Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.2013, Blaðsíða 26

„Ég er
hetja“
26 Fólk 13.–15. september 2013 Helgarblað
L
itla bakhúsið með bláu
hurðinni hvíslar skilaboð-
um að vegfarendum: „Láttu
þér líða vel“. Orðin eru rituð á
gluggann sem snýr að götunni
með bleikum stöfum og áminningin
er eigandans, Elísabetar Jökuls-
dóttur, sem veit vel hvernig það er
að tapa gleðinni og týna hamingj-
unni. Það hefur stundum verið svo-
lítið þungt yfir henni hér í litla hús-
inu með bláu hurðinni en Elísabet
veit líka allt um það hvernig hægt
er að endurheimta hamingjuna og
finna frelsið. Hún ákvað því að segja
söguna af sjálfri sér og því sem gerði
hana að því sem hún er – konu sem
dansar á steinunum.
Missti málið
Hún er alin upp við hafið og kynnt-
ist lífinu á Ströndunum þar sem hún
lærði að tengjast náttúrunni. Að
hafa hafið fyrir augunum alla daga
er henni mikilvægt, annars verður
hún viðþolslaus. „Það er þessi hreyf-
ing og misjafna birta sem ég heill-
ast af. Stundum er hafið grænt og
stundum er það fjólublátt. Stundum
er það úfið og stundum lygnt, eins
og lífið eða hausinn á mér. Hausinn
á mér er aldrei stöðugur,“ útskýrir
hún um leið og við leggjum í leið-
angur niður götuna og að sjónum.
Þarna stendur Strákasteinn, eða
Ufsaklettur eins og hún kallar hann,
sem var vettvangur manndóms-
vígslu ungra drengja í gamla daga.
Þá klifruðu þeir upp á klettinn og
stukku niður í fjöru. Þetta var öðru-
vísi þá, nú er búið að reisa varnar-
garð við veginn en gamlir karlar
í hverfinu björguðu klettinum. Á
nýársnótt kemur Elísabet hingað til
þess að kveikja kerti í klettinum en
núna er hún komin til þess að dansa.
Hún hlær, stekkur upp á steinana og
dansar dans sem minnir einna helst
á indverskan Bollywood-dans.
Á heimleiðinni spyr ég af hverju
hún sé svona frjáls og opinská. „Ég
fæddist frjáls og var kotroskinn
krakki með munninn fyrir neðan
nefið. Þegar krakkarnir híuðu á mig
af því að löggan kom að sækja pabba
sem var fullur þá svaraði ég fyrir mig
og sagði að hann þekkti lögguna.
Svo missti ég málið og hvarf inn í
mig. Í mörg ár þorði ég ekki að tala
eða vera til. Alkóhólisminn og geð-
hvörfin lokuðu mig inni í fangelsi
en mér tókst að ná aftur í sjálfa mig
og ég er frjáls í dag. Mér hefur alltaf
fundist það svo mikil klisja en við lif-
um samt ekki nema einu sinni og af
hverju ekki að dansa þarna á klett-
unum? Ég get dáið á eftir, ætla ég að
deyja án þess að hafa nokkurn tím-
ann dansað eða verið frjáls?“
Höfnun föðurins
Hún rifjar upp þegar hún varð
ástfangin um tvítugt. Þá sat hún
með kærastanum á kvöldin og hann
talaði út í eitt en hún sagði aldrei
orð. „Ég var með svo lélega sjálfs-
mynd að ég trúði því ekki að ein-
hver gæti orðið skotinn í mér. Þegar
ég var sextán ára í Menntaskólanum
á Ísafirði vaknaði ég, fór á fætur, leit
í spegil og sá hvað ég var ljót svo ég
fór aftur að sofa. En þarna var hann
kominn, riddarinn á hvíta hestinum
og ég þorði ekki fyrir mitt litla líf að
tala við hann. Það var hrikalegt að
vera inni í þessari þögn, það var eins
og ég væri í fangelsi, andlegu innra
fangelsi.
Ég man líka eftir þessu vetur-
inn sem pabbi dó. Þá var ég vestur
á Ísafirði með barnungum syni mín-
um og pabbi leit aldrei á mig. Hann
hafnaði mér algjörlega. Þetta var
eins og absúrdleikrit hvernig hann
yrti aldrei á mig. Ég þráði athygli
hans og hvert kvöld snerist um það
hvort hann sæi mig ekki. Í huganum
reis ég upp gegn þessu og messaði
yfir honum en þar sem hann hafði
verið fjarlægur, afskiptalaus og kald-
ur þá þorði ég aldrei að opna munn-
inn.“
Tíu árum seinna fékk Elísabet
símtal frá konu sem sagði að
faðir hennar hefði alltaf séð eftir
framkomu sinni en það var of seint.
„Þá hugsaði ég, hvað þarf ég á hon-
um að halda? Þá var ég orðin þessi
töffari sem verður til við aðstæð-
ur þar sem ég get ekki einu sinni
hvíslað, pabbi hlustaðu á mig, ég er
hérna líka.“
Seldi ljóð fyrir húsinu
Við göngum inn í litla húsið með
bláu hurðinni og litirnir taka á móti
okkur, bleikur veggur og túrkisblár
stigi upp á næstu hæð. Á víð og
dreif um húsið eru skilaboðin skrif-
uð á veggina, bjartasta vonin, þú
ert frábær – sjálfsgagnrýni bönnuð,
mundu eftir töfrunum og svo fram-
vegis.
Listaverkin eru flest eftir konur
og eitt er af lítilli stelpu að pissa sem
vinkona hennar, Hulda Vilhjálms-
dóttir, málaði fyrir hana. Hér eru
líka listaverk frá Mið-Austurlöndum
og stytta frá Sýrlandi stendur í ein-
um glugganum, þar sem hún hefur
raðað upp gyðjum og sjálfsmyndum
kvenna.
Undir píanóinu liggur kona og á
veggnum hangir björgunarhringur.
„Húsið er eins og safn,“ segir hún,
hér hafa allir munir mikla sögu og
meira að segja húsið sjálft á sína
sögu. Það var á Dröngum norður á
Ströndum þar sem skáldið í henni
fæddist og fyrstu ljóðin voru skrifuð.
Seinna, þegar hún gaf út sína fyrstu
ljóðabók var upplagið 2.000 ein-
tök en ekki 200 eins og mælst var til
því Elísabetu dreymdi um að kaupa
hús handa tvíburunum sínum.
Þetta þótti brjálæði en ljóðin seldust
upp og hér sitjum við í húsinu sem
Elísabet keypti fyrir ljóðin.
Skildi ekki heiminn
Elísabet fer fram í eldhús og lagar te
á meðan ég kem mér fyrir í sófanum
í stofunni. „Mig langar að segja þér
frá því sem gerðist í nótt,“ segir hún
um leið og hún kemur aftur fram
og sest í sófann á móti mér. „Pabbi
minn hefði orðið áttræður á laugar-
daginn. Saga okkar hefur verið sam-
fellt „trauma“ í mínu lífi. Ég hef valið
Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir
ingibjorg@dv.is
Viðtal
Elísabet Jökulsdóttir var sex ára þegar faðir
hennar sneri baki við henni og höfnunin hefur fylgt
henni alla tíð. Hún segir frá glímunni við geðveikina
og alkóhólismann en botninum var náð þegar hún
missti son sinn frá sér aðeins fimm ára gamlan. Eftir
erfiða tíma tókst henni að finna sig á ný, öðlast bata
og fyrirgefa sjálfri sér því sjúkdóminn ræður enginn
við. Eftir stendur kona full þakklætis því þrátt fyrir
allt hefur lífið verið stórkostlegra en draumarnir. „Ég get
dáið á
eftir, ætla ég
að deyja án
þess að hafa
nokkurn
tímann
dansað eða
verið frjáls?