar,
heldur eru ýmsir aðrir liðir sem hafa
ekki hækkað neitt á við gengið.“ Hún
segir þó að verðið hafi lækkað örlítið
síðan þá. Samkvæmt tölum ASÍ var
verðhækkun á innfluttum matvörum
nánast samstíga gengisbreytingum,
að óbreyttum tveimur gengissveifl-
um, annars vegar veikingu og hins
vegar styrkingu, sem urðu í miðju
efnahagshruninu. En í ljósi þess að
innkaupsverð er einungis hluti af
heildarverði vörunnar og launakjör
hafa ekki batnað verulega er ein-
kennilegt að verð matvælanna hafi
fylgt genginu svo nákvæmlega.
Núna þegar gengið hefur styrkst
hafa verðlækkanir þó ekki enn orð-
ið raunin. Henný segir þó að ástæða
sé til þess að vænta verðlækkana.
„Það hefur hægt á verðbólgunni og
það ætti að gefa okkur tilefni til þess
að ætla að verð á innfluttum vörum
ætti frekar að lækka en hækka,“ segir
Henný í samtali við DV.
Framleiðsluverð tvöfaldaðist
Samkvæmt tölum frá Hagstofunni
hækkaði framleiðsluverð á Íslandi
um helming frá ársbyrjun 2006 til
ársbyrjunar 2010. Neysluverð hækk-
aði á sama tíma um tæplega helm-
ing. Samkvæmt Alþýðusambandi
Íslands, hafa forsvarsmenn versl-
unarinnar fullyrt að verslunarmenn
hafi tekið á sig afkomuskerðingu
vegna gengisfalls krónunnar. Þessi
fullyrðing kemur heim og saman
við tölur Hagstofunnar um íslenska
framleiðslu, því gengið getur haft
áhrif á hráefniskostnað og annað
slíkt. Á meðan framleiðsluverð tvö-
faldaðist jókst neysluverð um tæp 45
prósent. Vörugjaldið átti einnig sinn
hlut í að hækka neysluverðið.
Verslanir virðast þó ekki hafa tek-
ið á sig mikinn skell vegna innfluttra
vara, því að verð á þeim hefur haldist
meira og minna í hendur við sveiflur
gengisins. Enn fremur ná tölur Hag-
stofunnar um vísitölu framleiðslu-
verðs einungis fram í júní, en þar
virðist gæta um 5% lækkunar á fram-
Að sjálfsögðu á vöruverð að
lækka í takt við styrk-
ingu gengisins.
VERÐLÆKKANIR Í AÐSIGI
Styrking á gengi krónunnar hefur ekki skilað sér til neytenda. Verð
á neysluvörum hefur almennt hækkað um rúmlega eitt prósent á
árinu, en verð á innfluttum vörum lækkað um hálft prósent. Þrátt
fyrir um rúmlega 12 prósenta gengisstyrkingu, hefur lækkun á
vöruverði ekki orðið raunin. Hagfræðingur ASÍ segir óvenjulega
mikla hækkun hafa orðið á innfluttum matvörum frá árinu 2008.
Ávextir Innflutt matvara
er á um 65% hærra verði í
dag en í janúar 2008.
símon örn reynisson
blaðamaður skrifar: simon@dv.is
2 Desember Janúar Febrúar mars Apríl maí Júní Júlí
2009 2010 2010 2010 2010 2010 2010 2010
sKÝrinGAr
n Vísitala neysluverðs
n Vísitala neysluverðs
innfluttrar matvöru
n Vísitala framleiðsluverðs
vÍsitÖlur nEYslu- og FrAMlEiðsluvErðs 2010
VísitAlA neysluVerðs er kostnaður við hin eðlilegu útgjöld dæmigerðs heimilis á Íslandi.
Talan miðast við janúar árið 2008, en neysluvísitalan 100 stendur fyrir þann mánuð. Tölurnar
má því sjá sem prósentur af kostnaði heimilisins við neyslu, út frá janúarmánuði 2008.
VísitAlA FrAmleiðsluVerðs er mælikvarði á verðþróun á framleiðsluvörum innlendra
framleiðenda. Hún mælir hversu hátt hlutfallið af kostnaði við vöruframleiðslu er miðað við
kostnað framleiðslu í ársbyrjun 2006. Talan 100 er í þessu samhengi verð í byrjun árs 2006.
12
6,
7
16
9,
4
19
2,
9
12
6,
4
17
1,
2
20
0,
4
12
7,8
17
0,
3
20
2
12
8,
5
16
7,8
19
6,
5
12
8,
9
16
8,
4
20
1,
5
12
9,
4
16
8,
4
20
4
12
9
16
5,
9
19
2,
9
12
8,1
16
5,
3
leiðslukostnaði. Ætla má að kostnað-
ur framleiðslunnar hafi lækkað frem-
ur í kjölfar styrkingu krónunnar, en
það mun skýrast með framtíðartöl-
um Hagstofunnar.
nýta ekki tækifæri til
samkeppni
Gísli Tryggvason, talsmaður neyt-
enda, segir að innlendir framleið-
endur séu ekki nógu ötulir við að
veita samkeppni. „Ég hef tilfinn-
ingu fyrir því að innlendir vörufram-
leiðendur nýti ekki nægilega tæki-
færi sín til þess að veita samkeppni.
Þeir ættu að reyna að auka hlutdeild
sína á markaðnum með því að lækka