Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.01.1974, Blaðsíða 8

6
Sveitarsjóðarcikningar 1909—71
prcntaðir cða t'jölritaðir, eru mcð öllu ósambærilcgir frá ári til árs vcgna
sifelldra formbrcytinga. Af þessum sökum var nú crfiðara en áður að
færa þá í liið samræmda skýrsluform, cins og það cr í töflum þessa
heftis, og cr þvi sá fyrirvari gcrður, að hér birtar tölur kaupstaðarreikn-
inga gcta vcrið villandi cða jafnvcl rangar. Ógcrningur cr að gcra grein
fyrir öllum þcim vafaatriðum, scm hér hefur orðið að taka afstöðu til,
og hcfur því i flcstum lilvikum vcrið slcppl að gcra grcin fj'rir vanda-
málum af þcssu tagi.
Hrcppar skila Hagstofunni rcikningum sinum yfirlcitt á tilskyldu
cyðublaði, cnda nota þeir flestir cyðublaðið til eigin reikningsskila.
Hcfur þvi cinlak Jjað, scm Hagstofan hcfur l'cngið af rcikningum hvers
hrcpps, vcrið afril af reikningunum cins og þeir bafa vcrið lagðir fram
af svcitarsljórn. Ivaupstaðirnir liafa liins vcgar ekki gelað nolað eyðu-
blaðið á sama hátt, cnda hcfur ekki verið lil J>css ætlast. Til þess er
það alll of lítið sundurliðað og fjarri því að vcra nógu ýtarlegt.
Frágangur á rcikningum hreppanna hefur verið mjög misjafn, en
mciri hluti þeirra hcfur þó skilað viðhlílandi reikningum og margir
ágæturn. Scgja má, að 20—30 lircppar, sem flestir eru í tölu hinna stærri,
skili svo illa frágengnum reikningum, að til verulegs baga sé við skýrslu-
gcrð. Nokkra þurfli að færa i samræmt form skýrslunnar, og um þá reikn-
inga gildir sami fyrirvari og um kaupstaðarreikningana, sem greint er
frá hér að framan. Einstaka rcikningar voru jafnvel svo ófullkomnir,
að þeir voru tæpast nothæfir til skýrslugcrðar. Áður cn hin eiginlega
úrvinnsla hreppsrcikninga hófst, J>. c. töflugcrðin, fór Hagstofan yfir
rcikninga hvers sveitarfélags og samræmdi þá cftir Jiví sem tök voru
á. Ekki reyndist þó unnt að lagfæra alla reikningsliði, sein bersýni-
lcga cða að öllum likindum voru rangir. Til þcss licfði þurft limafrck
bréfaviðskipli, scm fyrirsjáanlcga licfðu ckki svarað kostnaði. Þeirri
rcglu var fylgt, að brcyla ekki rcikningsliðum, ncma augljóst væri, að
brcytingin væri á rökum reist.
Hinir i)rentuðu cða fjölrituðu rcikningar kaujistaðanna cru skýrir
og vcl sundurliðaðir, þó mcð nokkrum undantckningum. Vandkvæðin
á hagnýtingu Jicssara rcikninga til skýrslugcrðar stafa fyrst og fremst
af þvi, að ósamræmi i uppsetningu Jieirra er mikið. Samræmi vantar
í flokkun á tekju-, gjalda- og eignaliðum. Beinn samanburður á nið-
urstöðutölum reikninganna hefur litið gildi, og sama er að segja um
samanburð niðurstöðutalna útgjaldaflokka, sem nefnast t. d. stjórn-
arkostnaður, félagsmál, menntamál, iþróltamál o. s. frv., vegna þess að
hcimfærsla útgjalda undir slika safnflokka er varla eins lijá neinum
tvcimur kaupstöðum. Enn minna gildi licfur samanburður á efnahags-
rcikningum kaupstaðanna, eins og Jieir eru færðir, og á þetta raunar
cinnig við um hrcppsreikninga. Þar cr blandað saman nettótölum og
brúllótölum, sams konar cignir cru mctnar á mismunandi hátt meira eða
minna af liandaliófi, útgjöld lil gatna, holræsa, barnaleikvalla o. s. frv.
cru ýmist færð til eignar cða á rekstrarrcikning, og fleira mætti telja.