Dagblaðið Vísir - DV - 18.02.2014, Blaðsíða 25

Vikublað 18.–20. febrúar 2014 Neytendur 25
T
oyota hefur ákveðið að inn-
kalla bíla af þriðju kynslóð
Toyota Prius þar sem upp
hefur komið galli í hugbún-
aði. Á heimsvísu verða innkallað-
ar 1,9 milljónir bíla, þar af helm-
ingurinn í Japan.
„Það eru 42 bílar sem verða
kallaðir inn hérlendis,“ segir Páll
Þorsteinsson, upplýsingafulltrúi
Toyota á Íslandi. Toyota Prius
er „hybrid“-bíll sem býr til raf-
magn úr orkunni sem losnar þegar
hemlað er eða ekið niður brekkur
til dæmis. Hann notar síðan það
rafmagn til að knýja bílinn allt að
tveimur kílómetrum. Þannig eyðir
hann mun minna eldsneyti en bíl-
ar sem eingöngu nýta bensín eða
dísilolíu til að knýja vélarnar. „Það
er hugbúnaður sem stýrir þessu,
það hefur komið upp ákveðinn
galli í honum og við munum fljót-
lega senda eigendum þessara 42
bíla bréf og biðja þá að koma til
okkar þar sem þetta verður upp-
fært. Það tekur um 40 mínútur,“
segir Páll.
Bilunin hefur ekki valdið slys-
um en í örfáum tilfellum getur
hún orðið til þess að það slokkni á
„ hybrid“-kerfinu og þannig valdið
því að bíllinn stöðvast. Líklegra
er þó að viðvörunarljós kvikni í
mælaborði og hægt sé að keyra bíl-
inn áfram, þótt hann kunni að vera
aflminni en ella.
Þetta er í þriðja sinn sem Toyota
innkallar bíla af gerðinni Prius en
í júní síðastliðnum voru Prius-
bílar innkallaðir vegna bilunar
í þrýstikút í bremsubúnaði sem
gat orsakað lengri hemlunar-
vegalengd. Þrír bílar voru innkall-
aðir á Íslandi vegna þessa. n
fifa@dv.is
Toyota innkallar Prius
Galli í tölvukerfi sem þarf að laga
Toyota Prius Bílarnir eru innkallaðir í
þriðja sinn.
Smálán rukka
enn gríðarlega
Það sem áður voru vextir er nú kallað flýtigjald
V
ið erum að skoða hvort þeir
hafi fundið gat og hvort
þeir séu í raun að brjóta
lögin,“ segir Matthildur
Sveinsdóttir, lögfræðingur
Neytendastofu, aðspurð um flýti-
gjald sem smálánafyrirtækin taka fyr-
ir þjónustu sína.
Þó vextir smálánafyrirtækja hafi
lækkað snarlega með lögum um neyt-
endalán sem tóku gildi hér á landi 1.
nóvember síðastliðinn hafa þau nýtt
sér smugu sem gerir þeim kleift að
hagnast mjög á starfseminni. Í stað
þess að rukka gríðarlega vexti, eða allt
að 600% á ársgrundvelli, eins og áður
bjóða þau nú upp á hóflega vexti á
lánum. Það tekur hins vegar átta daga
að fá þau afgreidd nema fólk greiði
sérstakt flýtigjald. Flýtigjaldið er mjög
hátt en ætla má að flestir þeir sem
nýta sér smálán vilji fá þau strax.
Flýtigjald nemur 30%
Sem dæmi má nefna 20 þúsunda
króna lán frá fyrirtækinu Kredia.
Kostnaður við það er 678 krónur sem
er mun minna en áður en lögin tóku
gildi. Flýtiþjónustan kostar hins vegar
5.990 krónur eða tæplega 30% af láns-
fjárhæðinni. Með þessu er í raun ekk-
ert breytt frá því sem áður var nema
að kostnaðurinn er ekki nefndur vext-
ir og þar af leiðandi innan marka lag-
anna.
Allavega fimm smálánafyrir-
tæki eru starfandi hér á landi. 1909,
Kredia, Múla, Smálán og Hraðpen-
ingar. Þau virka þannig að lánþeginn
skráir kennitölu, reikningsnúmer og
símanúmer á heimasíðu fyrirtækj-
anna. Eftir það getur hann sótt um
lán með því einu að senda sms. Fyrir-
tækið lánar þá 20 þúsund krónur í allt
að 30 daga. Áður en lögin voru sett tók
innan við klukkutíma að afgreiða lán-
ið, en eftir breytinguna gefa öll fyrir-
tækin sér átta daga til að meta lánið.
Neytendastofa sinnir eftirliti
Neytendastofa hefur eftirlit með því
að lögum um neytendalán sé fylgt eft-
ir. Matthildur segist ekkert geta gef-
ið út um afstöðu Neytendastofu þar
sem afstaða hennar liggur ekki fyrir.
„Við erum enn að fá upplýsingar
frá fyrirtækjunum og fá svör við því
hvers vegna þeir eru ekki taka þetta
með sem hluta af heildar lántöku-
kostnaði.“ Þessi smuga hefur verið
nýtt frá því lögin tóku gildi og verið
til skoðunar hjá Neytendastofu síð-
an þá, en niðurstaða hefur ekki enn
fengist í málið.
Í lögum um neytendalán sem áður
voru nefnd er lögð mjög rík skylda á
lánveitendur að veita lánþegum upp-
lýsingar fyrirfram þannig að lán-
takar geti borið saman mismun-
andi lánstilboð. Þetta þurfi að gerast
á stöðluðu formi þannig að þeir fái
staðlaðar upplýsingar frá fyrirtækjum
sem þeir leita til.
Bera saman lánsmöguleika
Hugtakið árleg hlutfallstala kostn-
aðar er hugsað til að auðvelda neyt-
endum að bera saman mismunandi
lánsmöguleika. Árleg hlutfallstala
kostnaðar er heildarlántökukostn-
aður sem árlegur hundraðshluti af
heildarfjárhæð láns þess sem veitt
er en með lögunum er sett hámark á
hver þessi hlutfallstala má vera.
Heildarlántökukostnaður er allur
kostnaður vegna lántöku, þ.m.t. vext-
ir og verðbætur á lánstíma, lántöku-
gjald, tilkynninga- og greiðslugjald,
skattar og önnur gjöld. Við útreikn-
ing á árlegri hlutfallstölu kostnaðar
er miðað við ársverðbólgu sam-
kvæmt tólf mánaða breytingu vísitölu
neysluverðs.
Skoða hvort lög séu brotin
„Í lögunum var sett hámark á ár-
lega hlutfallstölu kostnaðar og árleg
hlutfallstala kostnaðar er reiknuð út
frá heildarlántökukostnaði. Ef þetta
flýtigjald er ekki talið með lántöku-
kostnaði fer það ekki inn í útreikn-
inga á árlegri hlutfallstölu kostnaðar
og hefur þá ekki áhrif á þetta há-
mark. Við erum að fara yfir það hvort
þetta standist skoðun,“ segir Matt-
hildur. „Við förum yfir hvort við telj-
um að þetta sé brot á lögunum eða
ekki og það hvort lögin séu þannig
orðuð að það sé hægt að finna leið
fram hjá þessu. Stundum þarf að gera
breytingu á lögum af því að þau eru
ekki nóg vel orðuð.“ n
Auður Alfífa Ketilsdóttir
fifa@dv.is
Kredia Fimm smálána-
fyrirtæki eru starfandi á
Íslandi og öll bjóða þau
upp á flýtigjaldið.
MyNd BrAgi Þór JóSeFSSoN
Matarskandall
í Bretlandi
Þriðjungur sýna innihélt annað
en ætlað var
Matur sem seldur er í Bretlandi
inniheldur ýmislegt annað en
mat. Þannig er innan við helm-
ingur mozzarellaosts í raun ostur,
skinka á pítsum er búin til úr
kjúklingi og meira en helming-
ur af því sem selt er sem frosn-
ar rækjur er vatn. Þetta er meðal
niðurstaðna úr viðamikilli rann-
sókn sem gerð var þar í landi ný-
lega og breska blaðið The Guard-
ian segir frá.
Rannsak-
endur tóku
fleiri hund-
ruð sýni úr
mat í Vestur-
Yorkshire og
reyndist meira
en þriðjungur sýn-
anna innihalda annað en ætlað
var. Þannig fannst svínakjöt í
merktu nautakjöti og grennandi
jurtate innihélt hvorki jurtir né
te heldur glúkósa og lyf gegn
offitu í þrettánföldum skammti.
Þriðjungur ávaxtasafa var rangt
merktur og þar af reyndust tvær
tegundir innihalda aukaefni sem
eru bönnuð innan Evrópusam-
bandsins.
Rannsóknin var gerð af opin-
berri rannsóknarstofu og þess
gætt að sýnin væru ekki merkt
seljanda eða framleiðanda til að
tryggja hlutleysi rannsakenda.
Málið hefur vakið óhug í Bret-
landi og sérfræðingar telja mál
þar sem ódýrari uppfyllingarefni
eru notuð í stað merktra inni-
haldsefna séu æ algengari. Þá sé
smit til dæmis milli kjöttegunda
oft afleiðing þess að tæki sem
notuð eru í kjötvinnslu séu ekki
þrifin almennilega milli þess sem
þau eru notuð.
Þá hefur verið kallað eftir því
að harðari viðurlög
verði við brot-
um af þessu
tagi og eftir-
lit verði enn
aukið. Flest-
um er enn í
fersku minni
þegar hrossa-
kjöt fannst í réttum
sem sagðir voru innihalda nauta-
kjöt í Evrópu í fyrrasumar en í
kjölfarið hefur kastljósinu verið
beint í ríkara mæli að þessum
málum.