Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.2010, Blaðsíða 13

mánudagur 15. nóvember 2010 fréttir 13
Nýlegur dómur Hæstaréttar, sem af-
nemur skylduaðild að Landssam-
bandi smábátaeigenda og þar með
greiðsluskyldu til sambandsins,
veldur óvissu um fjárhag þess og
framtíð. Samkvæmt heimildum DV
hafa forsvarsmenn félagsins leitað
eftir stuðningi meðal þingmanna við
að tryggja hag félagsins, jafnvel með
lögum.
Samkvæmt rekstrarreikningi
Landssambands smábátaeigenda
námu tekjur þess af félagsgjöldum
um 55 milljónum króna árið 2009 og
höfðu hækkað um nærri 10 milljónir
króna frá árinu áður.
Laun og launatengd gjöld námu
samtals tæpum 38 milljónum króna
í fyrra og höfðu hækkað um 2 millj-
ónir króna frá árinu 2008. Sam-
kvæmt heimasíðu félagsins starfa
þrír einstaklingar á skrifstofu félags-
ins og eru árleg heildarlaun hvers
og eins því 12 til 13 milljónir króna
eða liðlega ein milljón króna á mán-
uði. Annar rekstrarkostnaður Lands-
sambands smábátaeigenda nam 16
milljónum króna samkvæmt árs-
skýrslu félagsins og var lítið breyttur
frá árinu 2008.
Fín laun!
Nokkrir útgerðarmenn smábáta,
þeirra á meðal Jón Gestur Svein-
björnsson, telja launakostnaðinn
mjög ríflegan og vilja einnig vita
hversu mikill lögfræðikostnaður
sambandsins hefur verið undan-
farin misseri vegna málareksturs í
héraðsdómi og fyrir Hæstarétti. Sá
kostnaður hefur ekki fengist upp
gefinn að þeirra sögn. Örn Pálsson,
framkvæmdastjóri LS, hefur í tölvu-
pósti til þeirra einungis vísað til þess
að ársreikningar hafi verið bornir
upp og samþykktir á aðalfundi sam-
bandsins. „Fyrir liggur að ársreikn-
ingur LS 2008 og 2009 hafa farið í
gegnum þetta ferli og því ekki meira
um það að segja,“ er haft eftir Erni í
svarpóstinum.
Dómur veldur titringi
Vandi steðjar að Landssambandi
smábátaeigenda úr að minnsta kosti
tveimur áttum. Í fyrsta lagi veldur
framanagreindur dómur Hæstaréttar
uppnámi og getur miðað að fjárhags-
legri upplausn félagsins. Í lögum um
skiptaverðmæti og greiðslumiðlun
innan sjávarútvegsins er kveðið á
um gjald sem renna skuli til Lands-
sambands smábátaeigenda vegna
félagsaðildar. Innheimt er gjald af
útgerðum fiskiskipa og smábáta
samkvæmt lögunum og er því skipt
í fyrir fram gefnum hlutföllum milli
lífeyrissjóða og hagsmunasamtaka
sjómanna. Af svokölluðum greiðslu-
miðlunarreikningi smábáta renna
6 prósent heildarupphæðarinnar til
Landssambands smábátaeigenda en
megnið af upphæðinni rennur í líf-
eyris- og tryggingarsjóði sjómanna.
Þetta lagaákvæði er undirstaða
helsta tekjustofns Landssambands
smábátaeigenda, en heildartekjur
félagsins námu um 55 milljónum
króna eins og áður segir.
Í máli útgerðarinnar Víkurvers
gegn Landssambandi smábátaeig-
enda komst Hæstiréttur að því í síð-
asta mánuði að framangreind lög
stönguðust á við ákvæði stjórnar-
skrárinnar. Hæstiréttur taldi því að
fallast yrði á það með eiganda Víkur-
vers að umrædd lög færu að því leyti
í bága við 72. og 74. grein stjórnar-
skrárinnar og að honum væri óskylt
að inna af hendi til Landssambands
smábátaeigenda þau fjárframlög,
sem kveðið væri á um í lögunum.
Friðhelgur eignarréttur og
félagafrelsi
Eignarrétturinn er friðhelgur sam-
kvæmt 72. grein stjórnarskrárinn-
ar. „Engan má skylda til að láta af
hendi eign sína nema almennings-
þörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli
og komi fullt verð fyrir,“ segir orðrétt
í stjórnarskránni. Eigandi Víkurvers
kvaðst ekki vera í Landssambandi
smábátaeigenda, sambandið væri
honum óviðkomandi og brotið væri
á eignarrétti hans með því að þvinga
af honum fé sem rynni í sjóði sam-
bandsins.
Í 74. grein stjórnarskrárinnar er
beinlínis kveðið á um að engan megi
skylda til aðildar að félagi. Unnt er
að víkja frá þessu ef félag gegnir lög-
mætu hlutverki vegna almannahags-
muna.
Hæstiréttur vísar til þessara
ákvæða stjórnarskrárinnar og tel-
ur eiganda Víkurvers ekki skylt að
greiða félagsgjöld til Landssam-
bands smábátaeigenda. Þetta merk-
ir raunar að lögin, sem kveða á um
gjald til LS, stangast á við framan-
greind ákvæði stjórnarskrárinnar.
Eftir því sem DV kemst næst hafa
forsvarsmenn Landssambands smá-
bátaeigenda reynt að fá þessari nið-
urstöðu hnekkt með einhverjum
hætti eða að fjárhagur og þar með
framtíð félagsins verði tryggð. Hin
leiðin væri einfaldlega að sættast
á félagafrelsið og telja smábátasjó-
menn að hagsmunum þeirra sé best
borgið innan Landssambands smá-
bátaeigenda.
Strandveiðimenn veita
samkeppni
Þar er komið að öðru óvissuatriði um
framtíð Landssambands smábátaeig-
enda. Síðar í þessum mánuði verður
stofnað nýtt félag strandveiðimanna.
Spennan sem ríkir milli þeirra og LS
byggist á kvótaeign og kvótaúthlut-
un. Margar smábátaútgerðir innan
LS eiga nú umtalsverðan kvóta ekkert
síður en útgerðir innan Landssam-
bands íslenskra útvegsmanna þótt í
minna mæli sé. Spennan ríkir milli
þeirra og hinna sem eru kvótalausir
og háðir leigumarkaði. Sá markaður
er nánast frosinn og ómögulegt að fá
leigt svo mikið sem kíló af þorski, ýsu
og jafnvel ufsa. Af þeim sökum horfa
kvótalausir strandveiðimenn von-
araugum til mögulegrar kvótaaukn-
ingar í bolfisktegundum og annarra
aðgerða Jóns Bjarnasonar sjávarút-
vegsráðherra í þágu dreifðra byggða
og strandveiða.
Strandveiðimenn ætla að stofna
sérstakt hagsmunafélag og verð-
ur stofnfundurinn haldinn 20.
nóvember næstkomandi. DV hefur
heimildir fyrir því að núverandi fé-
lagar innan LS, sem hyggjast ganga
til liðs við nýtt félag strandveiði-
manna, leiti nú leiða til þess að fá fé-
lagsgjöld sín flutt yfir til nýja félags-
ins í krafti hæstaréttardómsins sem
greint er frá hér að framan.
„Það er grundvallarágreiningur
um sjálft kerfið og menn borga til
samtaka sem berjast gegn hagsmun-
um þeirra. Formleg stofnun samtaka
strandveiðimanna er því fúlasta al-
vara,“ sagði Jón Gunnar Björgvins-
son, flug- og strandveiðimaður og
einn helsti hvatamaðurinn að stofn-
un nýja félagsins, í samtali við DV um
miðjan október síðastliðinn. Þess má
geta að nú hafa um 120 einstakling-
ar skráð sig sem stofnendur félags
strandveiðimanna sem ekki hefur
enn hlotið nafn.
Hagsmunir hverra?
„Mér finnst þetta vera stórmerkileg
niðurstaða hjá þessum mönnum. Ég
veit ekki betur en að fingraför Lands-
sambandsins séu á öllu því frjálsræði
sem fengist hefur fyrir handfæraveið-
ar. Baráttan hefur meðal annars skil-
að þeim árangri að búið er að lög-
festa strandveiðar og úti um allt hafa
svæðafélögin ekki gert neitt annað en
að sýna þessu stuðning. Þessi mál-
flutningur er alveg út í hött,“ sagði
Arthúr Bogason, formaður Lands-
sambands smábátaeigenda, þegar
DV fjallaði um málið á dögunum.
Til viðbótar þeim ógnunum sem
steðja að Landssambandi smábáta-
eigenda má nefna að nú þegar hafa
nokkrar smábátaútgerðir klofið sig út
úr Landssambandi smábátaeigenda
og stofnað Landssamband línu-
beitningarbáta. „Landssamband
smábátaeigenda og forystumenn
þess hafa alla tíð unnið gegn hags-
munum okkar og því eigum við ekk-
ert erindi þar innan dyra,“ sagði Páll
Jóhann Pálsson í Grindavík í samtali
við Fiskifréttir í byrjun októ ber síð-
astliðins.
dómsmál klýfur smá-
bátamenn í fylkingar
Óvissa ríkir um framtíð Landssambands smábátaeigenda vegna þess að skylda til að greiða félagsgjöld til
sambandsins standast ekki ákvæði stjórnarskrár um eignarrétt og félagafrelsi. Nýtt félag strandveiðimanna
er í burðarliðnum og leita stofnfélagar leiða til þess að flytja gjöldin frá smábátaeigendum til nýja félagsins.
jóHann HaukSSon
blaðamaður skrifar: johannh@dv.is
Þetta merkir raunar að lögin,
sem kveða á um gjald til
LS, stangast á við fram-
angreind ákvæði stjórn-
arskrárinnar.
af aðalfundi LS – jón Bjarnason í ræðustól ViðhliðhanssitjaArthúrBogason,formaðurLS,ogÖrnPálsson,framkvæmda-
stjórisambandsins.
Strandveiðimenn í ham JónGunnar
Björgvinssonereinnhelstihvatamaður
aðstofnunfélagsstrandveiðimannaen
stofnfundurverðurhaldinnílokvikunnar.