Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.2013, Qupperneq 14

L
andsbankinn hefur viðrað áform
um að byggja allt að 15 þúsunda
fermetra húsnæði fyrir nýjar höf­
uðstöðvar bankans og vill hefja
framkvæmdir sem fyrst. Í ljósi þess að
Landsbankinn er í eigu ríkisins, sem
er mjög skuldugt og stendur í erfiðum
niðurskurði, er spurning hvort nýj­
ar höfuðstöðvar ríkisbankans eigi að
njóta forgangs.
Ef ríkisbankinn er aflögufær um þá
milljarða sem þarf til að byggja höfuð­
stöðvar, þá hlýtur það að vera krafa
eigandans eins og staðan er núna að
fjármagnið renni í ríkissjóð í formi
arðs. Þannig myndu milljarðarnir
nýtast við brýnni verkefni til dæmis í
heilbrigðiskerfinu.
Stjórnendur bankans hafa án efa
mörg rök fyrir því að nýjar höfuðstöðv­
ar séu þörf fjárfesting frá sjónarhóli
bankans. En áður en ráðist er í slíka
fjárfestingu, þarf að kanna hvort hlut­
hafinn, ríkið, hafi einhver brýnni not
fyrir fjármagnið. Eru skattgreiðendur
fúsir til að borga hærri skatta til að fjár­
magna nýjar höfuðstöðvar ríkisbank­
ans, eða tilbúnir til að sætta sig við
verri heilbrigðisþjónustu í nokkur ár?
Haft hefur verið eftir Sigmundi
Davíð forsætisráðherra um byggingar­
áform Landsbankans: „Ríkið, stofn­
anir þess og fyrirtæki í opinberri eigu
munu þurfa að spara á næstu árum.
Nú er verið að endurskoða ýmis
útgjaldaáform þannig að það myndi
skjóta skökku við ef ríkisfyrirtæki réð­
ist á sama tíma í byggingu dýrra höf­
uðstöðva“. Ég get tekið undir hvert
orð.
Nýjar höfuðstöðvar yrðu ekki
byggðar fyrir íslenskar krónur ein­
göngu. Ríflega helmingur byggingar­
kostnaðar yrði í erlendum gjaldeyri til
kaupa á byggingarefnum, stáli, steypu
og fleiru því sem þarf til nýbygginga.
Á sama tíma er óleystur sá vandi að
Landsbankinn á ekki nægan gjald­
eyri til að greiða af stóra skuldabréf­
inu til gamla Landsbankans. Umrætt
skuldabréf er eitt af stóru vanda­
málunum sem þarf að leysa svo hægt
sé að afnema hér fjármagnshöft. Vart
yrði auðveldara að útvega þann gjald­
eyri ef kaupa þyrfti á sama tíma inn
byggingarvörur fyrir milljarða í er­
lendum gjaldeyri. Nýju höfuðstöðv­
arnar munu því miður hvorki spara
gjaldeyri né skapa gjaldeyristekjur.
Jafnvel þótt hagur ríkissjóðs væri
í blóma og engin fjármagnshöft, þá
væri samt ástæða til að staldra sér­
staklega við ef bankar hyggjast ráð­
ast í byggingu nýrra höfuðstöðva. Því
þegar banki byggir, þá leiðir það yf­
irleitt til aukningar á peningamagni
og verðbólgu. Bankar þurfa nefni­
lega ekki að taka lán fyrir byggingar­
kostnaðinum, þeir greiða kostnað­
inn með krónum sem þeir búa til í
formi innstæðna. Innstæðna sem
byggingarverktakinn tekur sem full­
gilda greiðslu. Þetta væri auðvitað
ekki vandamál ef bönkum væri bann­
að að búa til peninga, þá þyrftu þeir
að fjármagna sínar byggingar með
sama hætti og önnur fyrirtæki. Höfuð­
stöðvar banka yrðu þá kannski byggð­
ar af meiri nægjusemi en verið hefur
hingað til.
Ég bind vonir við að skynsöm
stjórn Landsbankans opni augun og
líti á stóru myndina, íhugi þarfir og
forgangsröð eiganda bankans, sem er
þjóðin sjálf, og leggi í kjölfarið hug­
myndir um byggingu nýrra höfuð­
stöðva til hliðar, allavega þar til betur
árar. n
Sandkorn
V
ilt þú fá upplýsingar um það
þegar voðaverk eru framin í
skjóli leyndar, svik eða önn­
ur rangindi eiga sér stað?
Vissir þú að árið 2008 sagði
Obama að bestu heimildarmenn um
spillingu, svik og misnotkun stjórn­
valda væru starfsmenn stofnana sem
hefðu almannaheill að leiðarljósi og
væru tilbúnir til þess að greina frá
rangindum? Því ætti að hvetja ríkis­
starfsmenn til þess að vera varðhund­
ar gegn spillingu, það gæti bjargað
mannslífum og sparað skattgreiðend­
um umtalsverða fjármuni.
Í ljósi þessa er óhugnanlegt að rík­
isstjórn Obama hafi sótt fleiri upp­
ljóstrara til saka fyrir njósnir en allar
fyrri ríkisstjórnir Bandaríkjanna til
samans. Enginn hefur þó fengið eins
illa meðferð og Manning sem opinber­
aði árás bandaríska hersins á saklausa
borgara í Bagdad. Að minnsta kosti
níu létu lífið og tvö börn særðust, þau
Saeed og Do’ha, sem voru á leiðinni
í skólann með pabba sínum þegar
hann stöðvaði bílinn til þess að sinna
særðum manni sem lá í vegarkantin­
um. Fyrir vikið voru þeir báðir skotnir
til bana, í stríði sem íslensk stjórn­
völd studdu, en sá særði var fréttaljós­
myndari Reuters­fréttaveitunnar.
Ríkjandi valdhafar hafa tilhneig­
ingu til þess að hylma yfir það sem
fer úrskeiðis og háttsettir yfirmenn í
hernum héldu því fram að árásin hefði
beinst að mönnum í vígahug, að reynt
hafi verið að fyrirbyggja að saklausir
borgarar særðust og að ekki væri vitað
af hverju börn særðust í árásinni.
Niðurstaða rannsóknar innan hersins
var að aðgerðir hermanna á vettvangi
hefðu verið innan ramma laganna.
Beiðni fjölmiðla um að fá myndband
af árásinni á grundvelli upplýsinga­
laga var ekki svarað. Ef myndbandinu
hefði ekki verið lekið í fjölmiðla hefði
sannleikurinn aldrei komið í ljós, að
það var ekkert sem réttlæti árásina.
Mennirnir sem stóðu að baki
árásinni hafa ekki verið dæmdir fyr­
ir hana en Manning fékk 35 ára fang­
elsisdóm fyrir að leka myndbandinu
og trúnaðarskjölum um stríðið sem
Bandaríkjamenn háðu í Afganistan og
Írak. Til samanburðar voru þyngstu
dómarnir sem féllu yfir hermönnum
sem voru staðnir að því að pynta
fanga, stundum til dauða, í Abu
Ghraib­fangelsinu, tíu ára fangelsis­
vist. Enda krafðist saksóknarinn þess
að dómurinn yrði svo þungur að aðr­
ir myndu ekki þora að feta í fótspor
uppljóstrarans. Skilaboðin eru skýr og
þau ganga þvert gegn orðum friðar­
verðlaunahafans: Stjórnvöld vilja frið
frá þeim sem geta ljóstrað upp um
ódæðis verk þeirra.
En það eru ekki aðeins uppljóstr­
arar sem eru í hættu og hættan er ekki
bundin við Bandaríkin. Enn heldur
Julian Assange, stofnandi WikiLeaks,
til í sendiráði Ekvador í London af
ótta við að verða framseldur frá Sví­
þjóð til Bandaríkjanna þar sem hann
gæti fengið þungan dóm fyrir birtingu
leynigagna, meðal annars frá Mann­
ing.
Edward Snowden fékk árs hæli
í Rússlandi eftir að hann kom upp
um víðtækar njósnir Bandaríkjanna
gagnvart borgurum og öðrum ríkjum.
Í kjölfarið greindi ritstjóri breska
blaðsins The Guardian frá því að yfir­
völd hefðu krafist þess að öllum gögn­
um frá honum yrði skilað eða eytt.
Öllu alvarlegra var þó þegar unnusti
blaðamannsins Glenn Greenwald,
sem hefur skrifað ítarlegar grein­
ar byggðar á gögnum frá Snowden,
var handtekinn á Heathrow­flugvelli
og yfirheyrður í níu klukkustundir á
grundvelli hryðjuverkalaga.
Ofsóknir gegn fréttamönnum
eiga sér stað víða og þær eiga sér alls
kyns birtingarmyndir. Það er ástæða
til þess að hafa þungar áhyggjur af
þessari þróun, líkt og ritstjórar nor­
rænna dagblaða gera en þeir sendu
David Cameron, forsætisráðherra
Breta, bréf þess eðlis. Það er ekki ógn
við lýðræðið að birta upplýsingar um
ranglæti heldur þvert á móti styrkur
þess. Frelsi fjölmiðla til þess að sinna
hlutverki sínu er aldrei mikilvægara en
þegar þeir birta upplýsingar sem eru
óþægilegar ráðamönnum. Nauðsyn­
legt aðhald felst í því að miðla upp­
lýsingum til fólksins og setja þær í rétt
samhengi. Aðeins þá getur heilbrigð
umræða átt sér stað og aðeins þá getur
fólkið tekið réttar ákvarðanir.
Það má aldrei gerast að valdhafar
komist upp með að ógna fréttamönn­
um fyrir að sinna starfi sínu.
Ekki einu sinni með einfaldri hótun
um niðurskurð.n
Lærimeistari
n Jón Baldvin Hannibalsson,
fyrrverandi utanríkisráð­
herra, situr síður en svo auð­
um höndum þótt aldur færist
yfir. Hann er orðinn 74 ára
en tekur spretti í að kenna al­
þjóðastjórnmál. Á síðasta ári
var hann með námskeið við
háskólann í Vilníus í Litháen.
Í framhaldinu sá rektor Há­
skóla Íslands sér leik á borði
og fékk hann til að halda sam­
bærilegt námskeið á Íslandi
í haust. Jón Baldvin er þaul­
reyndur í hlutverki lærimeist­
arans en hann var skólameist­
ari á Ísafirði á sínum tíma.
Engir auglýsendur
n Vefritið Kjarninn fékk góða
athygli þegar það var frum­
sýnt í síðustu viku. Þar á bæ
eiga menn allt undir aug­
lýsendum.
Það er mikil
gróska í raf­
rænni útgáfu.
Annað vefrit,
Skástrik,
hafði verið
boðað í ágúst
en tilurð þess
tafðist. Það er undir ritstjórn
Atla Fanndals og Aðalsteins
Kjartanssonar, fyrrverandi
blaðamanna DV. Skástrik er
eingöngu gert út á lesend­
ur og verður án auglýsinga.
Forvitnilegt verður að sjá
framvinduna.
Minnisblað ráðherra
n Kjarnakarlarnir Magnús Hall-
dórsson og Þórður Snær Júlíus-
son eru í vanda vegna rangfær­
slna sem birtust í bók þeirra,
Ísland ehf. Þar er því lýst að
Heimir Karlsson
útvarpsmað­
ur sé lukku­
riddari sem
hafi greitt götu
auðmanns frá
Hong Kong og
meðal annars
fundað með Steingrími J. Sig-
fússyni, þáverandi fjármála­
ráðherra. Magnús var spurður
út í málið í Reykjavík síðdegis
á Bylgjunni en iðraðist einskis
og vildi ekkert leiðrétta. Vísaði
hann til minnisblaðs ráðherra
en varðist frekari svara þegar
Bylgjumenn spurðu. Einn að­
stoðarmanna Steingríms J. var
Valdimar Halldórsson, bróðir
Magnúsar.
Sendiráðin heilla
n Nokkur hugur er í fyrrver­
andi stjórnmálamönnum
að tryggja afkomu sína og
lífsgæði hjá nýrri ríkisstjórn.
Geir Haarde, fyrrverandi for­
sætisráðherra, er að sögn
áhugasamur um að komast
að sem sendiherra í Wash­
ington. Einnig flýgur fyrir að
samstarfsmaður hans fyrir
hrun, Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, vilji fara frá Afganistan
þar sem hún starfar á vegum
Sameinuðu þjóðanna. Það
hefur reyndar verið hefð í
íslenskum stjórnmálum að
flokksleiðtogar fái sendiráð
sem þeim hugnast.
Ég veðsetti
húsið
Þú ferð með pítsuna
eins og hún sé bók
Ráðist gegn frelsi fjölmiðla„Skilaboðin eru skýr
og þau ganga þvert
gegn orðum friðarverð-
launahafans: Stjórnvöld
vilja frið frá þeim sem geta
ljóstrað upp um ódæðis-
verk þeirra.
„Ég bind vonir við
að skynsöm stjórn
Landsbankans opni augun
og líti á stóru myndina
Ótímabærar höfuðstöðvar Landsbankans
Leiðari
Ingibjörg Dögg
Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Kjallari
Frosti Sigurjónsson
þingmaður Framsóknarflokks
Útgáfufélag: DV ehf. Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason Ritstjóri: Reynir Traustason (rt@dv.is) Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir (ingibjorg@dv.is) Fréttastjóri menningar: Símon
Birgisson (simonb@dv.is) Ritstjórnarfulltrúi: Ingi Freyr Vilhjálmsson (ingi@dv.is) Umsjónarmaður helgarblaðs og innblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir (kristjana@dv.is) Framkvæmdastjóri og
vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson (jontrausti@dv.is) Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir (heida@dv.is) Umbrot: DV Prentun: Landsprent Dreifing: Árvakur DV á netinu: www.dv.is
F R J Á L S T, Ó H Á Ð D A G B L A Ð
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéTTASkoT
512 70 70 DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AÐALnúmeR
RiTSTJÓRn
ÁSkRiFTARSími
AuGLýSinGAR
14 26. ágúst 2013 Mánudagur
Guðni Ágústsson, fyrrverandi landbúnaðarráðherra, setti pítsu undir hendina og hélt á henni heim. – DVHörður Arnarson seldi aleiguna fyrir mynd um Decode. – DV
Veitti fólkinu von
Barack Obama var sæmdur friðar-
verðlaunum Nóbels árið 2009 fyrir
áherslur sínar á frið í heiminum.
MynD: WIKIPeDIA.oRG