Landshagsskýrslur fyrir Ísland - 01.01.1907, Page 118
112
Á hverjum sólarliring fæðast að jafnaði 6 börn, eða lítið eitt meira, það er
sama sem eitt barn fæðist á hverjum fjórum klukkutimum, eða litið eitt styttri
tíma.
IV. Ma n n d a u ð i.
1. Manndauði og meðalœfi. 1891—1905 dóu hjer á lendi 19658 manns,
og auk þess fæddust andvana á sama tima 1152, sem ekki eru taldir með dánum.
Hagfræðingar skoða það misheppnaðar fæðingar. Hinir látnu skiplast þannig niður
á einstök ár, á þessum tíma, sem hjer er sýnt. Fólks- tala Dánir alls-^andvana ekki meðtaldir Dánir á hvert 1000 manns
1891—00 meðaltal .. 74489 1324 manns 17.9
1901 ... 77950 11551 — 14.8
1902 ... .. 79000 1262 — 16.0
1903 ... ... ... ... ... ... ... 79500 1324 — 16.6
1904 ... .. 80000 1242 — 15.5
1905 ... 80500 1435 — 17.8
1901—05 meðaltal .. 79390 1284 — 16.2
1905 liefur dáið hjer um hil 200 manns lleira en vanalega eplir aldamótin, á því
ári hefur manndauðinn verið sami, sem hann var að jafnaði tíu síðustu árin af 19.
öldinni, þegar 17.9 dóu árlega af liverju 1000 manna. Þeir sem dóu voru einu
hundraði íleiri talsins, en landsmenn eru það íleiri, að sama hlutfallstala kemur út.
1851—60 dóu hjer á landi, sjeu andvanafæddir dregnir frá, 28 manns af
1000, 1901—05 16.2. Sparnaður á mannslífmu á siðara tímabilinu 11.8 af 1000
manns. Þýzkir læknar hafa safnað skýrslum um sjúkleika og legudaga veikra, og
hafa fengið, að hvenær, sem einn maður deyr haíi 34 orðið lasnir eða veikir, og
veikindatíminn sje að meðaltali 18 dagar frá verki. Við það, að 1 manni færra
deyr af þúsundi sparar mannfjelagið 34 sjúkdóma 18 daga langa á hvert 1000.
Hjer á landi deyja fleiri af slysförnm en suður í Evrópu, og án þess að nokkur
maður veikist, þess vegna hafa hjer verið settar 30 sjúkralegur, lasleikar o. s. frv.
fyrir hvern látinn, en aðbúnaður á sjúklingum, einkum loptleysi, mun vera svo
lítilfjörlegt hjer, að ekki sje liægt að stytta meðal-sjúkleikatímann niður úr 18 dögum.
Hver legudagur er lijer metinn á 2 kr., hjúkrun, meðul og læknislijálp, því dýrt er jafnan
til sveita, að sækja læknir eða læknisráð, og fyrir 2/3 allra sem veikjast er gjört ráð
fyrir, að þeir liefðu unnið sjer fyrir 2 kr. á dag, ef þeir hefðu verið frískir. —
Útgjöldin sem sparast við það, að 11.8 mannslíf á 1000 sparast, við það sem áður var,
eru 11.8 X 30 X 18 verkleysisdagur á 2 kr. X 80 (80,000 manns alls á
landinu)............................................................ kr. 1019520,00
2/s allra verkleysudaga hver á 2 kr. (verkalaun) ................ — 679680,00
árlega eru þess utan sparaðar 900 jarðarfarir (50 kr.) ............. — 45000,00
Alls kr. 1744,200,00
Sparnaðurinn er árlega einhversstaðar á milli H/2 og 2 miljóna króna fyrir allt
landið.
Meðalœfin á landinu er allt af að lengjast, og er það einhver hin gleðileg-
asta framför í högum landsbúa, ekki sízt, þegar henni fylgja jafnframt framframir
að öðru leyli. Hvernig meðalæfin er reiknuð út sjest af Landshagsskýrslunum 1905,
skýrslunum um gipta, fædda o. s. frv. bls. 19—22. Hjer skal þess að eins getið,
að andvanafæddum er sleppt úr tölu hinna dánu, eins og almennt er gjört annars-
staðar. Meðalæfin á landinu var, þegar þannig er reiknað:
1) Lessi tala hefur veriö sett í Landshagsskýrslum 1905 1115, og reiknað með þvi.