Lögmannablaðið - 01.06.2002, Blaðsíða 28

28 2 / 2 0 0 2
I.
Af þekktu tilefni hafa upp á síð-
kastið orðið miklar umræður og
vangaveltur verið um það í hópi lög-
manna um samskipti við fjölmiðla og
þá einkum að hvaða marki rétt eða
heimilt sé þar að tjá sig um einstök
mál er varða skjólstæðinga lögmanna.
Í þeirri viku sem þetta er ritað komust
þessi álitaefni á nýtt stig þegar ákæra á
hendur Árna Johnsen var birt opinber-
lega í Morgunblaðinu og hinn ákærði
sá sig knúinn að skrifa sína eigin vörn
í blaðið daginn eftir og mæta í viðtöl í
fjölmiðlum, sem hann hefði betur
sleppt.
Hér verður ekki farið nánar í heimildir lög-
manna til þess að fjalla um mál skjólstæðinga
sinna opinberlega og hversu langt megi ganga
lögfræðilega, heldur sjónum beint að því hversu
borgarar og fyrirtæki geta verið berskjölduð fyrir
umfjöllun fjölmiðla um málefni þeirra sem eru til
meðferðar hjá dómstólum eða stjórnvöldum. Þá
þurfa lögmenn oft að veita ráðgjöf um það hvenær
sé rétt að taka til máls um þau mál og hvenær beri
að þegja. Oft ræður það sjónarmið að flestir fjöl-
miðlaneytendur hafi gleymt vondri umfjöllun eftir
nokkra daga og því sé best
að sitja á sér, frekari um-
fjöllun geri illt verra.
II.
Samkvæmt kenningunni
um þrískiptingu ríkisvalds-
ins tempra hinir einstöku
valdhafar vald hinna og flest
úrlausnarefni við setningu
reglna, framvæmd þeirra og
úrlausn ágreinings eiga sér
farveg í viðeigandi grein.
Stundum er rætt um fjöl-
miðla sem ,,fjórða valdið“
vafalaust í þeim skilningi að
þeir gæti hagsmuna almenn-
ings að vissu leyti við að fylgjast með
því að ríkisvaldið í heild sinni standi
sig í stykkinu. Fjölmiðlar geta einnig
haft veruleg áhrif á almenningsálitið
með flutningi frétta og endurspeglun
tíðarandans. Stundum má segja að
fjölmiðlar ,,hanni“ hreinlega atburða-
rás.
Ef menn viðurkenna þessa mikil-
vægu stöðu fjölmiðla hlýtur sú spurn-
ing að rísa hvernig tryggt verði að ekki
sé misfarið með ,,valdið“. Engum
dettur lengur í hug að ritskoða fjöl-
miðla og því má segja að eina eftirlitið
eða temprunin fari fram með því að
fólk getur andmælt því sem fram kemur í fjöl-
miðlum í miðlunum sjálfum - og ef of langt er
gengið er hugsanlegt að fá ummæli dæmd dauð og
ómerk.
Lögmenn sem fara með mál sem fjallað er um í
fjölmiðlum geta lent í þeirri stöðu að mega hrein-
lega ekki svarað spurningum um viðkomandi mál
vegna trúnaðar- eða þagnarskyldu, t.d. ef skjól-
stæðingurinn er bankastofnun. Einnig getur það
hugsanlega skaðað hagsmuni skjólstæðings að
upplýsingar séu gefnar og svör veitt við málum
sem eru í deiglunni og t.d. spillt fyrir mögulegum
sáttum málsaðila.
III.
Upprunalegt tilefni þess-
ara hugleiðinga er leiðari
Morgunblaðsins frá 31. mars
fyrir rúmu ári síðan (2001)
um tiltekið mál sem var þá
til meðferðar í stjórnsýsl-
unni. Hér á ég við málefni
L.Í.O. ehf. eða Leiguflugs
Ísleifs Ottesen eins og fé-
lagið var gjarnan verið kall-
að í fjölmiðlun. Greinarhöf-
undur sá sem lögmaður um
varnir LÍO gagnvart Flug-
málastjórn og samninga við
Jóhannes Karl
Sveinsson
hrl.
Nýr vettvangur dómsmála
– FJÖLMIÐLAR?
Eitt af því sem þarf að hafa
í huga áður en metið er
hvort svara eigi umfjöllun
fjölmiðla er að það hefur
verið nokkuð óbrigðul regla
að þeir taka gagnrýni á
eigin skrif óstinnt upp
og yfirleitt er henni svarað
fullum hálsi með ólund
hins óskeikula.