Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.2011, Blaðsíða 10

Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.2011, Blaðsíða 10
10 | Fréttir 16. maí 2011 Mánudagur „Þetta er okkar harmur,“ segir Þór- arinn Tyrfingsson um ungan mann sem svipti sig lífi á meðferðarheim- ili SÁÁ að Staðarfelli fyrir rúmum tveimur vikum. Hann var fæddur 1989 og lætur eftir sig ungan son. „Jafnvel þeir sterkustu brotna“ Sjúklingar SÁÁ hefja dvölina alltaf í afeitrun á Vogi. Flestir fara svo á Vík eða Staðarfell þar sem þeir dvelja í 28 daga. Drengurinn fór á Staðarfell og átti aðeins tvo daga eftir af meðferð- inni. Þetta gerðist á sunnudegi, hann átti að koma heim á þriðjudegi. Honum er lýst sem geðþekkum og glaðlyndum pilti sem var síkátur, léttur og ræðinn. Það var því ekkert sem benti til þess hvað var í vænd- um. Eins og gefur að skilja var fráfall hans mikið áfall fyrir alla sem komu að meðferðinni og fylgdu honum á þessari leið, svo ekki sé talað um að- standendur hans, eins og sjá má á hinstu kveðju föður hans: „Elsku fallegi drengurinn minn sem varst okkur allt sem þekktum þig og elskuðum. Stundum verða byrðar heimsins svo þungar að jafn- vel þeir sterkustu brotna. Ég hlakkaði svo mikið til að hitta þig á þriðjudag- inn þegar þú áttir að koma heim en nú veit ég að ég verð að bíða eitthvað lengur en ég á hafsjó af yndislegum minningum sem munu ylja mér þar til sú stund rennur upp. Ég veit að þú ert nú í góðum höndum og vona að þér líði vel. Kveðja, pabbi.“ Sjálfsmynd aðstandenda brotnar Sjálfsvíg er alltaf harmleikur sem hefur gríðarleg áhrif á umhverfi þess sem sviptir sig lífi, fjölskyldu, vini, vinnu- og skólafélaga og aðra. Þeir sem eftir lifa sitja eftir uppfullir af sárum tilfinningum, undrun, dofa, afneitun, ákafri sorg, reiði, sjálfs- ásökunum eða ásökunum á hendur öðrum. Sjálfsmynd aðstandenda brotnar og þeir sitja uppi með áleitn- ar spurningar. Þeir kenna sér oft um og hafa tilhneigingu til að einangra sig. Erfitt getur reynst að vinna úr sársaukanum og sumir losna aldrei undan honum. Því er alltaf mjög mikilvægt að sinna eftirlifendum vel. „Alveg yndislegur drengur“ Þar sem fólk dvelur undir sama þaki í rúman mánuð og tekst saman á við vandamálin í lífi sínu, fyrst á Vogi og síðan í eftirmeðferð, verða kynni fólks alla jafna dýpri og nánari en gengur og gerist undir öðrum kring- umstæðum. Þar myndast oft vinátta sem varir ævilangt. Í meðferðinni hafði drengur- inn því eignast fjölda vina sem voru honum samferða, enda átti hann í þokkabót auðvelt með að kynnast fólki. Þetta voru nýir vinir en nán- ir vinir hans. Þeir höfðu setið með honum í grúppum, á fundum, reykt með honum, gengið með honum og búið með honum. Og þetta var góður strákur. „Það var nú það fyrsta sem ég sagði þegar ég kom á vettvang, þetta var svo góður drengur, alveg yndis- legur drengur,“ sagði Gísli Stefáns- son, dagskrárstjóri á Staðarfelli. Sjúklingur kom að honum Enginn veit fyrir víst hvað það var nákvæmlega sem gerðist. Það var ekki fyrr en snemma morguns sem þetta uppgötvaðist, þá vaknaði einn sjúklingurinn árla morguns, fór út að reykja þar og kom að honum. Skömmu síðar voru lögreglan, lækn- ir og sjúkraflutningamenn komn- ir á staðinn ásamt dagskrárstjóra, nágranna og þremur öðrum starfs- mönnum SÁÁ. Samdægurs var haft samband við prestinn sem var með athöfn í kirkj- unni. Næstu daga vann dagskrár- stjórinn myrkranna á milli við að veita sjúklingum í húsinu áfallahjálp og styðja þá áfram. Að sögn Gísla var það aðeins þessi eini sjúklingur sem sá hvað hafði gerst. „Þetta var mik- ið áfall fyrir þennan mann en hann fékk sérstaka aðstoð frá okkur,“ seg- ir Gísli. „Margir vímuefnaneytendur hafa lent í miklum áföllum þannig að meðferðin er að mörgu leyti sniðin til að takast á við áföll. Það kom mér mest á óvart hvað okkar fólki tókst að vinna vel úr þessu. Ef eitthvað var urðu þeir enn ákveðnari í að standa sig. Þetta var góð áminning um það hversu alvarlegt það getur verið að festast í mikilli óreglu.“ Þrír til fjórir á mánuði Á hverju ári deyja 83 einstaklingar vegna áfengis- og vímuefnaneyslu. Sumir langt fyrir aldur fram. Ástæð- urnar eru jafn misjafnar og þær eru margar, sumir látast vegna slysa, yfir- skammta, sýkinga, sjálfsvíga og ann- arra orsaka. Sjálfsvíg eru meðal fimm algeng- ustu dánarorsaka í aldurshópnum 15–19 ára í heiminum og svo er einn- ig á Íslandi. Í mörgum löndum eru þau í fyrsta eða öðru sæti sem dánar- orsök, jafnt meðal drengja og stúlkna í þessum aldurshópi. Tíðni sjálfsvíga á Íslandi er í lægri kantinum miðað við önnur Norðurlönd, eða nú um 12,8 sjálfsvíg á hverja 100.000 íbúa. Það þýðir að þrír til fjórir einstakling- ar að meðaltali svipta sig lífi í hverj- um mánuði á Íslandi samkvæmt upplýsingum frá Landlæknisemb- ættinu. Hvarflar oft að alkóhólistum Erfitt er spá fyrir um hverjir kunna að verða líklegir til að komast í sjálfsvígs- hættu og víst er að sjálfsvíg geta kom- ið fyrir í öllum fjölskyldum. Ákveðnir hópar virðast þó vera í meiri hættu en aðrir. Auk þeirra sem þjást af þunglyndi virðist sem fólki með mikinn fíkniefnavanda sé hætt- ara en öðrum, sem og fólki sem hef- ur orðið fyrir miklum breytingum á félagslegri stöðu, eins og við missi, at- vinnuleysi og los á tengslum við aðra. Þá eru þeir sem áður hafa reynt sjálfs- víg líklegri til að reyna aftur og líklegra er að tilraunin takist. Þótt sumir tali um það og geri jafn- vel tilraunir til að svipta sig lífi áður en þeir láta til skarar skríða eru aðrir sem gera þetta fyrirvaralaust. Oft af hvat- vísi eða vegna þess að þeir eru í vímu. Drengurinn tilheyrði fyrri hópnum. Gerist á tíu ára fresti Eitt af því fyrsta sem fólk fær að heyra þegar það leitar sér lausna er að sjúkdómurinn endi annaðhvort með dauða eða geðveiki nái fólk ekki bata. Neyslan fer illa með geðheilsu manna og Þórarinn segir að reglu- lega falli ungar manneskjur frá af völdum alkóhólisma. „Það er ekki óalgengt að fólk láti lífið inni á stofnunum en það er engu að síður mjög fátítt hjá okkur. Það er vegna þess að þessi hópmeðferð er besta meðferðin við þunglyndi og sú sem kemur einna helst í veg fyrir sjálfsvíg. Allt okkar starf miðar að því að koma í veg fyrir að svona gerist og allir hafa varann á. Samt gerist þetta einu sinni á tíu ára fresti, því miður. Það er bara þannig. Þetta er okkar vinna og þetta er okkar harmur.“ „Maður venst þessu aldrei“ Gísli segir að ráðgjafar SÁÁ séu þjálf- aðir til að bregðast við hættumerkj- um. Sérstök gát er til dæmis höfð á þeim sem eiga sögu sem gefur til kynna að eitthvað gæti gerst, ef þeir hafa reynt þetta áður eða áttu að- standendur sem sviptu sig lífi. „En það er aldrei hægt að koma í veg fyr- ir þetta ef menn hafa gert upp hug sinn,“ segir Gísli sem starfaði lengi við meðferð í Svíþjóð áður en hann kom til Íslands. Þar kom þetta líka fyrir. „Það er alltaf ömurlegt þegar þetta gerist. Maður venst því aldrei, það er alltaf jafn ömurlegt.“ Hann hefur starfað við meðferðar- bransann í hartnær þrjátíu ár og lent í ýmsu. „En þetta er það versta sem getur gerst. Ekkert hefur eins mik- il áhrif á mig og það þegar sjúkling- ur deyr. Það er meiriháttar harmur. Fyrst og fremst fyrir aðstandendur auðvitað en það hefur líka áhrif á okkur sem störfum að þessu.“ Barátta upp á líf og dauða Mikil reynsla er inni í fyrirtækinu varðandi það hvernig bregðast á við áföllum og innan vébanda SÁÁ starfa bæði læknar og sálfræðingar. Starfs- fólkið hefur nýtt sér þetta stuðnings- kerfi en þeir starfsmenn sem voru á vettvangi þurftu mesta aðstoð. Þeir hafa fengið hana. „Við styðjum hvert annað,“ segir Gísli. „Eftir þennan at- burð fórum við vel í gegnum það sem gerðist. Auðvitað spyr maður sig hvort maður hefði átt að sjá þetta fyrir en ég held að það hafi ekki ver- ið hægt. Það er ekki alltaf hægt að átta sig á því hvað er að gerast í huga manns. Það var ekkert sem sagði mér að þetta væri í aðsigi, nema síður sé. En þetta var áminning um að við erum að berjast upp á líf og dauða þegar við erum að fást við þennan sjúkdóm.“ n 22 ára faðir svipti sig lífi n Annar sjúklingur kom að honum n Átti tvo daga eftir af meðferðinni n „Alltaf jafn ömurlegt,“ segir staðarhaldari Harmleikur á Staðarfelli „Ég hlakkaði svo mikið til að hitta þig á þriðjudaginn þegar þú áttir að koma heim en nú veit ég að ég verð að bíða eitthvað lengur... „Ég vona að þér líði vel“ Segir í hinstu kveðju föður hans. Félagar drengsins lýstu honum sem góðum dreng, síkátum og sjarmerandi. SviðSett Mynd/pHotoS.coM Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir blaðamaður skrifar ingibjorg@dv.is Mynd JÓHAnn ÍSBeRG

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.