Dagblaðið Vísir - DV - 26.08.2013, Blaðsíða 15

Á
rið 2012 í aprílmánuði sat ég að­
alfund Rithöfundasambands Ís­
lands. Dagskráin á aðalfundi RSÍ
er hefðbundin, farið yfir reikn­
inga og fjárhagsstöðu o.s.frv. Fram­
kvæmdastjóri RSÍ upplýsti fundar­
menn um að laun formannsins hefðu
á síðasta ári verið 2,6 milljónir fyrir
hálft starf.
Þá gerði undirritaður athugasemd
úr sæti sínu; spurði hverju það sætti
að formaðurinn væri á launum jafn­
framt því að vera á tveggja ára starfs­
launum sem rithöfundur. Hvort það
stangaðist ekki á við reglur launasjóðs­
ins. Framkvæmdastjórinn sagði laun
formannsins teldust ekki laun heldur
þóknun (!) í þágu bókmenntanna –
væru því skattfrjáls. Þegar hér var kom­
ið sögu æstust leikar því undirritaður
beindi nú orðum sínum til formanns­
ins sjálfs og sagði að framferði hennar
væri hreint og klárt siðleysi. Salurinn
var þögull undir þessum orðaskiptum
undirritaðs við framkvæmdastjóra
og formann. Það var augljóst að for­
maðurinn átti ekki von á þessari at­
lögu því hún fölnaði og varð óstyrk í
sæti sínu. Oft hefur mér verið hugs­
að til þessarar stundar, leitað skýr­
inga á því hvers vegna enginn félaga
minna sem sátu fund þennan veittu
mér fulltingi í gagrýninni á formann­
inn. Ég ætla þeim ekki þá siðblindu að
þekkja ekki muninn á réttu og röngu.
Þeir sátu þöglir sem gröfin, sneyptir og
skömmustulegir.
Um þá fóru blendnar tilfinningar.
Þeir vildu engan styggja þótt þeir vissu
fullvel að ásakanir mínar voru rétt­
mætar. Flestir þeirra voru fastir áskrif­
endur að ritlaunum úr launasjóðnum
og gætu auðveldlega misst spón úr
aski sínum ef þeir tækju undir gagn­
rýni mína. Meira var ekki um þetta
rætt.
Í lok hefðbundinnar dagskrár kom
skýrsla formanns. Árið áður hafði hin
margrómaða bókamessa verið í Þýska­
landi. Formaðurinn fór fjálglegum
orðum um allt það tilstand. Athygl­
isverðar þóttu mér lýsingar hennar á
hanastélsboðum þar ytra. Við lýsingar
formannsins brá fyrir í huga mínum
afkáralegri mynd: miðlungsrithöfund­
ar af íslensku bergi brotnir í gylltum
sal vímaðir af snobbi og vínanda að
klingja glösum og fjasa um þjóðararf­
inn við bókmenntafrömuði og stór­
skáld heimsins. Fleira athyglisvert var
í ræðu formannsins. Hún lét þess getið
að félagar RSÍ væru nú orðnir 410 og
stefnt væri að fjölgun þeirra umtals­
vert á næstu árum. Þegar hún nefndi
töluna, 410, var eins og hún segði
frá hækkun hlutabréfa en ekki fjölg­
un listamanna – og var sem í augun­
um blikaði stórmennskuglampi. Jesús
minn, hugsaði ég, hvers vegna er ver­
ið að smala þessu fólki í Rithöfunda­
sambandið? Jú, það munar um félags­
gjöldin. Mörgum þykir víst vegsauki að
vera skráður félagi í RSÍ og geta kallað
sig skáld eða rithöfund í símaskránni.
Það alltént er vísbending um að mað­
ur sé ekki einn þessara 95 prósent ís­
lenskra fábjána, sem þingmaðurinn
gat svo eftirminnilega um í morgun­
útvarpi RÚV um árið. Nei, það eru víst
aðeins 15 prósent íslenskra rithöfunda
sem geta kallast ritfærir og hin 85 pró­
sentin eru þá hópur vanmetageml­
inga sem vart geta talist sendibréfsfær­
ir. Hvaðan kemur þessi tölfræði? kann
einhver að spyrja. Jú, það eru 55 rithöf­
undar sem fá úthlutað ritlaunum ár­
lega. Og ef skoðuð eru síðustu 10 ár þá
kemur í ljós að sömu 60 rithöfundarnir
hafa sópað til sín 80 prósentum launa­
sjóðsins.
Að ræðu formannsins lokinni gaf
fundarstjóri orðið frjálst. Undirritaður
fór í pontu og talaði um hve baráttu­
þrek íslenskra rithöfunda færi þverr­
andi, til dæmis virtist sem enginn
hefði nennu til að skrifa í dagblöð og
krefjast úrbóta á launasjóðnum. Þessu
til samlíkingar minntist undirritaður
á þá aðalfundi sem hann hafði setið í
Norræna húsinu uppúr 1980 þar sem
tekist var á með orðsins bröndum og
menn hvöttu hvern annan að berjast
fyrir rétti sínum.
Þegar hér var komið reis aldinn
höfundur, sem þekktur var fyrir mál­
gleði á sínum yngri árum, stirðlega úr
sæti sínu og rumdi reiðilega: „Þaggið
niður í þessum manni“. En undirritað­
ur lét ekki hinn aldna kjaftask slá sig
út af laginu og lagði fyrir fundinn rót­
tæka hugmynd um breytingu á launa­
sjóðnum: Að rithöfundar sem hlytu
úthlutun úr sjóðnum fengju aðeins 6
mánaða ritlaun. Með því mætti fjölga
umtalsvert þeim sem fengju ritlaun.
Þessi hugmynd byggðist á því að þá
sex mánuði sem útaf stæðu af ári rit­
höfundanna, gætu þeir brúað með
greiðslum fyrir þýðingar, greiðslum
frá útgefendum fyrir verk sín o.s.frv.
Fékk hugmyndin dræmar undirtektir
fundarmanna.
Eftir að fundi lauk var gengið til
skrafs og rauðvínsdrykkju. Kom þá
til orðasnerru milli undirritaðs og
eins af fyrrum formönnum RSÍ vegna
vinnubragða launasjóðsnefndarinnar.
Formaðurinn fyrrverandi fór flóknar
leiðir við að útskýra störf nefndarinn­
ar en varð oftar en ekki málefnanlega
rökþrota og greip þá til þess óyndis­
úrræðis að beita persónurökum.
Þegar ég hugsa um þessa kvöld­
stund í Gunnarshúsi verð ég æ sann­
færðari um að íslenskir rithöfundar
dagsins í dag eru farísear og hórkallar
útgefenda sinna. Þeir eru fyrst og síð­
ast fólk sem drifið er áfram af launa­
sjóðnum í að skrifa bækur sem einkum
er ætlað að vera markaðsvara – en ekki
bókmenntir. Og mér verður hugsað til
formannsins: Hún er kona grannvaxin,
rauðhærð og fégráðug …n
Ég þakka fyrir
hvern dag
Ég vildi bara verða
mjórri og mjórri
Í grunninn eru það hug-
sjónirnar sem skipta öllu
Margrét Gnarr glímdi við átröskun. – DVÞórunn Sveinbjarnardóttir á erfitt með að slíta sig frá pólitíkinni. – DV
„Ég ætla
þeim ekki
þá siðblindu að
sjá ekki muninn
á réttu og röngu
Römm er sú taug … fégræðginnar
Spurningin
„Ekki alveg, en það er að koma“
Andri Sigurður Haraldsson
16 ára nemi
„Það er ennþá sumar, haustið
byrjar í september“
Styrkár Thoroddsson
18 ára nemi
„Já, það er komið“
Steingrímur Karl Jónsson
15 ára nemi
„Nei, það kemur í september“
Finnur Helgi Malmquist
15 ára nemi
„Já, það var haust í allt sumar“
Ýmir Rúnarsson
20 ára þjónn
Er haustið
komið?
1 Bera brjóstin til að mótmæla banni við berum brjóstum
Mótmælt í 49 borgum í Bandaríkjunum
og Kanada.
2 „Íslenska leiðin að breytast í þá argentínsku“
Alvarleg teikn á lofti í efnahags-
málum þjóðarinnar, segir Andri Geir
Arinbjarnarson.
3 Einsemd drepur fleiri en offita Kannanir í Bandaríkjunum og Ástralíu
sýna að sífellt fleiri játa sig einmana og
afskiptalausa.
4 „Ónáttúra“ að veiða og sleppa
Lögfræðingur segir fráleitt og niður-
lægjandi að sleppa veiddum laxi.
5 Dýrustu byggingar heims Tvær dýrustu byggingar heims eru
í Singapore og voru báðar byggðar
árið 2010.
6 Tyson: „Ég er fastur í víta-hring fíknar“
Boxarinn fyrrverandi óttast um líf sitt
vegna fíkniefna- og áfengisneyslu.
7 Meðalmennska Rangfærslur í bókinni Ísland ehf. þykja
sérlega óheppilegar.
Mest lesið á DV.is
Tignarlegt
Hallgrímskirkja virkaði lítil í samanburði við flugeldana sem lýstu upp miðborg Reykjavíkur á Menningarnótt. Mynd: © dV / KrisTinn MagnússonMyndin
Umræða 15Mánudagur 26. ágúst 2013
Katrín Björk Baldvinsdóttir glímir við krabbamein og eiginmaðurinn liggur á gjörgæslu. – DV
Kjallari
Bjarni Bernharður
Skáld og málari