Dagblaðið Vísir - DV - 25.07.2012, Blaðsíða 13

Börn með falsaða
pappíra á íslandi
Fréttir 13Miðvikudagur 25. júlí 2012
S
Sveitarstjórn Rangár-
þings eystra hefur tekið
ákvörðun um að leyfa upp-
rekstur sauðfjár á Almenn-
inga nærri Þórsmörk. Land-
búnaðarháskólinn á Hvanneyri og
Landgræðsla ríkisins komust að
þeirri niðurstöðu að þar ætti ekki
að vera fé en Gróðurverndarnefnd
Rangárvallasýslu gaf hins vegar út
að ekki yrðu teljandi skemmdir á
gróðri með lítilsháttar beit, ef rækt-
unarstarfi yrði haldið áfram á af-
réttinum. Sú niðurstaða er þvert á
niðurstöðu Landgræðslunnar og
Landbúnaðarháskólans. Sveitar-
stjórn ákvað því að heimila upp-
rekstur á Almenninga með því skil-
yrði að farin yrði svokölluð ítöluleið
en ítala segir til um leyfðan fjölda
búfjár á tilteknu svæði.
Áratuga vinna til einskis
Haukur G. Kristjánsson, oddviti
Rangárþings eystra, sagði í sam-
tali við DV að sveitarstjórn hefði
beðið eftir niðurstöðu fulltrúa
sýslumanns, Landgræðslunnar og
Bændasamtakanna um það hvort
eigi að reka fé inn á Almenninga og
hve margt frá hverjum bæ.
Hins vegar ákváðu tveir bænd-
ur undir Eyjafjöllum að bíða ekki
þessarar niðurstöðu, heldur fara
þann 20. júlí og reka fé inn á Al-
menninga í óþökk sveitarstjórn-
ar. „Þeir hunsa þessa málamiðlun-
arleið sem okkur þótti vera mjög
sanngjörn.“ sagði Haukur.
Svæðið hefur fram að þessu
verið friðað. Hreinn Óskarsson,
skógarvörður hjá Skógrækt ríkisins,
segir að farið sé of geyst í málinu.
Bíða þurfi í 20–25 ár í viðbót áður en
fé sé hleypt á Almenninga. „Menn
eru einfaldlega að fara of snemma
af stað og eru að skemma fyrir sér.“
Hreinn segir hætta á að ágangur
sauðfjár á birki geri að engu áratuga
vinnu í skógrækt á svæðinu.
Sauðfé gengur í smábirki
Hreinn segir að kindurnar sæki sér
í lagi í ungplöntur af birki um allt
svæðið og að birkið sé berskjald-
að gegn ágangi kindanna. „Fáar
kindur geta valdið töluverðu tjóni
og stöðvað framvindu birkiskóg-
anna,“ segir Hreinn um málið. Al-
menningar eru ekki girtir af og segir
hann að enginn fyrirvari hafi ver-
ið gefinn til þess að girða svæðið af
áður en sauðfé var hleypt á landið
þann 20 júlí. „Féð rýkur beint í ný-
græðinginn og fer niður í Þórsmörk,
það er engin girðing á milli og við
höfum ekki fengið neinn tíma til
þess að girða þarna.“
Þess má geta að upprekstur
bændanna á Almenninga þann 20.
júlí var gerður í óþökk sveitarfélags-
ins, þar sem skilyrði fyrir því að fé
yrði hleypt á svæðið er að fyrst væri
ítala gerð á svæðinu, en það hef-
ur ekki verið gert. Ítala segir til um
leyfðan fjölda búfjár á ákveðnu
svæði.

Svæðið óbeitarhæft
Í fréttatilkynningu frá Skógrækt rík-
isins um málið segir að Almenn-
ingar sé talinn óbeitarhæfur afréttur
samkvæmt nýlegri skýrslu Land-
búnaðarháskóla Íslands. Almenn-
ingar, sem eru norðan Þórsmerkur,
eru ekki girtir af og getur sauðfé því
runnið óheft inn í Þórsmörk, Goða-
land og önnur friðlönd sem gró-
in eru birkiskógi eða eru að gróa:
„Hætta er á að slík beit skaði margra
áratuga starf sjálfboðaliða og stofn-
ana við endurheimt birkiskóga og
gróðurs á Þórsmerkursvæðinu.“
Í úttekt Landbúnaðarháskólans
kemur fram að Almenningar séu
illa grónir, þar sé mikil aska og mik-
ið sandfok.
Kæra sig kollótta
Skógræktin segir að ljóst sé að gróð-
ur á svæðinu muni illa þola beit:
„Nokkrir sauðfjárbændur kæra sig
þó kollótta um það. Þeir segjast hafa
rétt til að nýta þetta land til beitar
samkvæmt hefð og telja hann mik-
ilvægari en til dæmis endurkomu
birkis á svæðinu eða hvort landið
sé yfirhöfuð beitarhæft. Það voru
bændur á Fornusöndum og Nýjabæ
sem riðu á vaðið og fluttu fé á svæðið
þann 20. júlí. Ljóst er að þetta fé mun
sækja beint í birkinýgræðinginn á
svæðinu meðal annars í Þórsmörk
og skaða þar með stórlega áratuga-
langt starf sem unnið hefur verið af
ríkisstofnunum og sjálfboðaliðum.“
Því mótmælir stofnunin upprekstri
fjár á svæðinu harðlega og telur það
skynsamlegra fyrir upprekstrarhafa
að halda áfram uppgræðslu lands-
ins og beitarfriðun þar til það er
skógi vaxið.
Landgræðslan gegn upprekstri
Sveitastjórnin bað um álit Land-
græðslunnar á málinu og var hún á
móti því að upprekstur yrði hafinn
á Almenninga: „Stofnunin tel-
ur gróðurfarslegt ástand afréttar-
ins Almenninga þannig að ekki sé
ásættanlegt að hefja upprekstur
á hann. Afrétturinn hefur gró-
ið mikið í kjölfar friðunar en ljóst
er að mun lengri beitarfriðunar er
þörf svo hann þoli beit.“ Gróður-
verndarnefnd Rangárvallasýslu var
á öðru máli og telur að lítilshátt-
ar beit myndi ekki valda alvarleg-
um skaða ef uppgræðslustarfi yrði
haldið áfram með svipuðu formi og
undanfarin ár.
Þetta segir Sveinn Runólfsson
landgræðslustjóri vera óskiljanlegt,
og segir hann Gróðurverndarnefnd
ganga „gegn vísindalegum og
stjórnsýslulegum niðurstöðum [...]
um að brýnt sé ýmissa hluta vegna
að viðhalda beitarfriðun á Almenn-
ingum“. Almenningar ná frá Þröngá
í suðri að Syðri Emstruá í norðri, og
Markarfljóti í vestri að Merkurjökli
í austri. Jökulsáin Ljósá, sem renn-
ur til Markarfljóts, skiptir þeim í
tvennt. 
„Ljóst er að þetta fé mun sækja
beint í birkinýgræðinginn á
svæðinu og skaða þar með stórlega
áratugalangt starf
sauðfé hleypt að
náttúruparadís
n Í óþökk Landgræðslunnar n Kindurnar valda miklum skaða
Símon Örn Reynisson
blaðamaður skrifar simon@dv.is
Sveitarstjórn fer of geyst Hreinn Ósk-
arsson skógarvörður á Suðurlandi segir að
bíða þurfi í 20-25 ár áður en sauðfé er hleypt
á Almenninga.
Almenningar Í forgrunni sjást birkiný-
græður í Hamraskógum í Þórsmörk sem
spruttu upp eftir beitarfriðun Almenninga
árið 1990, í bakgrunni sést moldrok á Kápu
á Almenningum.
Sauðfé Kindur geta verið
skaðvaldar þar sem um er að
ræða viðkvæman gróður.
n Útlendingastofnun undirbýr DNA-próf n Börn flutt af ættingjum til Íslands n Rökstuddur grunur um fölsun
Margrét Steinarsdóttir Fram-
kvæmdastjóri Mannréttindaskrif-
stofu Íslands.
Hagsmunir
barna ráði för
„Lagabókstafurinn verður að
endurspegla raunveruleikann,“
segir Margrét Steinarsdóttir
framkvæmdastjóri Mannréttinda-
skrifstofu Íslands. Hún segist ekki
vita um dæmi þess hér á landi að
börnum sé vísað úr landi komi í
ljós að pappírar þeirra séu rangir
eða falsaðir. „Það verður að vera
sá möguleiki fyrir hendi í lögum að
alltaf sé litið til aðstöðu barnanna
og til dæmis tengsla við Ísland
þótt í ljós komi að í sjálfu sér séu
lagaforsendur fyrir landvistarleyfi
brostnar.“ Margrét segir þennan
málaflokk gríðarlega flókinn og
að mikilvægt sé að fjalla um hvert
mál fyrir sig. „Þetta eru afskaplega
flókin mál. Það getur svo margt
spilað inn.“
Margrét nefnir til dæmis
umfjallanir fjölmiðla hér á landi um
forræðisdeilur þar sem íslenskir
ríkisborgarar hafa ferðast með
börn sín hingað til lands vegna
forsjárdeilna. Þá séu einnig til
dæmi um hið gagnstæða. Hún
leggur áherslu á að ekki sé hægt
að afgreiða þessi mál nema með
hagsmuni barnanna að leiðar-
ljósi. „Fyrst og fremst á að líta til
hagsmuna barnsins. Í rauninni á
ekki að taka tillit til óska fullorðna
fólksins. Það verður að reyna að
horfa til þess sem er barninu fyrir
bestu. Af því getur leitt að börnin
eru ekki send úr landi.“
„Fyrst og fremst
á að líta til
hagsmuna barnsins
Margrét Steinarsdóttir
anum aðspurð um áreiðanleika
DNA-prófa. Hjá spítalanum eru
lífssýni geymd til fimm ára. Spurð
hvort lögregla geti óskað eftir að-
gengi að safni lífssýna Landspít-
alans segir Inga að slíkt tíðkist
ekki. „Lögreglan sér alveg um
sínar eigin rannsóknir. Við erum
óháð þeim og þeir ekki háðir okk-
ur.“ Hvort þeir sem undirgangist
próf hjá spítalanum séu sáttir við
að lífssýni þeirra séu geymd seg-
ir Inga það afar sjaldgæft að fólk
óski eftir að sýnum sé eytt strax
að loknu prófi.