Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.2010, Blaðsíða 25

Dagblaðið Vísir - DV - 01.12.2010, Blaðsíða 25
miðvikudagur 1. desember 2010 erlent 25 bandaríkjamönnum ekki skemmt skipta. Kemur fram að Norður- Kórea fari oftar en ekki jafn mikið í taugarnar á Kínverjum og vest- rænum ríkjum, einn kínverskur er- indreki sagði til að mynda að land- ið væri eins og „ofdekrað barn“. Sjái Kínverjar jafnvel fyrir sér sameinað ríki Kóreu innan tveggja til þriggja ára. Þeir vilja síst af öllu að uppreisn verði í Norður-Kóreu sem gæti þýtt að Kínverjar þyrftu að taka við ómældum fjölda flótta- manna, þó það komi einnig fram að þeir hafi íhugað þann mögu- leika. Sjá þeir í því tilfelli fyrir sér að taka að sér allt að 300 þúsund flóttamenn. Neyðarástand hjá utanríkis- ráðuneytinu Stjórnmálaskýrendur eru flestir sammála um að lekinn geti orð- ið að miklum vendipunkti í utan- ríkisstefnu Bandaríkjanna, jafnvel er rætt um algert hrun hennar – slíkur sé trúnaðarbresturinn. Fyr- ir helgi voru erindrekar Banda- ríkjanna víðs vegar um heiminn ræstir út til að reyna að draga úr högginu og óhætt er að segja að mikið álag hafi ríkt í sendiráð- um Bandaríkjanna síðan. Opin- ber viðbrögð Bandaríkjanna hafa hins vegar verið á eina leið, það er að fordæma lekann. Í yfirlýsingu frá utanríkisráðuneyti Bandaríkj- anna sem birtist áður en skjölin fóru að birtast á Wikileaks sagði að „slíkar opinberanir setji ríkiser- indreka okkar í hættu, starfsmenn leyniþjónustunnar sem og fólk um allan heim sem leitar aðstoðar til Bandaríkjanna til að auka veg lýð- ræðis og frjáls stjórnkerfis.“ Segir Wikileaks hryðjuverka- samtök Repúblikaninn og fulltrúadeild- arþingmaðurinn Peter King, sem mun senn taka við formennsku í nefnd heimavarnarmála í banda- ríska þinginu, hefur óskað eftir því að ríkisstjórn Baracks Obama „kanni hvort skilgreina megi Wiki- leaks sem erlend hryðjuverka- samtök.“ King skrifaði bréf til Hill- ary Clinton, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, þar sem hann segir að „lagalega uppfylli Wikile- aks öll skilyrði [hryðjuverkasam- taka].“ Segir hann að „Wikileaks skapi skýra og viðvarandi ógn við þjóðar öryggi Bandaríkjanna.“ Öldungadeildarþingmaðurinn Joseph Lieberman vill einnig að síðunni verði lokað. Hann er for- maður nefndar um heimavarn- armál í öldungadeildinni. „Með því að opinbera slík gögn stofn- ar Wiki leaks lífi og frelsi fjölda Bandaríkjamanna og annarra í hættu um allan heim. Þessi aðgerð er hneyksanleg, hættuleg og viður- styggileg.“ Viðbrögð stjórnvalda Búast mátti við því að Bandarík- in fordæmdu birtingu Wikileaks á skjölum utanríkisráðuneytisins en viðbrögð annarra stjórnvalda hafa verið blendin. Athygli vekur þó að þau ríki sem hafa tjáð sig hvað mest um málið, Bretland og Þýskaland, taka bæði undir gagnrýni Bandaríkjanna og for- dæma lekann einnig. Í skjölun- um kemur fram hörð gagnrýni á hernaðarstarfsemi Breta, meðal annars í Afganistan. Er því haldið fram að framlag Breta hafi verið undir pari, þá sérstaklega í borg- inni Sangin, sem bandamönn- um hefur reynst erfitt að ná á sitt vald. Þar hafa Bretar þurft að þola mikið mannfall og hafa fjöl- skyldur fallinna hermanna lýst yfir hneykslun sinni á gagnrýni Bandaríkjamanna, sagt hana vera móðgun við þá látnu. Þrátt fyrir það standa bresk stjórnvöld þétt við bak Bandaríkjanna. Það sama má segja um Þýska- land, en margir þýskir stjórn- málamenn fá slæma umsögn í skjölunum. Þar á meðal er kansl- ari Þýskalands, Angela Merkel. Er hún sögð „áhættufælin og sjald- an skapandi í hugsun“. Þá var einnig sagt að hún væri á stund- um „óviss“ í samskiptum sínum við Obama. Þrátt fyrir þetta sagði talsmaður Merkel, Steffen Sei- bert, að ekkert myndi breytast í samskiptum Bandaríkjanna og Þýskalands, vinátta þeirra væri „náin og sterk“. Undir þetta tók fjármálaráðherra Þýskalands, Wolfang Schäuble, en hann var reyndar einn fárra stjórnmála- manna sem fékk góða umsögn í skjölunum. Hann sagði að birt- ingin væri „slæm og ósmekkleg“. Önnur ríki hafa tjáð sig minna enn sem komið er. Rússar hafa til að mynda sagt að meta þurfi skjölin betur áður en dómur sé lagður á þau. Eitt ríki virðist þó öðrum fremur fagna birtingu Wikileaks, en það er Ísrael. Tal- ið er að þær upplýsingar, að ar- abaríki hafi hvatt Bandaríkin til innrásar í Íran geti virkað sem vatn á myllu Ísraelsmanna. Hafa þeir lengi amast yfir kjarnorku- áætlunum Írana og segir Giora Eiland, sem var öryggisráðgjafi ríkisstjórna Ariels Sharons og Ehuds Olmerts, að skjölin sýni að Sádí-Arabar sem og Jórdanir, hafi greinilega meiri áhyggjur af ástandinu í Íran en deilum Pal- estínu og Ísraels. Julian Assange stofnandi Wikileaks Á næstu vikum verða birt um 251 þúsund skjöl frá utanríkisráðuneyti Bandaríkjanna. Sitja í Súpunni Saman Blaðamaður DV hafði samband við Silju Báru Ómarsdóttur, aðjúnkt í stjórnmálafræði við Háskóla Ís- lands. Hún segist ekki búast við of hörðum viðbrögðum alþjóðasam- félagsins við birtingu Wikileaks. Í flestum tilfellum er einfaldlega um hefðbundin diplómatísk vinnu- brögð að ræða. „Flest ríki eru auð- vitað undir sömu sökina seld – þau treysta á upplýsingar frá heima- mönnum og gefa skýrslur um þær upplýsingar heim í ráðuneyti. Það getur valdið öllum ríkjum vand- ræðum að svona gögn séu birt. Það er því líklegra að flest ríki taki undir með Bretlandi og verji Bandaríkin frekar en Wikileaks.“ En þýðir þetta skipbrot fyrir bandaríska utanríkisstefnu? Þurfa bandarísk stjórnvöld að endur- skoða vinnubrögð sín? „Ef ég man rétt, þá var opnað fyrir gagna- skipti milli varnarmálaráðuneytis- ins og utanríkisráðuneytisins eftir 11. september 2001. Miðað við að það var hermaður, Bradley Mann- ing, sem lak fyrsta skammtinum og þetta virðist vera leki frá varn- armálaráðuneytinu, þá má vænta þess að flæði gagna á milli stofn- ana verði endurskoðað, fyrr en að starfsháttum verði breytt. Þetta setur utanríkisþjónust- una auðvitað í kreppu, hvernig á hún að vinna með fullkomlega laskað traust á vettvangi? Viðmæl- endur sem hafa tjáð sig í trausti þess að nöfn þeirra yrðu ekki op- inber munu eflaust hugsa sig um tvisvar og þrisvar áður en þeir gera það aftur. Svo kemur spurningin, hversu mikið af því sem þeir segja eru vangaveltur og slúður, frek- ar en áreiðanlegar heimildir – ættu utanríkisþjónustur að treysta meira á sjálfstæða gagnaöflun, sem yrðu þá væntanlega hreinar njósnir, heldur en þessa leið, að ræða við heimamenn og reyna að fá innsýn frá þeim? En ég tek fram, að það eru mörk þarna. Að panta upplýsingar um aðgangsorð og lífsýni æðstu embættismanna SÞ gengur mun lengra en að senda heim vangaveltur um stöðu mála í gistiríki eftir kvöldverðarspjall við vel tengt fólk.“ Silja Bára Ómarsdóttir aðjúnkt Telur að Bandaríkjamenn endurskoði flæði upplýsinga milli ráðuneyta.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.