Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1907, Qupperneq 10

4
Kaupstaðurinn liefur raeira en sjöfaldast á 26 árum;
tölulega mestur í kaupstöðunum.
Seyðisjjörðiir hefur verið virtur þessi ár:
1879 ..................... 63 þús. kr. 1902 ...
1889 238 — — 1903
1899 .................... 354 — — 1904 ...
1901 432 — — 1905
þar hefur vöxturinn verið lil-
429 þús. kr.
435
440
452
Seyðisfjörður liefur einnig sjöfaldast eða vel það. En þessar húseignir, sem hjer
eru taldar með Seyðisfirði eru sumar langt fyrir utan kaupstaðinn, Hánefsstaðaeyri
og Þórarinsstaðaeýri, og það er efasamt hvort rjett sje að telja það með Seyðisfirði
eða Seyðisfjarðarkaupstað. Að minnsta kosli eru þessi hús ekki öll í kaupstaðnum.
Það má líka benda á það að Seyðisfjörður liefur svo að segja staðið í stað 1901 —
1905, og i svip mætti svo sýnast, sem bærinn hafi náð þeirri stærð, sem hann fær
fyrst um sinn. Af þessum ástæðum er það að vöxtur Seyðisfjarðar ekki vex í aug-
um að sinni.
Virðingarverð einstakra kauptúna og verkunarstaða hefur verið 1879, 1889,
1899, 1901 og 1905 þegar að eins eru valdir úr 13 stærri verzlunarstaðir, og hval-
fangaveiðistöðum er slept, eins og lijer segir:
Kauptúnið 1879 1889 1899 1901 1905
í í í í í
1000 kr. 1000 kr. 1000 kr. 1000 kr. 1000 ki
1. Vestmanneyjar 51 87 83 90 225
2. Eyrarbakki 28 91 136 156 161
3. Keflavík 37 99 111 101 110
4. Hafnarfjörður 78 140 209 169 266
5. Akranes 17 54 68 66 111
6. Ólafsvík 7 17 55 58 120
7. Stykkishólmur ... 96 117 114 123 146
8. Bíldudalur 5 20 112 117 147
9. Patrekssfjörður ... 6 30 75 126 149
10. Sauðárkrókur 24 64 122 134 173
11. Húsavík 11 40 50 71 158
12. Vopnafjörður 15 57 77 113 118
13. Eskifjörður 43 102 136 136 154
Samtals 428 918 1348 1460 2038
Þessi 13 kauptún hafa íimmfaldast á 26 árum sje þeim öllum slegið saman
i eitt. Sum þeirra, eins og Olafsvík, Bíldudalur, Patreksfjörður og jafnvel Húsavik
voru aðeins ein eða tvær verzlanir 1879, og má því svo heita sem þau liafi orðið
til síðan. Það eru fiskveiðarnar, sem optast mynda þorpin, fiskimennirnir flytja sig
til kauptúnsins, og setjast þar að, annaðhvort af því að þar er góð lending lýrir
bátana, og fiskimið nærri úti fyrir, eða af því, að í verzlunarstaðnum, sem æfinlega
verður að liafa skipalægi, er byrjað að gjöra út þilskip til fiskiveiða. Þegar eitt
þilskipið er komið koma fleiri þar, gamli útgjörðarmaðurinn færir optasl út kviarn-
ar, og jafnframt því bælast nýjir útgjörðarmenn við. Skipstjórar og hásetar setjast
þá að við höfnina, þeir koma sjer upp húsi, áður en nokkur utanhjeraðsmaður veit
það er komið upp þorp þar sem að eins var ein verzlun áður. Menn sækja á þil-
skipin af bátunum vegna yfirgangs botnvörpuskipanna, sem opt eyða fiskimiðin í
landhelgi. Á þennan hátt myndast þorpin á íslandi vanalega. Þegar þau eru yngri
en 25 ára, þá eru þau öll bygð úr timbri, en gömlu fiskiþorpin voru að mestu leyti
byggð úr torfi t. d. Akranes og Eyrarbakki, þau byggjast þannig, að þótt fólkinu
þar ekki fjölgi neitt sjerlega, eða liafi ekki fjölgað mjög síðustu 25 ár, þá hefur þó
virðingarverð Akraness sexfaldast, og Eyrarbakka ferfaldast, en það kemur af því,