Dagblaðið Vísir - DV - 12.06.2013, Blaðsíða 15

Það er íkorninn sem
dansar á trjátoppunum
Ég er mjög hrifin
af Pinot Grigio
Óttarr Proppé – Alþingi Áslaug Arna á beinni línu – DV.is
Skólavandi – samfélagsvandi
S
vo virðist þessa dagana að
menn séu á einu máli um að
skólakerfið sé í djúpstæðum
vanda. Þetta er ekki í fyrsta
sinn. Aftur á móti eru menn ekki
á eitt sáttir í hverju sá vandi felst.
Núna beinist umræðan mjög að
brotthvarfi nemenda í framhalds-
skólum og ljóst að margir horfa á
það sem vanda sem þarf að finna
lausn á.
Það er sitt að hverju sem ruglar
þessa umræðu. Í fyrsta lagi er það
sú ofureinföldun sem hér á sér stað.
Brotthvarf er afleiðing af löngu ferli.
Við þurfum að læra að vinna á því.
Við þurfum að laga það sem veld-
ur því. Og vera má að það sé ekki
einungis að finna í framhaldsskóla.
Þetta er ekki vandi nemendanna
heldur skólanna og samfélagsins. Ef
við vinnum með orsakirnar þá lög-
um við afleiðingarnar. Nemendurn-
ir sem þarna eiga í vanda eiga sér til
dæmis ekki málsvara. Það er hluti
vandans.
Annað er að fara varlega með
tölurnar en ekki sletta þeim um
eins og þær séu á síðasta söludegi.
Í nýlegum, öflugum en svolítið
ruglingslegum sjónvarpsþáttum,
er þetta einkennandi. Fullyrðing-
um er slengt fram en þær ekki út-
skýrðar.
Dæmi: Strákum gengur verr í
skóla en stelpum. Rangt. Á heildina
má sjá ýmislegt sem rennir undir
það stoðum að fleiri strákum gangi
verr í skóla en stúlkum. Hins vegar
eru margir strákar sem standa sig
vel. Sumir dúxar á stúdentsprófi
eru strákar en aðrir þá stelpur. Í
sumum deildum HÍ eru nær ein-
göngu strákar. Nýnemar sem voru
duglegastir á mælikvarða einkunn-
ar og lokinna eininga í Flensborg
síðasta skólaár voru strákar. Það
eru fleiri strákar en stelpur í þeim
skóla og sú staðreynd endurspegl-
ast í senn í útskrift og brottfalli.
Þetta er alls ekki einfalt mál.
Annað dæmi: Konur fara
frekar í háskóla en strákar. Satt,
en af hverju? Meðal annars vegna
þess að fjölmargar námsgrein-
ar (kvennagreinar samkvæmt
sögunni) sem áður voru í sérskóla
(Hjúkrunarskólinn, Þroskaþjálfa-
skólinn, Kennaraskólinn) voru
fluttar upp á háskólastig. Þá eru
konur að sækja í sig veðrið á öðrum
sviðum svo sem lögfræði, læknis-
fræði og svo framvegis. Þar af leið-
andi liggur frama- og menntunar-
leið stelpna í gegnum háskóla og
bóklegt nám í vaxandi mæli.
Enn eitt dæmið: Kynjahlutföll
kennara í skólum, sérlega leik-
skóla og grunnskóla, eru vanda-
mál fyrir stráka. Rangt. Kynjahlut-
föll í skólum eru samfélagslegt
vandamál. Það er alveg jafnslæmt
fyrir stúlkur og drengi að kennarar
þeirra séu eingöngu konur. Það að
nemendur sjái ekkert nema konur
í leikskóla og frameftir grunnskóla
(og raunar í vaxandi mæli í fram-
haldsskólum) skekkir mynd allra
af samfélaginu.
Og loks, tengt þessu: Femín-
isminn í skólunum er að drepa
drengina. Aftur rangt. Ef það
væri rétt mætti spyrja sem svo: Ef
skólinn er svona femínískur hvers
vegna sýna ungar konur þess ekki
merki með því að taka öflugri
stöðu gegn nauðgunum, aukinni
sjálfsvirðingu sem og virkari jafn-
réttisumræðu og baráttu?
Það er ljómandi gott að berj-
ast fyrir úrbótum en ofangreind-
ar fullyrðingar eru ekki nothæfar í
umræðunni á þann hátt sem oftast
er gert.
Í raun eigum við að einbeita
okkur að úrbótum í skólamálum.
Og það er langt ferli. Skólinn er ekki
átaksverkefni. Skólinn er þroskandi
og eflandi. Hann undirbýr fólk fyrir
lífið en ekki næstu helgi. Þær þjóð-
ir sem best standa í þessum mál-
um eru að einbeita sér við að finna
lausnir og úrbætur í skólamálum.
Ekki vinna keppni í Pisa, Timms
eða OECD heldur leysa þetta verk-
efni innan skólanna.
Við höfum verk að vinna, en það
þarf samtakamátt, skýra sýn og úr-
ræði. Ekki slagorð.
Umræða 15Miðvikudagur 12. júní 2013
Aðsent
Magnús
Þorkelsson
aðstoðarskólameistari við Flensborg
Hún er bara
horfin
Einar Mikael töframaður sem týndi dúfunni sinni. – DV „Dæmi: Strákum
gengur verr í skóla
en stelpum. Rangt.
K
ynjahalli er vinsælt orð í
jafnréttisumræðunni. Jafn-
rétti kynjanna snýst orðið
að mestu um það að sami
fjöldi sé af hvoru kyni í öll-
um störfum eða að minnsta kosti
þar sem hallað hefur á konur. Í þeim
tilgangi voru sett lög um jafna stöðu
karla og kvenna. Og til að sjá um
framkvæmd laganna var sett á stofn
Jafnréttisstofa sem heyrir undir vel-
ferðarráðherra. Jafnframt skipar ráð-
herrann ellefu manna Jafnréttisráð
þar sem allir eru tilnefndir af frjáls-
um félagasamtökum úti í bæ nema
formaðurinn, sem ráðherra skip-
ar án tilnefninga. Þessi félagasam-
tök eiga það flest sameiginlegt að
berjast fyrir hagsmunum kvenna og
standa fyrir ákveðinni hugmynda-
fræði um réttindi kvenna. Sama á
við um þann sem ráðinn var sem
framkvæmdastjóri Jafnréttisstofu.
Samkvæmt lögunum á Jafnréttisráð
að vera Jafnréttisstofu og ráðherra
til ráðgjafar um faglega stefnumót-
un í málum sem tengjast jafnrétti
kynjanna.
Það sem er merkilegt í allri
þessari kynjahallaleiðréttingu er
að kynjahallinn er mestur hjá þeim
sem eiga að sjá um framkvæmd lag-
anna. Í Jafnréttisráði hafa konur alla
tíð verið í miklum meirihluta sem
er auðvitað ekki skrýtið þegar hin
ýmsu hagsmunafélög kvenna til-
nefna í ráðið. Framkvæmdastjórinn
var auðvitað sóttur í sama félags-
skap og allir starfsmenn Jafnréttis-
stofu, fyrir utan einn, eru konur.
Lögin sjálf eru meingölluð, ekki
bara hvað varðar glórulaust skipulag
á yfirstjórn jafnréttismála, held-
ur eru þau hrákasmíð að efni til.
Lög sem gera ráð fyrir mismunun
geta ekki verið jafnréttislög. Sama
á við um lög um fjölda hvors kyns í
stjórnum fyrirtækja þar sem geng-
ið er freklega á eignarrétt manna í
þeim tilgangi að jafna hlut kvenna.
Skiptir þá engu máli hvers konar fyr-
irtæki er um að ræða og hverjir eigi
þar hagsmuna að gæta. Við göngum
miklu lengra en aðrar þjóðir í þeim
göfuga tilgangi að auka hlut kvenna
í atvinnulífinu. Enginn áhugi virðist
hins vegar vera á löggjöf til að jafna
kynjahallann á hinn veginn þar sem
við á.
Löggjöf af þessu tagi er ekki að
undirlagi kvenna almennt. Flestar
konur eru á móti öllum forréttind-
um í lögum. Þær telja slíkan for-
gang óþarfan enda muni menntun
og starfsreynsla leysa þennan
kynjahalla af sjálfu sér, þar sem
konur vilja og ætla að hasla sér völl.
Upplifun margra þeirra í núver-
andi lagaumhverfi er sú að fram-
gangurinn sé vegna kynsins en ekki
eigin verðleika. Að þær séu settar í
einhvern minnihlutahóp sem eigi
undir högg að sækja í hinu frjálsa
samfélagi og þurfi því að njóta sér-
stakrar verndar og forgangs í lög-
um.
Sú hugmyndafræði sem ráðið
hefur í jafnréttisumræðunni síðustu
ár og endurspeglast talsvert í störf-
um jafnréttisyfirvalda er að konur
séu í veikri stöðu í karllægum heimi.
Sumir ganga lengra og tala um kúg-
un karla á konum með líkamlegu
og andlegu ofbeldi. Því verði með
lögum að tryggja stöðu kvenna sér-
staklega umfram karla. Það mun
aðeins leiða til þess að hugmyndir
um að konur séu að einhverju leyti
minnimáttar sem hópur, og þurfi því
sérstaka vernd umfram hitt kynið,
muni festast í sessi með alvarlegum
afleiðingum til lengri tíma litið.
Það er kominn tíma til að láta af
þessari kynjahallaumræðu og leyfa
einstaklingnum að njóta sín á þeim
sviðum sem hann kýs. Þótt eflaust sé
best að hafa bæði kynin á sem flest-
um sviðum og fjölbreytni í fyrirrúmi
verður því ekki alltaf við komið. En
ruglum því ekki saman við jafnrétti
og færum jafnréttismálin ekki í far
kynjastríðs eða átaka.
Jafnréttismál á villigötum?
Aðsent
Brynjar
Níelsson
„Lög sem gera ráð
fyrir mismunun
geta ekki verið jafn-
réttislög.