Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.2013, Blaðsíða 36

36 1.-3. mars 2013 Helgarblað
m e n n i n g @ d v . i s | d v . i s / m e n n i n g
K
vikmynd Disneys um Mary
Poppins frá 1964 er auðvit-
að klassík. Eins þótt höf-
undur bókanna um Maríu,
Pamela Lyndon Travis,
væri alls ekki ánægð með hana.
Henni fannst víst of mikið sykur-
bragð af þessari leikandi léttu
músíkal-kómedíu og þverneit-
aði Walt um leyfi til að gera fleiri
myndir um barnfóstruna sem húrr-
ar einn dag af himnum ofan nið-
ur á virðulegt millistéttarheimili í
London, skömmu fyrir fyrra stríð
og kemur þar skikki á hlutina. Trú-
lega var það skynsamlegt af fröken
Travis, burtséð frá þeim ástæðum
sem hún kann að hafa haft fyrir af-
stöðu sinni. Það er ólíklegt að Dis-
ney og hans lið hefðu náð að toppa
myndina sem heldur óskertum
öllum töfrum sínum, hugarflugi,
glettni og glaðværð, hálfri öld síðar.
Árið 2004 var frumsýndur í
London nýr söngleikur um Maríu.
Hann gekk þar í ein þrjú ár og var
enn við lýði á Broadway þegar síð-
ast fréttist. Söngleikurinn var fram-
leiddur af hinum fræga Sir Camer-
on Macintosh, sem komið hefur
við sögu fjölda frægra söngleikja,
svo sem Cats (sem af einhverjum
ástæðum hefur aldrei verið sýndur
hér), Vesalinganna og Oliver!, svo
fátt eitt sé nefnt. Cameron fór að
sögn á sínum tíma til fundar við
fröken Travis og þá var gamla kon-
an enn við sama heygarðshornið,
mátti ekki heyra á það minnst að
músík og söngtextar hinna banda-
rísku Sherman-bræðra, sem eiga
ólítinn þátt í velgengni myndarinn-
ar, yrðu notaðir. Í fróðlegum annál
þessarar sögu sem birtur er í leik-
skrá segir að Cameron hafi þó tek-
ist að telja henni hughvarf og hún
hafi að lokum fallist á að nota mætti
tónlist kvikmyndarinnar, ef meira
efni úr bókunum yrði bætt inn í.
Skömmu síðar safnaðist frökenin
til feðra sinna og mæðra í hárri elli
og gat því ekki lengur skipt sér af því
hvað leikhúsfólkið gerði við sköp-
unarverk hennar, nema hún hafi
gert það eftir óbeinum leiðum. Á
síðari vinnslustigum var ákveðið að
bæta við nokkru af nýskrifaðri tón-
list, en ekki fannst mér hún nú jafn-
ast á við þá gömlu þegar ég heyrði
hana í fyrsta skipti á föstudags-
kvöldið fyrir viku í Borgarleikhús-
inu.
Ekkert á við myndina
Vera má að þessi sérkennilega til-
urðarsaga skýri að einhverju leyti
hvers vegna söngleikurinn stendur
myndinni svo mjög að baki. Hann
er að uppistöðu ekki annað en
endurgerð á myndinni að viðbætt-
um einhvers konar málamiðlun-
um gagnvart höfundarverki fröken
Travis, en alls urðu bækur henn-
ar um Maríu Poppins átta talsins
á árunum frá 1934 til 1988 (nokkr-
ar af þeim hafa raunar verið þýdd-
ar á íslensku). Hér verður ekki farið
út í ítarlegan samanburð, en fáein
atriði finnst mér þó rétt að nefna,
þar sem ég notaði tækifærið og
rifjaði upp forn kynni af myndinni
áður en ég mætti á frumsýninguna í
Borgarleikhúsinu.
Er þar þá einna fyrst til að taka,
að börnin tvö, Jane og Michael,
verða á sviðinu talsvert óþekkari
en í myndinni. Þar eru þetta ósköp
sætir krakkar sem eiga fyllilega skil-
ið að fá jafn geðþekka og göldrótta
fóstru og þá sem Julie Andrews
skapar. Hér skilur maður hins vegar
vel að María skuli gefast upp á þeim
rétt fyrir hlé og tilkynna brottför
sína. Í hennar stað birtist svo – eft-
ir hlé – gamla barnfóstran hans
pabba þeirra og er sú ekkert lamb
að leika sér við, hið versta forað,
satt að segja, og gefur börnunum
meira að segja hákarlalýsi í stað
hins bragðgóða meðals sem rann
svo ljúflega niður um kverkar þeirra
úr skeiðinni hjá Maríu. En sem bet-
ur fer stendur þessi ógnaröld ekki
lengi, María snýr fljótt aftur og
er ekki lengi að losa heimilið við
tröllskessuna.
Siðalexíur
Annað sem skilur á milli myndar
og músíkals er að pabbi barnanna,
bankastarfsmaðurinn George
Banks (viðeigandi heiti), verður hér
mun fyrirferðarmeiri persóna en í
myndinni þar sem hann er meira
svona þessi klassíski breski kerfis-
kall, maður sem er svo upptekinn af
starfi og starfsframa að hann má lítt
vera að því að sinna börnunum sín-
um. Öðrum þræði verður þetta fullt
eins mikið saga af því hvernig hann
lærir að meta þau, átta sig bæði
á þeim skyldum sem hann hefur
gagnvart þeim og gleðinni sem
hann getur haft af þeim ef hann tek-
ur þau alvarlega. Þetta er auðvitað
fallegur og góður boðskapur sem á
alltaf erindi.
En hér eru fleiri siðferðislexíur
í boði. Eina nóttina gerist það sem
sé að leikföng barnanna lifna við,
svona líkt og í Hnotubrjótnum,
nema hvað þessi leikföng eru í
hefndarhug og þjarma að krökk-
unum sem hafa ekki farið alltof vel
með þau. Þegar leikurinn var frum-
sýndur í London voru börnin, eftir
því sem heimildir herma, beinlínis
dæmd til dauða af slösuðum leik-
fangakörlum og leidd fyrir aftöku-
sveit. Munu þau ósköp að von-
um ekki hafa farið vel í alla breska
uppalendur, og ekki náði sú gerð
upp á Broadway og ekki heldur
hingað, þó að atriðið sjálft haldi sér;
já, börnin góð, þið skuluð nú muna
að fara vel með dótið ykkar!
Síðari hluti leiksins er næsta lit-
laus samanborið við það sem geng-
ur á í myndinni. Þar er Banks ekki
aðeins sviptur vinnu heldur einnig
kennitáknum stöðunnar – at-
riðið minnir mest á meðferðina á
Dreyfusi – eftir að Michael litli hef-
ur með óábyrgri afstöðu sinni til
fjármála orðið valdur að áhlaupi
á bankann. Allt fer þó vel að lok-
um, bæði í mynd og músíkali, sem
heldur allar góðar formúlur í heiðri
í sameiginlegum lokasöng: „Allt er
hægt bar´ef þú trúir á það“, segir
þar og fleira gott: „Þeir sem himin-
inn þrá, munu stjörnurnar fá“, ég
vitna í ágæta þýðingu Gísla Rúnars
eftir minni og vona ég fari rétt með.
Ætli fröken Travis heitinni hefði
þótt nokkuð minna sykurbragð að
þeirri lífsspeki en rómantíkinni hjá
Disney? Einhvern veginn finnst
mér frekar líklegt að hún hefði ekki
orðið neitt hressari með það – en
auðvitað skiptir það okkur engu
máli; hvaða máli skipta höfund-
ar yfirleitt í sönnu nútímaleikhúsi,
fersku og framsæknu?
Glæsilegt „show“
Leikfélag Reykjavíkur, sem setur
upp sýninguna í samvinnu við Ís-
lenska dansflokkinn, tjaldar öllu
sem til er og útkoman er eftir því:
gríðarlega flott „show“ sem fékk
hlýjar viðtökur frumsýningargesta;
lófatakið var ekkert mjög langt, en
innilegt. Af sjónarhóli fagmennsk-
unnar er þetta í rauninni fágætlega
vel unnin sýning, öllum sem að
henni koma til sóma; meira að segja
jafnvægið á milli tónlistar og söngs,
sem svo oft hefur reynst svo vand-
fundið í íslenskum músík ölum, var
með örfáum og frekar smávægileg-
um undantekningum hnökralaust.
Manni finnst varla taka því að fetta
fingur út í eitt og annað smálegt
sem sumt á sjálfsagt eftir að lagast
þegar fram í sækir og sýningin slíp-
ast. Allir sviðskraftar, ungir sem
aldnir, leikarar jafnt sem söngvarar
og dansarar, standa sig með prýði;
maður hefur sjaldan, ef nokkru
sinni, séð dansað af jafn miklu ör-
yggi og fjöri á íslensku sviði. Ég
hygg að fáir hafi tekið eftir því þegar
tæknin bilaði í miðri frumsýn-
ingunni og næsta leikmynd skil-
aði sér ekki inn á réttum tíma, leik-
ararnir héldu bara áfram eins og
ekkert hefði í skorist og hættu ekki
fyrr en Bergur Þór, leikstjóri, snar-
aðist inn á sviðið með hljóðnema
og stöðvaði þá, pollrólegur, eins og
ekkert væri sjálfsagðara, og leysti
málið með svo góðum húmor að
hann nánast stal senunni frá öllum
öðrum þetta kvöld. Veifaði töfra-
Jón Viðar Jónsson
leikminjar@akademia.is
Leikrit
Mary Poppins
Söngleikur byggður á sögum P. L. Travers
og kvikmynd Walt Disneys
Leiktexti: Julian Fellowes
Frumgerð tónlistar og söngtextar: Richard
M. og Robert B. Sherman
Nýir söngvar, tónlist og textar: Georges
Stiles og Anthony Drewe
Íslensk þýðing: Gísli Rúnar Jónsson
Leikstjóri: Bergur Þór Ingólfsson
Tónlistarstjórn: Agnar Már Magnússon
Leikmynd og myndband: Petr Hlousek
Búningar: María Ólafsdóttir
Danshöfundur: Lee Proud
Lýsing: Þórður Orri Pétursson
Sýnt í Borgarleikhúsinu / Leikfélag Reykjavíkur
og Íslenski dansflokkurinn
Barnasýning leikársins
Gríðarlega flott „show“
„Sem fékk hlýjar viðtökur
frumsýningargesta; lófatakið
var ekkert mjög langt, en inni-
legt. Af sjónarhóli fagmennsk-
unnar er þetta í rauninni
fágætlega vel unnin sýning,
öllum sem að henni koma til
sóma.“ myND GrÍmur BjarNaSoN
„Annars breyta
stjörnurnar varla
miklu úr þessu; ég heyri
í sjónvarpinu í þessum
skrifuðum orðum að upp-
selt sé á fyrstu fjörutíu og
fimm sýningarnar.
„Þetta er
kvikmynd um þig“
„Í m Talking about you“
Geir Ólafs
Life of Pi
Ang Lee
„Ærleg plata
ærlegs listamanns“