Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.2013, Blaðsíða 24

24 Umræða 1.-3. mars 2013 Helgarblað
L
eiðtogi jafnaðarmanna í Sví-
þjóð, Olof Palme, sagði eitt
sinn: „Með því að tryggja jöfn
tækifæri allra, án tillits til efna-
hags, stéttar eða stöðu, til þess
að afla sér menntunar og þroska
hæfileika sína, erum við í reynd að
færa út landamæri frelsisins.“
Mér var hugsað til þessara orða
Palme í vikunni þegar ég skiptist á
skoðunum við sjálfstæðismenn á
Alþingi. Þar sagði ég að frjálslyndir
kjósendur ættu ekki lengur sama-
stað í Sjálfstæðisflokknum enda hefði
flokkurinn lokað á aðildarviðræður
við ESB, upptöku nýrrar myntar og
þar með líklega bestu leiðina til að
styðja við skuldug heimili, verð-
mætasköpun nýja atvinnulífsins og
aukningu utanríkisviðskipta.
Sjálfstæðismenn tóku þetta
óstinnt upp og töldu mig ekki góðan
málsvara frjálslyndis enda stuðn-
ingsmaður ríkisstjórnar sem hefði
á starfstíma sínum „hert höftin sem
aldrei fyrr, rústað heilbrigðiskerfinu,
hækkað skatta ótæpilega, skilað
auðu í skuldamálum heimilanna
og kollvarpað stjórnarskrá Íslands“
svo eitthvað sé nefnt. Þessar skeyta-
sendingar hafa þó ekki breytt þeirri
skoðun minni að unnendur frelsis
eigi frekar heima í Samfylkingu en
Sjálfstæðisflokki. Lofið mér að út-
skýra.
Staðan 2009
Árið 2009 var ríkissjóður Íslands rek-
inn með 220 milljarða halla. Við vor-
um ekki mjög frjáls, allar meiriháttar
ákvarðanir þurfti að bera undir
AGS. Við vorum komin á „sveitina“.
Nú þurfti að bregðast við og farin
var blönduð leið skattahækkana og
niðurskurðar. Leitað var til þeirra
með breiðustu bökin og láglaunafólki
hlíft. Þrepaskiptur tekjuskattur lækk-
aði t.d. skatta hjá 60% launafólks. Við
niðurskurð var reynt að verja velferð,
mennta- og heilbrigðismál og meira
skorið niður í öðru s.s. yfirstjórn og
ráðuneytum. Fjórum árum síðar er
ríkissjóður kominn í jafnvægi og ver-
kefnið framundan að greiða niður
skuldir enda væri mikilvægt að geta
notað 90 milljarða á ári (vaxtagreiðsl-
ur) í eitthvað annað.
Hefðu jafnaðarmenn ekki brugð-
ist ákveðið við, það er, tekið óvinsæl-
ar ákvarðanir um skatta og niður-
skurð, hefði rekstur íslenska ríkisins
orðið ósjálfbjarga og skuldir og
vaxtakostnaður hrannast upp. Sumir
stjórnmálamenn vildu á sínum tíma
fresta vandanum, aðrir vildu skatt-
leggja lífeyrinn og taka þannig lán
hjá börnunum okkar en jafnaðar-
menn ákváðu að taka strax á vandan-
um og stöðva vítahring skuldasöfn-
unar. Þannig tókst að verja sjálfstæði
Íslands.
Skuldir, höft og stjórnarskrá
Á sínum tíma var það nauðsynleg
aðgerð að herða höftin. Það var gert
til að loka á möguleika erlendra vog-
unarsjóða til að koma fjármunum
úr landi á kostnað íslenskra skatt-
borgara. Óvinsælar en nauðsynlegar
aðgerðir. Annars hefði gengið veikst
og verðbólga aukist.
Vissulega hafa skuldamál heim-
ilanna verið erfið úrlausnar. Enginn
peningur í ríkissjóði til að bregðast
við eins og ákjósanlegt hefði verið.
Greiningar sýna að neyðin er mest
hjá tekjulágum og/eða barnmörgum
fjölskyldum og þess vegna hefur af
veikum mætti eitt hundrað millj-
örðum króna verið veitt í vaxta- og
barnabætur á kjörtímabilinu. Ríkis-
stjórnin þurfti að standast þrýsting
um almennar aðgerðir á kostnað rík-
issjóðs eða lífeyriskerfisins, en slíkt
hefði sent reikninginn á börnin eða
gamla fólkið. Aftur þurfti að gæta að
ríkissjóði enda er góður rekstur hans
forsenda þess að hægt sé að styðja
við þá sem mest þurfa á aðstoð að
halda.
Og svo aðeins um stjórnarskrána.
Alþingi hefur í 60 ár reynt að breyta
plagginu frá 1944 en ríkisstjórnin
ákvað að koma verkinu til þjóðarinn-
ar í gegnum þjóðfundi, stjórnlaga-
ráð og svo þjóðaratkvæðagreiðslu.
Þannig vildum við losa verkið frá
hagsmunagæslu stjórnmálaflokka og
koma ritun stjórnarskrár til þjóðar-
innar. Þannig er nú stjórnarskrárferl-
ið kannski besta dæmið um frelsi
einstaklingsins þegar ritun plaggs-
ins er beinlínis vísað til þjóðarinn-
ar sjálfrar. Sínum augum lítur hver
frjálslyndið!
Staðan 2013
Núna fjórum árum síðar stendur
Ísland traustum fótum. Ekki hefur
allt gengið upp á þessum tíma en
sjálfstæði landsins, velferðarkerfið,
skólana og spítalana tókst að verja.
Kannski er mesta frelsið einmitt fólg-
ið í því.
Sjálfskipaðir unnendur frjálslynd-
is ganga nú fram og lofa skattalækk-
anir, þá sérstaklega til þeirra sem eiga
mest og þéna mest. Nálgun okkar
jafnaðarmanna er hins vegar öðru-
vísi. Við metum það svo að frelsið sé
falið í að viðhalda velferðarkerfinu,
opna á möguleika til nýsköpunar og
að tryggja ábyrgan ríkisrekstur. Að
okkar mati er frelsið falið í að tryggja
öllum jöfn tækifæri og þess vegna
þurfi að vera til peningur til að reka
góða skóla og góða spítala. Óábyrg
kosningaloforð og innistæðulaus-
ar ávísanir í formi skattalækkana eru
hins vegar besta leiðin til að skerða
frelsi einstaklinganna.
Ekki búnir enn
En verkefni okkar frelsisunnandi
jafnaðarmanna er ekki lokið. Við
viljum stíga frekari skref. Við viljum
nefnilega losna undan höftum ís-
lenskrar krónu, og við viljum losa
heimilin undan oki verðtryggingar og
hárra vaxta. Við viljum meira að segja
ganga svo langt – á leið okkar til frels-
is – að við viljum leyfa þjóðinni sjálfri
að taka ákvörðun um hvort hún vilji
halda í krónuna eða taka upp nýja
mynt. Það er þess vegna sem ég tel að
unnendur frelsisins eigi helst heima
í Samfylkingunni – Jafnaðarmanna-
flokki Íslands.
Aðsent
Magnús
Orri Schram
þingmaður Samfylkingarinnar
Að verja frelsið„Sjálfskipaðir unn-
endur frjálslynd-
is ganga nú fram og lofa
skattalækkanir, þá sér-
staklega til þeirra sem
eiga mest og þéna mest.
Þ
að er erfitt að vera atvinnu-
laus. Ég man enn hvernig
það var að sækja aftur og
aftur um störf og fá jafnvel
ekki svör við umsókninni.
Eftir öllum óskemmtilegu símtölun-
um til að frétta af starfsumsóknum
og biðinni eftir svörum við tölvupóst-
unum. Hvernig við hagræddum með
því að segja fyrst upp öllu aukalegu,
semja svo um frystingar á lánum og
velta hverri krónu fyrir sér. Þegar sím-
talið kom loksins um viðtal, man ég
enn eftir kjólnum sem ég saumaði
úr ódýrasta efninu í versluninni til
að geta litið þokkalega út í viðtalinu.
Sem og gleðinni í bland við tregann
yfir fá starfið, þar sem það þýddi að ég
þyrfti að flytja frá fjölskyldunni til að
sækja vinnu. Fátt kenndi mér betur
hversu miklu máli vinna skiptir, fyrir
hvern einstakling og fyrir hvert einasta
heimili.
Framsókn = vinna
Sjálfstæðismaður sagði eitt sinn við
mig að framsóknarmenn væru alltaf
að hugsa um vinnu, alltaf að hugsa
um störf. „Þið áttið ykkur ekki á að
það er í raun vöxturinn sem skiptir
máli.“ sagði hann. Ég svaraði: „Þið
sjálfstæðismenn skiljið aldrei að það
er í raun vinnan sem skiptir mestu,
því þannig verður raunverulegur
vöxtur til og raunveruleg velferð.“
Í huga framsóknarmanna er at-
vinna undirstaða vaxtar og velferðar.
Án vinnu getum við hvorki tryggt
vöxt né borgað fyrir velferðina. Það
hefur sýnt sig á síðustu árum þegar
atvinnuleysið fór úr 1,6% árið 2008
í 8,0% árið 2009. Að vinna og leggja
þannig sitt fram til samfélagsins veitir
hverjum og einum virðingu og öryggi
og tækifæri til örvunar og þroska.
Samfélagslegur ávinningur er einnig
mikill þar sem félagsleg vandamál
eru minni við mikla atvinnuþátttöku.
Alþjóðavinnumálastofnunin hefur
bent á að þeir sem missa vinnuna
eiga erfitt með að vinna upp það
tekjutap sem þeir verða fyrir, jafnvel
eftir að þeir fá vinnu aftur. Atvinnu-
leysið hefur einnig slæm áhrif á fram-
leiðni, heilsu og lífslíkur fólks og á
framtíðarmöguleika barnanna þeirra.
Því er forgangsverkefni að byggja
samfélag sem skapar vinnu fyrir alla.
Hlutverk lítilla og meðalstórra
fyrirtækja
Í framtíðarsýn okkar Framsóknar-
manna gegna því lítil og meðalstór
fyrirtæki lykilhlutverki í atvinnusköp-
uninni. Flest íslensk fyrirtæki eru
lítil og meðalstór með að hámarki 10
starfsmenn. Fyrir þessi fyrirtæki skipt-
ir hækkun á tryggingagjaldi um pró-
sentubrot verulegu máli. „Einföld“
skattabreyting að hætti Indriða getur
leitt til þess að eigandi og stjórnandi
lítils fyrirtækis þurfi að vinna æ leng-
ur á kvöldin eða sleppa því að ráða
starfsmann. Við verðum því að skapa
fyrirtækjum hagstætt starfsumhverfi
meðal annars með einföldun skatt-
kerfis og regluverks atvinnurekstr-
ar. Löngu tímabært er að endurskoða
heildstætt helsta tekjuöflunarkerfi rík-
issjóðs, virðisauka- og tekjuskattskerf-
ið, til að einfalda og auka skilvirkni
þess. Sama gildir um félagarétt lítilla
og meðalstórra fyrirtækja.
Nýtum tækifærin
Við þurfum að tryggja fólki val um
vinnu, raunverulega fjölbreytni. Til
þess að svo megi verða, verðum við
ávallt að horfa til framtíðar og til fram-
fara. Það sem við gerum í dag getur
lagt grunn að framförum samfélagsins
til framtíðar. Mikil tækifæri blasa við
Íslendingum. Þau tækifæri byggjast
ekki hvað síst á mannauðnum, okkar
fallega landi, hreinu lofti, gnægð af
heitu og köldu vatni og auðugum
fiskimiðum. Við framsóknarmenn
viljum berjast áfram og nýta auðlindir
þessarar þjóðar. Auðlindirnar, tæki-
færin, þekkinguna og mannauðinn á
skynsamlegan hátt.
Til hagsbóta fyrir heimilin.
Kjallari
Eygló
Harðardóttir
Atvinna fyrir heimilin„ Í framtíðarsýn okkar
framsóknarmanna
gegna því lítil og meðal-
stór fyrirtæki lykilhlutverki í
atvinnusköpuninni.